Οι παραστάσεις της Σαβίνας Γιαννάτου είναι συνήθως παρουσιάσεις των δίσκων της, στους οποίους πάντα υπάρχει κάποια θεματική ενότητα. Με τις «Πλανόδιες Ιστορίες» συμβαίνει το αντίθετο και μάλιστα για μία και μοναδική παράσταση: το Σάββατο, 13 Απριλίου, στην κεντρική σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών.

Οι «Πλανόδιες Ιστορίες» χρωστούν την έμπνευσή τους στην «Ερημη Χώρα» του Τ.Σ.Ελιοτ. Η άδεια μουσικής προσέγγισης του πρωτότυπου αγγλικού κειμένου, που δεν δόθηκε, ήταν η αφορμή για να καταπιαστεί με το θέμα της μετανάστευσης, με τη νοσταλγία της χώρας. Τον περασμένο Νοέμβριο πήρε η ίδια συνεντεύξεις από μετανάστες που συνάντησε στο Στέκι Μεταναστών και κατόπιν τις επεξεργάστηκε με τον τρόπο της μουσικής.

Tης Ολγας Λασκαράτου

- Ποιες είναι οι πραγματικές και φανταστικές γλώσσες των «Πλανόδιων Ιστοριών»;

^[1]«Εκανα κάποιες συνεντεύξεις, όχι πολλές, με ανθρώπους που αφηγούνται το ταξίδι από τη χώρα τους και τις εμπειρίες τους. Είναι δύσκολο να μιλήσουν. Ερχονται από πολέμους, από ταλαιπωρίες. Κάποιοι ήθελαν να μιλήσουν για πιο ευχάριστα πράγματα. Επειδή ακούγεται ο ήχος της γλώσσας τους, κράτησα αυτά που είχαν μουσικό ενδιαφέρον, εκτός από το νοηματικό. Πήρα τις συνεντεύξεις και έκοψα τις λέξεις σε συλλαβές. Εχουν φτιαχτεί μουσικά κομμάτια από τις φράσεις τους, όπου ο ρυθμός είναι βασισμένος σ’ αυτές. Αυτή είναι η πραγματική γλώσσα. Ο αυτοσχεδιασμός μου πάνω στις φράσεις τους είναι η φανταστική γλώσσα. Συνεργάστηκα με τον Μανώλη Μανουσάκη, που έκανε το sound design. Εκεί η φωνή παύει να είναι αναγνωρίσιμη. Φτιάχνεται από αυτήν ένα άλλο ηχητικό περιβάλλον. Καμιά φορά γίνεται σαν ήχος σε ένα τούνελ ή σε ένα τζαμί. Η σταδιακή επεξεργασία του κάθε ήχου έχει ενδιαφέρον. Δηλαδή, αν στις συνεντεύξεις ακούγεται ένα αυτοκίνητο που περνούσε, αυτός ο ήχος είναι αξιοποιήσιμος. Σε κάποια σημεία της παράστασης οι ήχοι αποτυπώνονται και εικαστικά με video της Κλεοπάτρας Κοραή».

- Βοήθησαν σ’ αυτή την παράσταση η ενασχόλησή σου δισκογραφικά, τόσα χρόνια, με το ξένο ρεπερτόριο αλλά και τα ταξίδια, οι συμμετοχές σου σε διάφορα φεστιβάλ του εξωτερικού;

«Ισως. Υπάρχει μια εξοικείωση με διαφορετικές κουλτούρες. Πληροφορείσαι αλλιώς τα πράγματα μέσω των μουσικών που γνωρίζεις και των ανθρώπων που σε καλούν εκεί που αν πήγαινες σαν τουρίστας, δεν θα τα μάθαινες. Κατά τα άλλα, τα έθνικ φεστιβάλ είναι πανομοιότυπα. Οι εκδηλώσεις είναι παρόμοιες, πουλάνε ίδια πράγματα, πάνε οι ίδιοι τύποι ανθρώπων. Είναι σαν να έχεις πάει σε ένα μόνο φεστιβάλ».

- Συναισθηματικά τι σου άφησε η εμπειρία καταγραφής και μελέτης των συνεντεύξεων;

«Η αλήθεια είναι ότι ταυτίζεσαι μ’ αυτές τις φωνές. Τις ακούς τόσο πολλές φορές για να τις δουλέψεις, που μετά θυμάσαι όλους τους τονισμούς τους, τα ηχοχρώματά τους, τη συγκίνησή τους και σε ποια λέξη ακριβώς συμβαίνει. Μετά, όταν ξανακούς τις ίδιες λέξεις τυχαία από κάποιον άλλον, θυμάσαι εκείνες τις φωνές. Είναι σαν να αναγνωρίζεις ένα τραγούδι που ξέρεις, όχι απλώς μια έννοια. Από εκεί και πέρα, μένει η προσωπική ιστορία των ανθρώπων. Βλέπεις να επαναλαμβάνεται με παραλλαγές η ίδια προσπάθεια επιβίωσης».

