Του Φώτη Παπούλια

Η ελληνική πολιτική ιστορία τα τελευταία τριάντα πέντε χρόνια οργανώθηκε και στοιχήθηκε γύρω απο τη πολιτική-γεωμετρική κατασκευή του Κέντρου.

Εκεί συγκεντρωνόταν ο κρίσιμος εκλογικός όγκος στον οποίο «πόνταραν» οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας για να αντλούν ικανό αριθμό ψήφων ο οποίος θα τους έδινε την πολυπόθητη αυτοδυναμία. Ηταν οι εποχές που στον περίφημο δημοσκοπικό άξονα «Αριστερά – Δεξιά – Κέντρο», ιερό ευαγγέλιο πολιτικής ανάλυσης από το 1996 μέχρι και τις εκλογές του 2009, στο Κέντρο συγκεντρωνόταν η πλειονότητα των ερωτώμενων.

Τα χαρακτηριστικά του κατ' ευφημισμόν «μεσαίου χώρου» ήταν, σύμφωνα με τον πολιτικό αναλυτή Π. Καφετζή, «η ανάδειξη μεσαίων στρωμάτων μέσα από διαδικασίες αναδιανομής του πλούτου κυρίως από την πρώτη τετραετία του ΠΑΣΟΚ, η τόνωση των μεσαίων στρωμάτων από κοινοτικά κονδύλια, η δημιουργία μιας μεσαίας δημοσιοϋπαλληλίας η οποία απλώθηκε σε όλο το φάσμα της κοινωνίας και η οποία υποβοηθήθηκε από την ιδεολογία του «κόμματος-κράτους»».

Παράλληλα αναπτύχθηκε και το κοινωνικό τρίπτυχο «ασφάλεια-αποκατάσταση-σταθερότητα» το οποίο σε ένα βαθμό επιχείρησε να αντικαταστήσει επί το ευρωπαϊκότερο τους «μικρομεσαίους νοικοκυραίους» που αποτέλεσαν την εκλογική βάση και των δύο μέχρι πρότινος κομμάτων εξουσίας.

Σήμερα όμως σε συνθήκες πολύπλευρης κρίσης το άλλοτε κραταιό «Κέντρο» φαίνεται όχι απλώς να χάνει την πολιτική του αίγλη, αλλά να διαχέεται σε ολόκληρο το πολιτικό φάσμα.

Είναι χαρακτηριστική η σχεδόν ανεκδοτολογική φράση που ακούγεται μεταξύ των πολιτικών αναλυτών, ότι «δεν έχει ουσία να μετρήσουμε την κλίμακα αυτοτοποθέτησης, αφού το Κέντρο πλέον στερείται κοινωνικές αναφορές».

«Για να αυτοτοποθετηθείς ως κεντρώος απαιτείται να υπάρχει ένα κοινωνικό σχέδιο, ένα εθνικό σχέδιο. Σήμερα με την κοινωνική αποδιάρθρωση να χτυπάει κόκκινο, ο κεντρώος δεν έχει να πατήσει στο ιστορικό αξιακό φορτίο που είχε συνηθίσει», υποστηρίζει ο καθηγητής Χρ. Βερναρδάκης, επιστημονικός διευθυντής της εταιρείας VPRC.

Ο χώρος που μέχρι το πρόσφατο παρελθόν ήταν ο «επίσημος αγαπημένος» των μονομάχων της εξουσίας «έγινε εξαιρετικά δυσδιάκριτος, έχει απλωθεί και διαχέεται προς όλες τις πολιτικές κατευθύνσεις.

Ο μέχρι πρόσφατα οριζόντιος διαχωρισμός δεν φαίνεται να ισχύει, πλέον το αριστερός-δεξιός αντικαθίσταται αργά αλλά σταθερά από το προοδευτικός-συντηρητικός», επισημαίνει ο γ. διευθυντής της εταιρείας πολιτικών ερευνών «Pulse R.C.» Γ. Αράπογλου.

Τα δημοσκοπικά ευρήματα αποτυπώνουν πλέον με καθαρότητα ότι την τελευταία τριετία έχει διαλυθεί πολιτικά ο χώρος του Κέντρου.

Η νέα πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα που διαμορφώνεται στην Ελλάδα έχει ήδη θέσει με πολιτικούς όρους το ερώτημα προς τα πού θα κινηθεί ό,τι έχει απομείνει από το «Κέντρο».

Οσοι ελπίζουν σε μια νέα εθνική αφήγηση, άρα και στην ανασύστασή του μέσω παρωχημένων ιδεολογημάτων, φαίνεται να αγνοούν ότι η βασικότερη αρετή του ιστορικά ήταν η αρχή της μετατόπισης υπέρ του ισχυρότερου…

Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των πολιτικών ερευνών δείχνουν ότι σημαντικό κομμάτι αυτού του χώρου μετακινείται προς τα αριστερά της κλίμακας.

Και αυτό γιατί εκεί έστω και εν σπέρματι αναγνωρίζει ότι δημιουργείται ένα «εθνικό-κοινωνικό σχέδιο», ανεξάρτητα αν αυτό λειτουργήσει μακροπρόθεσμα, και βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι έγιναν εν μια νυκτί αριστεροί.

Αυτό που μάλλον τους ελκύει είναι το αίσθημα της κοινωνικής δικαιοσύνης, το οποίο για τους περισσότερους έχει οριστικά απεμποληθεί από την τρικομματική κυβέρνηση.

Ενα ουχί ευκαταφρόνητο ποσοστό του έλκεται από τη Χρυσή Αυγή και ένα μικρότερο προσανατολίζεται στο να αποτελέσει τον σκληρό πυρήνα μιας νέας λαϊκής Δεξιάς.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις πολιτικών αναλυτών, η πολυδιάσπαση του Κέντρου δεν θα ευνοήσει τη δημιουργία κομμάτων που θα έχουν ως πρώτο συνθετικό τη λέξη κέντρο.