Της Ελενας Γαλανοπουλου

Το θερμότατο χειροκρότημα από το κοινό, που γέμισε πλατεία και εξώστες της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών προχθές το βράδυ, δόθηκε άμα τη εμφανίσει του Πασκάλ Μπρικνέρ.

«Ακόμη και σήμερα δεν έχω καταλάβει τι έχω κάνει για να αξίζω αυτή την τιμή» δήλωσε ο δημοφιλέστατος στη χώρα μας Γάλλος μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος, λογοτέχνης και φιλόσοφος.

Ο συγγραφέας των «Μαύρων φεγγαριών του έρωτα», ντυμένος απλά, κατευθύνθηκε προς τη σκηνή όπου μίλησε για τη φιλοσοφία και τον έρωτα, πριν επικεντρωθεί στα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα της Ευρώπης σήμερα.

-Για τη φιλοσοφία: «Είναι μια μορφή δυσαρέσκειας που αισθάνεται το παιδί στην προσπάθειά του να προσαρμοστεί στην οικογενειακή και κοινωνική ζωή.

Για μένα ξεκίνησε στα 13-14, όταν ήθελα να ξεφύγω από το πνιγηρό περιβάλλον του σχολείου Ιησουιτών, όπου φοιτούσα, αλλά και της αυταρχικής οικογένειάς μου. Τελικά η Φιλοσοφία έγινε οδηγός και σωτηρία μου.

Σε έναν κόσμο που έχει αποχριστιανοποιηθεί, η φιλοσοφία, όπως και η τέχνη, δεν μας χαρίζουν μόνο κριτικό πνεύμα αλλά και ένα λόγο ύπαρξης πέρα από την ευζωία. Δεν υπάρχει καλή ζωή χωρίς αυτοεξέταση και οφείλουμε αυτό το ερώτημα στους Ελληνες».

-Για τη στράτευση: «Ο στρατευμένος καλλιτέχνης έχει πάντα τον κίνδυνο του σφάλματος. Καλό θα ήταν να έχουμε πάντα στο μυαλό μας εκείνο που είχε πει ο Νίτσε: «Το αντίθετο της αλήθειας δεν είναι το ψέμα, αλλά οι πεποιθήσεις» ».

-Για την αγάπη «Η μεγάλη δυσκολία είναι να περάσουμε από την αγάπη των δικών μας στην αγάπη των άλλων. Η ευγένεια και η αδιαφορία είναι η αρχή συνύπαρξής μας στον δρόμο, και όχι η αγάπη. Υπάρχουν λοιπόν δύο είδη αγάπης: η αποκλειστική κι εκείνη των θρησκειών.

Το χαρακτηριστικό των αγίων είναι πως η ζωή τους έπαψε να τους ανήκει και είναι πλέον αφοσιωμένη στους άλλους. Η πιο πλήρης μορφή αγάπης είναι εκείνη που δεν περιμένει ανταλλαγή και πλησιάζει πολύ αυτήν που τρέφουν οι γονείς προς τα παιδιά τους, γνωρίζοντας πως μια μέρα θα τους εγκαταλείψουν.»

-Για τον έρωτα: «Η μεγαλύτερη πρόκληση που έχει ένα παντρεμένο ζευγάρι σήμερα είναι να περάσει από το πάθος στη διαρκή αγάπη. Στην Γαλλία κάθε φορά που ένα ζευγάρι χωρίζει θέτει σε κίνδυνο και τα άλλα ζευγάρια γύρω.

Αποδεδειγμένα ένα διαζύγιο φέρνει πολλά. Πρόκειται για μια σύγχρονη ασθένεια στην Γαλλία: οι άνθρωποι προχωρούν με μεγάλη ευκολία σε μια αέναη εναλλαγή, λες και δεν μπορούν έναν άξιο σύντροφο.

Το πρόβλημα είναι το απάνθρωπο και τεράστιο ύψος των προσδοκιών που καθίστανται γελοίες. Ολοι αναζητούν την έννοια του απόλυτου. Οταν κατανοήσουμε πως και ο «αλλος» είναι ένας συνηθισμένος άνθρωπος, θα έχουμε κάνει ένα μεγάλο άλμα στην αμοιβαία κατανόηση».

-Για τη γενιά του: «Ανήκω στα παιδιά που γεννήθηκαν μετά τον πόλεμο σε μια προστατευτική Ευρώπη, που ευνοούσε τα καπρίτσια. Είχαμε τα πάντα και έχουμε μέχρι και σήμερα -αλλά όχι για πολύ ακόμη- τα ηνία του κόσμου.

Ζήσαμε μια καταπληκτική νεότητα, αλλά κάποια στιγμή τα παιδιά μας ήρθαν και μας είπαν: Σταματήστε να είστε πια αιώνιοι έφηβοι, να ντύνεστε σαν νέοι. Είστε γέροι. Θέλαμε να παντρέψουμε την ανεμελιά της παιδικής ηλικίας με όλα τα δικαιώματα του ενήλικα.

Ισως σε αυτό το σημείο η κρίση να είναι θετική. Μας διδάσκει πως δεν μπορούμε να κάνουμε ό,τι θέλουμε, αλλά να πάρουμε αποφάσεις.

Το σλόγκαν της κοινωνίας μας μέχρι σήμερα ήταν :»Τα πάντα εδώ και τώρα». Οι γονείς μου για να αποκτήσουν κάτι περίμεναν δεκαπέντε ή και είκοσι χρόνια. Αυτός ο κανόνας διέπει και τη σεξουαλική κατανάλωση. Το να ζήσουμε χωρίς φραγμούς, χωρίς νεκρές στιγμές. Πράγμα αδύνατον».

-Για τον καπιταλισμό: «Εχει ένα θετικό στοιχείο, την επιχειρηματικότητα, ένα λαμπρό παράδειγμά της είναι ο Στιβ Τζομπς. Ο οικονομισμός όμως εξηγεί τα πάντα με βάση την οικονομία. Οταν όμως εξεγείρεται ένας λαός, υπάρχουν και ζητήματα αξιοπρέπειας, όχι μόνο υλικά».

-Για τη σοσιαλδημοκρατία: «Το μεγάλο της στοίχημα είναι να καταφέρει να συγκεράσει την κοινωνική δικαιοσύνη και τον ανταγωνισμό των καλύτερων.

Οπως έλεγε κι ένας Αμερικανός οικονομολόγος, υπάρχει και μια μεγαλύτερη δυστυχία από το «άνθρωπος εκμεταλλεύεται άνθρωπο», το να μην είναι κανείς εκμεταλλεύσιμος».