Του Γιώργου Γιαννουλόπουλου

Πριν από πολλά χρόνια γνώρισα στη Ρώμη έναν Νεοζηλανδό. Ηταν άνθρωπος λαϊκός, δεν μιλούσε λέξη ιταλικά και η αιώνια πόλη με τα μνημεία και τα μουσεία της τον άφηνε παγερά αδιάφορο. Τότε γιατί ήρθε, αναρωτήθηκα. Το μυστήριο το έλυσε ο ίδιος. Ολα ξεκίνησαν όταν ένα τουριστικό γραφείο στη Ρώμη, που ειδικευόταν σε επισκέπτες από την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, αποφάσισε να οργανώσει περιηγήσεις ανά την Ιταλία με πούλμαν, τα οποία θα οδηγούσαν Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί που θα μπορούσαν να συνεννοούνται με τους επιβάτες. (Σημειωτέον ότι οι κάτοικοι της Ωκεανίας δεν φημίζονται για τη γλωσσομάθειά τους, όπως και οι Ιταλοί εξάλλου). Δημοσίευσαν, λοιπόν, μια αγγελία στις εφημερίδες των δύο χωρών για οδηγούς και ο Νεοζηλανδός που λέγαμε ήρθε στη Ρώμη να αρχίσει δουλειά. Εκεί όμως τον περίμενε μια δυσάρεστη έκπληξη. Του είπαν ότι ο βαθμός της μυωπίας του υπερέβαινε το επιτρεπτό όριο, άρα δεν μπορούσαν να τον προσλάβουν. Κι έτσι, βρέθηκε στην άλλη άκρη της γης ξέμπαρκος και άφραγκος. Αυτό όμως που μου έκανε ακόμα μεγαλύτερη εντύπωση ήταν η αντίδρασή του. Εγώ φταίω, ομολόγησε. Η αγγελία το έλεγε καθαρά αλλά δεν έδωσα σημασία, και τώρα το πληρώνω.

Μια και πολλά ακούγονται για τον προτεσταντισμό, νομίζω ότι ο εν λόγω Νεοζηλανδός αποτελεί υποδειγματική ενσάρκωσή του. Οι προτεστάντες έχουν μια άμεση σχέση με το θεό. Ο οποίος, ως γνωστόν, δεν σηκώνει ψέματα ή δικαιολογίες. Συνεπώς, αν κάνουν κάποιο λάθος, το ομολογούν αποδεχόμενοι τις δυσάρεστες συνέπειες. Εδώ όμως θέλει προσοχή. Θα ήταν μέγα λάθος να μείνουμε στον θαυμασμό αυτής της -ομολογουμένως ορθής- αντίληψης, γιατί τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα· οι ιδεολογικές ταυτότητες αποδεικνύονται πάντα σύνθετες, αντιφατικές και όχι μονοσήμαντες. Η ανάληψη της προσωπικής ευθύνης, σε συνδυασμό με κάποιες άλλες παρεμφερείς αξίες, συχνά καταλήγει σε στάσεις ζωής λιγότερο ελκυστικές. Και η χειρότερη απ’ όλες είναι η υποβάθμιση της κοινωνικής διάστασης, εφόσον, σύμφωνα με το πνεύμα του προτεσταντισμού, η τύχη μας εξαρτάται από εμάς τους ίδιους μόνο. Δηλαδή, αν είσαι φτωχός, φταις εσύ. Ας μη θεωρηθεί, λοιπόν, τυχαίο ότι ο προτεσταντισμός έχει λειτουργήσει ως δικαίωση του κοινωνικού δαρβινισμού, που δοξάζει την ανισότητα, υποβαθμίζει την αλληλεγγύη και απορρίπτει την έννοια του κοινού αγαθού. Επιπλέον, δε, κάλυψε ιδεολογικά τη γενιά των golden boys του χρηματοπιστωτικού τομέα που αναγνωρίζουν ως μόνο κριτήριο τον ατομικό πλουτισμό, χωρίς να ενδιαφέρονται για το κοινωνικό κόστος.

Τι σχέση έχουν όλα αυτά με τον Κύπρο; Απλούστατα, οι αδελφοί Κύπριοι αποδέχτηκαν τις αξίες και τις πρακτικές του χρηματοπιστωτικού τομέα –offshore, ξέπλυμα χρήματος και κάθε είδους κομπίνα– ενώ στην Ελλάδα η Αριστερά, που σωστά τις καταδικάζει, τις έβγαλε σιωπηρά από τη συζήτηση για να μπορέσει ο ΣΥΡΙΖΑ να δώσει άλλη μια παράσταση αγωνιστικότητας. (Εχετε δει τη φιγούρα του αργεντίνικου τανγκό, όπου ο καβαλιέρος απωθεί βίαια την ντάμα του και μετά, με μια απότομη κίνηση, τη σφίγγει στην αγκαλιά του; Δεν είναι σαν να χορεύει ο Τσίπρας με τον Λαφαζάνη;). Επειδή όμως και οι Κύπριοι και οι Ελλαδίτες είναι φανατικά ορθόδοξοι, τα σφάλματα των δανειστών (βαναυσότητα, ιδεολογική εμμονή στη λιτότητα που πρέπει να πονάει κ.λπ.) έσβησαν τα δικά μας. Είπαμε, αν κάποιος φταίει περισσότερο από μας, εμείς δεν φταίμε καθόλου.

Οσο για το υπερήφανο «όχι» της κυπριακής Βουλής, που τόσο ενθουσίασε τον Αλέξη Τσίπρα και του θύμισε τη θητεία του στο δεκαπενταμελές, μου έφερε στον νου τα λόγια ενός Αγγλου δημοσιογράφου και γνώστη της Μέσης Ανατολής. Πολλοί Αραβες, μου είπε, έχουν την τάση να συγχέουν τα λόγια με τις πράξεις. Αν κάποιος εκφωνήσει έναν πύρινο λόγο κατά των Ισραηλινών, με ζωντανές περιγραφές, όπου τους συντρίβουν στη μάχη και μετά τους πετάνε στη θάλασσα, ενθουσιάζονται τόσο πολύ που νομίζουν ότι έχει πραγματικά συμβεί. Αλλά, κατέληξε, όποτε έγινε πόλεμος μέχρι τώρα, οι Ισραηλινοί είναι αυτοί που τους πήραν στο κυνήγι.