Του Τάσου Παππά 

Μέχρι πριν από λίγα χρόνια λέγαμε ότι ο στόχος της γερμανικής οικονομικής και πολιτικής ελίτ ήταν η ευρωπαϊκή Γερμανία και όχι η γερμανική Ευρώπη. Το υποστήριζαν πολλοί και το εύχονταν όλοι εκείνοι που ήθελαν να ξορκίσουν τους δαίμονες του παρελθόντος. Το τελευταίο διάστημα η βεβαιότητα αυτή έχει κλονιστεί. Παντού στην Ευρώπη, και όχι μόνο στον Νότο, κερδίζει έδαφος η άποψη ότι η πρόθεση των ηγετών της Γερμανίας είναι να «χτιστεί» μια Ευρώπη που θα μοιάζει σε όλα τα επίπεδα με τη Γερμανία. Ο όρος που περιγράφει αυτήν την κατάσταση είναι ο «ηγεμονισμός».

Η έννοια της ηγεμονίας δεν είναι συνώνυμη με την απλή κυριαρχία. Η ηγεμονία, σύμφωνα με τον Γκράμσι, είναι πολύ παραπάνω από τη γυμνή ισχύ, στηρίζεται στο συνδυασμό δύναμης και συναίνεσης. Αυτό ακριβώς επιχειρεί να κάνει η Γερμανία. Η οικονομική ισχύς της είναι δεδομένη, όπως και η πολιτική ισχύς της που είναι ευθεία αντανάκλαση του οικονομικού εκτοπίσματος της, και γίνεται ασφυκτική εξαιτίας της απουσίας αντιδράσεων από τις άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, οι οποίες όχι μόνο δεν προβάλλουν κάποια στοιχειώδη αντίσταση, αλλά αντιθέτως συμφωνούν (όταν δεν πλειοδοτούν), με όλες τις κεντρικές επιλογές της Γερμανίας.

Η περίπτωση της Γαλλίας είναι εύγλωττη. Εχει αφήσει τη θέση του συνοδηγού στο τρένο της Ευρώπης και περιορίζεται στον ρόλο υπαλλήλου στον χώρο των αποσκευών, προς απογοήτευση εκείνων που προσδοκούσαν ότι με τον Ολάντ στην προεδρία της Γαλλίας, η Μέρκελ θα υποχρεωνόταν σε μερική αναδίπλωση. Κάτι τέτοιο φυσικά δεν συνέβη.

Η Γερμανία όμως δεν αρκείται στην οικονομική και πολιτική επικυριαρχία. Προσπαθεί με συστηματικό τρόπο να εξασφαλίσει τη συναίνεση των υπολοίπων χωρών γύρω από το δικό της σχέδιο. Επιδιώκει, μ’ άλλα λόγια, να συμπληρώσει την οικονομική και πολιτική της δύναμη με την ηθική υπεροχή του παραδείγματός της, διαδίδοντας νέα μοντέλα ζωής, συμπεριφοράς και κουλτούρας, για να αποκτήσει η ηγεμονία της σταθερότητα και βάθος. Το έχει καταφέρει στο επίπεδο των κυβερνητικών ελίτ σχεδόν όλων των χωρών, σίγουρα των χωρών του Νότου, δυσκολεύεται όμως να το πετύχει στο κοινωνικό πεδίο, γιατί οι πολίτες νιώθουν στο πετσί τους τις συνέπειες και αντιστέκονται.

Η απόπειρα μετάδοσης του ιδεολογικού παραδείγματός της οργανώνεται στη βάση ενός πλαισίου που περιλαμβάνει τους εξής άξονες:

1) Από τη μια υπάρχει ο σοβαρός, μετρημένος και αποτελεσματικός ως προς τους στόχους που βάζει Βορράς και από την άλλη ο σπάταλος, χαοτικός και τεμπέλης Νότος που αρνείται να υποταχθεί στην κοινή οικονομική λογική.

2) Ο «λιτός καπιταλισμός» με κινητήριες δυνάμεις την προτεσταντική ηθική, την εγκράτεια και την εργασιακή πειθαρχία είναι η αποστομωτική απάντηση στον «ξεσαλωμένο καπιταλισμό», ο όποιος με όχημα τον χυδαίο καταναλωτισμό χρέωσε τις χώρες, εκμαύλισε τις κοινωνίες, αποδιοργάνωσε τις οικονομίες και διέλυσε τα κράτη.

3) Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση. Ολα όσα ακούγονται περί της ανάγκης να προωθηθεί μια άλλη πολιτική είναι φληναφήματα, επιθετικές ανοησίες, ένας αχαλίνωτος λαϊκισμός με λουστραρισμένες αλλά παλιομοδίτικες ιδέες που έχουν εκμετρήσει το ζην τους. Τα προβλήματα που έχουν παρουσιαστεί δεν έχουν να κάνουν με τη συνταγή, αλλά με το ότι αυτή η συνταγή δεν εφαρμόζεται σωστά.

4) Η κρίση είναι μια ευκαιρία για να ξαναδούμε τη μέχρι τώρα πορεία μας και να αναθεωρήσουμε κάποιες από τις σταθερές που μας καθοδήγησαν. Για παράδειγμα, το κοινωνικό κράτος αποδείχθηκε αντιπαραγωγικό, άρα πρέπει να εκσυγχρονιστεί, δηλαδή να μειωθεί. Οι κατακτήσεις των εργαζομένων δεν επέτρεψαν στην επιχειρηματικότητα να αναπτυχθεί απρόσκοπτα. Συνεπώς πρέπει:

* να διευκολυνθούν οι απολύσεις και να περιοριστεί το κόστος τους

* να ενθαρρυνθεί η κινητικότητα της εργασίας γιατί η εργασιακή ασφάλεια παράγει εφησυχασμό

* να καταργηθούν οι συλλογικές συμβάσεις

* να αποδυναμωθεί ο ρόλος των συνδικάτων γιατί έχουν μετατραπεί σε εξουσιαστικές συντεχνίες και το κυριότερο,

* να εμπεδωθεί η αντίληψη ότι για τα δεινά δεν ευθύνεται το απρόσωπο σύστημα, αλλά το κάθε άτομο ξεχωριστά, το οποίο σε τελική ανάλυση είναι υπεύθυνο είτε για τις λάθος αποφάσεις του στην επιλογή των αρχόντων είτε για την ενεργό συμμετοχή του στο πάρτι της διαφθοράς.

Τώρα, αν έχουμε απονενοημένα διαβήματα(αυτοκτονίες), τι να κάνουμε υπάρχουν και οι παράπλευρες απώλειες. Αν παρ’ ελπίδα οι φτωχοδιάβολοι αντιδράσουν με βίαιο τρόπο, τότε θα μιλήσει το κράτος με τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του γιατί η δημοκρατία πρέπει να προστατευτεί από τη δράση των επικίνδυνων δύο άκρων.

[email protected]