Ο «ΚΥΚΛΟΣ» συστήθηκε με «Χρώμα και ρυθμό μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο»

Παρακολουθήσαμε την πρώτη (μαμούθ) συναυλία του νεοσύστατου συνόλου μουσικής δωματίου στο Ωδείο Αθηνών και αποκομίσαμε άριστες εντυπώσεις

Του Γιάννη Σβώλου

^[1]Oχι, τελικά δεν ήταν πρωταπριλιάτικο αστείο η επίσημη αναγγελία ίδρυσης και έναρξης δράσης του νέου συνόλου μουσικής δωματίου «ΚΥΚΛΟΣ», που έγινε στις 2/4/2013 στο Ωδείο Αθηνών! Στην οικονομικά απαγορευτική σημερινή συγκυρία, η οποία ωθεί κάθε μεγέθους κρατικούς και ημικρατικούς θεσμούς στα όριά τους, 17 ακμαίοι μουσικοί, μέλη γνωστών συνόλων (ΚΟΑ, ΚΟΘ, Καμεράτα, Ergon), ο συνθέτης Γιώργος Κουμεντάκης και ο Aγης Γυφτόπουλος αποφάσισαν να διεκδικήσουν για τους εαυτούς τους -και όχι μόνον- ευκαιρίες καλλιτεχνικής επιβίωσης και ανάπτυξης.

Eτσι, ίδρυσαν την «Εταιρεία Τέχνης», που με τη σειρά της δημιούργησε τον «ΚΥΚΛΟ»˙ η πρώτη είναι Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία, αποτελούμενη από μέλη που θα απαρτίζουν κατά περίπτωση τον δεύτερο, ενώ σκοποί και στόχοι αμφοτέρων ταυτίζονται χωρίς όμως να αλληλοπεριορίζονται. Το σύνολο «ΚΥΚΛΟΣ» θα εμφανίζεται με μέγιστο αριθμό μουσικών τούς 12. Ο αριθμός αφορά το εκ του νόμου μέγιστο μέγεθος συνόλου μουσικής δωματίου στο οποίο μουσικοί κρατικών συνόλων επιτρέπεται να συμμετέχουν δίχως αυτό να δημιουργεί ασύμβατο.

Στις 10/4/2013, οι μουσικοί του «ΚΥΚΛΟΥ» συστήθηκαν έμπρακτα στο κοινό τους, παίζοντας για πρώτη φορά στην αίθουσα συναυλιών του Ωδείου Αθηνών, που θα είναι ο χώρος μόνιμης φιλοξενίας των εκδηλώσεών του. Υπό τον περιγραφικό τίτλο «Χρώμα και ρυθμός μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο» η βραδιά-μαμούθ άρχισε μετά τις 9.00 μ.μ. και τέλειωσε λίγο πριν από τα μεσάνυχτα. Την παρακολουθήσαμε αποκομίζοντας μουσικά άριστες εντυπώσεις.

Ταλαντούχα νέα βιολίστρια και φοβεροί βετεράνοι

^[2]Δείγμα της δηλωμένης πρόθεσης των μουσικών του «ΚΥΚΛΟΥ» να δίνουν ευκαιρίες στους ταλαντούχους νέους μουσικούς της χώρας ήταν η σύντομη εμφάνιση της 15χρονης βιολίστριας Αναστασίας Σγάρα στην αρχή της συναυλίας. Η νεαρή μουσικός άξιζε στο ακέραιο την ευκαιρία που της δόθηκε: πρόσφερε μια τεχνικά αρτιότατη, εξαιρετικής μουσικότητας ανάγνωση του σύντομου, δεξιοτεχνικού κομματιού «Εισαγωγή και Αλέγκρο» των Παγκανίνι-Κράισλερ.

Ακολούθησε η συναυλία του «ΚΥΚΛΟΥ». Υπογραμμίζοντας την εκπαιδευτική διάσταση του όλου εγχειρήματος, έκαστο ήμισυ προλογίστηκε με εξαιρετικά ενδιαφέροντα, αλλά μάλλον υπερβολικά «βαριά» και μακρά κείμενα του μουσικολόγου Ανάργυρου Δενιόζου, που παρουσίασαν ηθοποιοί. Στο ίδιο πλαίσιο, τα εναρκτήρια κομμάτια κάθε μέρους της συναυλίας -ο «Αυτοσχεδιασμός» του Ρουσέλ και η «Σονατίνα» του Τουρνιέ για σόλο άρπα αμφότερα των οποίων έπαιξε αψεγάδιαστα η Μαρία Μπιλντέα- συνοδεύτηκαν με βίντεο των Χρήστου Χουβαρδά και Δήμητρας Γυφτοπούλου, αποτελούμενα από συρραφή διεθνών κινηματογραφικών επίκαιρων της εποχής του Μεσοπολέμου.

Το κύριο σώμα του προγράμματος αποτέλεσαν έξι έργα: η ηχητικά ευρηματική «Οκτάνδρα» του Βαρέζ, το πνευματώδες, πολυρρυθμικό «Κοντσερτίνο» του Στραβίνσκι σε αμφότερες τις εκδοχές, για κουαρτέτο και για 12 όργανα, η «Εισαγωγή σε εβραϊκά θέματα» του Προκόφιεφ, το ρομαντικών καταβολών «Τρίο αρ.1» του Σοστακόβιτς και η επιθετικά μοντερνιστική «Μουσική δωματίου αρ.1» του Χίντεμιτ. Ολες οι εκτελέσεις έσφυζαν από νεύρο, ζωντάνια και ρυθμική αιχμηρότητα, τυπικό χαρακτηριστικό των «βρυχώμενων» 20s! Ταυτόχρονα, διέθεταν υψηλή μουσικότητα και, όπου η μουσική το ζητούσε, όπως στις περιπτώσεις των έργων του Σοστακόβιτς και του Προκόφιεφ, πάλλονταν από λυρισμό. Δυνατό, μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά όσον αφορά τα decibel, ήταν το φινάλε της βραδιάς με το έντεχνα «αναιδές», επιτηδευμένα διάφωνο, απερίφραστα μιξογενές κομμάτι του Χίντεμιτ που συνδύασε ακούσματα του μοντερνισμού και δημοφιλούς χρηστικής μουσικής της εποχής.

Πώς λειτούργησε αυτό το «overdose» μοντερνιστικών μεσοπολεμικών ακουσμάτων; Θα’ λεγα εξαιρετικά, ειδικά για τους ορκισμένους φίλους του είδους που έσπευσαν να δώσουν το «παρών». Σπάνια ακούμε τέτοια μουσική και ακόμη σπανιότερα έτσι αβίαστα τοποθετημένη εντός πλαισίου. Η κατάμεστη αίθουσα και η σύνθεση εκτελεστών και ακροατηρίου έδειξαν ότι, όπως σε άλλες τέτοιες περιπτώσεις που πυκνώνουν σημαδιακά, εδώ έχουμε να κάνουμε με καινοφανείς απόπειρες διαχείρισης της μουσικής ζωής και πράξης από ανθρώπους που παίρνουν με γνώση τη (μουσική) κατάσταση στα χέρια τους. Ο,τι υγιέστερο!