- Βασίστηκες σε κάτι άλλο πέρα από τις συνεντεύξεις;

«Υπάρχουν λίγα γράμματα, κάποια δελτία ειδήσεων, ένα κομμάτι από την “Τρικυμία” του Σέξπιρ, δυο ποιήματα, ένα απόσπασμα από τη Βίβλο για τη Βαβέλ… Η ιστορία της Βαβέλ ήταν σημαντική στο να ενώσει όλο αυτό. Στη Βαβέλ οι άνθρωποι χάνουν τη γλώσσα τους. Πόσες φορές μια εξουσία δεν έχει επέμβει στη γλώσσα των πολιτών, άλλοτε και στα ονόματά τους, μόλις φοβήθηκε ότι θα χάσει τη δύναμή της; Οταν ήρθε η χούντα στην Ελλάδα από τη μια μέρα στην άλλη, παιδιά ακόμα και στο δημοτικό έπρεπε να εκφράζονται στην καθαρεύουσα. Στην ιστορία της Βαβέλ οι άνθρωποι διασκορπίζονται μόλις ο θεός επιφέρει σύγχυση στη γλώσσα τους. Τους αποδυναμώνει, δεν μπορούν να συνεννοηθούν και φεύγουν προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Ο ποιητικός λόγος με την καθημερινή αφήγηση σε σπαστά ελληνικά ήταν, όμως, δύσκολο να ταιριάξουν. Ετσι ενώ η πρόθεσή μου ήταν να χρησιμοποιηθεί ένα πιο “πολύχρωμο” υλικό σε σχέση με την περιπλάνηση, κρατήθηκαν τελικά κυρίως οι προφορικές αφηγήσεις και ό,τι άλλο τις βοηθούσε».

- Είναι λύση η τέχνη;

«Δεν ξέρω. Προσεγγίζεις με άλλο τρόπο τα πράγματα μέσω της τέχνης. Δεν μπορώ να το αναλύσω. Εχω την τάση να τη θεωρώ άχρηστη όταν καίγεται ο κόσμος, αλλά, για μένα, ευτυχώς που υπάρχει».

- Ποια είναι η γνώμη σου για τις συναυλίες αλληλεγγύης;

«Εξαρτάται. Είναι ένα συναισθηματικό μέσο για να δημοσιοποιηθεί κάποιο θέμα και ίσως κάποιες φορές για να διατεθούν τα έσοδα κάπου. Αλλοτε επιδρούν ιδιαίτερα στα πράγματα, άλλοτε σχεδόν καθόλου. Κάποιοι καλλιτέχνες είναι ας πούμε φτιαγμένοι γι' αυτό, κάποιοι άλλοι είναι έξω από τα νερά τους. Το να αισθάνεται κανείς ότι πρέπει να βοηθάει μ' αυτόν τον τρόπο και όχι με κάποιον άλλον, δεν κάνει καλό σε κανέναν. Ετσι νομίζω».

- Θέλεις να περνάς κάποιο μήνυμα μέσα από τα τραγούδια που διαλέγεις;

«Οχι. Θέλω να επικοινωνώ με ό,τι με ενδιαφέρει ή με κινητοποιεί. Με ό,τι μου αρέσει. Δεν θέλω να “περάσω” κάτι. Ο λόγος που τραγουδάω, που φτιάχνω μουσική, είναι πάντα προσωπικός. Για μένα το κάνω. Κι αυτό που κάνω σ' αυτήν τη συναυλία, αν δεν μ’ ενδιέφερε μουσικά, δεν θα το έκανα».

Info: Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, 13 Απριλίου, 8.30 μ.μ., τιμές: 18, 25, 32 ευρώ, μειωμένες 10, 12, 15 ευρώ. Συμμετέχουν οι: Λάμια Μπεντίουι (τραγούδι), Σωκράτης Σινόπουλος (πολίτικη λύρα), Μιχάλης Σιγανίδης (κοντραμπάσο), Ευγενία Καρλαύτη (πιάνο), Γιώργος Κοροπούλης (αφήγηση).