Του Μανώλη Δρεττάκη*

Με πομπώδεις δηλώσεις του ο πρωθυπουργός, για μια «καινούργια μέρα για την Ελλάδα», και με ανάλογες δηλώσεις τους οι δύο άλλοι εταίροι της τρικομματικής κυβέρνησης υποδέχτηκαν τις αποφάσεις του Eurogroup στις 26/27 Νοεμβρίου για τη σταδιακή εκταμίευση των καθυστερούμενων δόσεων του δανείου στη χώρα μας και για τη μείωση του δημόσιου χρέους στο 124% του ΑΕΠ το 2020 και στο 110% το 2022. Το ερώτημα που γεννιέται είναι αν και κατά πόσο είναι ρεαλιστικές οι προβλέψεις για τη μείωση του χρέους κατά τα ποσοστά αυτά;

Στο ερώτημα αυτό προσπαθούμε να απαντήσουμε στο άρθρο αυτό.

Κατ’ αρχήν θα πρέπει να σημειώσουμε ότι τόσο η εκταμίευση της δόσης των 34,4 δισ. ευρώ στις 13.12.12 όσο και τα μέτρα για την ελάφρυνση της εξυπηρέτησης των δανείων, που ανακοινώθηκαν μετά το Eurogroup, εξυπηρετούν την τρικομματική κυβέρνηση, η οποία με την «ανάσα» αυτή προσδοκά να εξαντλήσει (!) την τετραετία.

Εξυπηρετούν, όμως, και τη γερμανική κυβέρνηση συνασπισμού, η οποία με το να αποφύγει, προς το παρόν, το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους, προσδοκά ότι θα κερδίσει τις εκλογές το φθινόπωρο του 2013.

Σε ό,τι αφορά το ερώτημα που τέθηκε πιο πάνω έχουμε να κάνουμε τις ακόλουθες παρατηρήσεις:

(α) Είναι γνωστό πόσο έξω έπεσαν οι μέχρι τώρα προβλέψεις της τρόικας και της κυβέρνησης για το βάθος της ύφεσης της ελληνικής οικονομίας και το ύψος του δημόσιου ελλείμματος και του δημόσιου χρέους.

Αν οι τόσο βραχυπρόθεσμες (ενός, δύο ή το πολύ τριών ετών) προβλέψεις έπεσαν τόσο πολύ έξω, πώς είναι δυνατόν να είναι κανείς βέβαιος ότι οι προβλέψεις για τη μείωση του δημόσιου χρέους στα επίπεδα που προαναφέρθηκαν θα πραγματοποιηθούν έπειτα από 8 ή 10 χρόνια από σήμερα;

(β) Οι προβλέψεις για πρωτογενή πλεονάσματα (δηλαδή έσοδα μείον δαπάνες εκτός από τους τόκους) στηρίζονται σε υποθέσεις για υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης από το 2014 και μετά.

Ηδη οι υποθέσεις αυτές τίθενται υπό αμφισβήτηση από τον ΟΟΣΑ, ο οποίος –την ημέρα μάλιστα των αποφάσεων του Eurogroup– ανακοίνωσε ότι το ΑΕΠ της χώρας θα μειωθεί κατά -4,5% το 2013 και -1,3% το 2014.

Ταυτόχρονα θα πρέπει να θυμίσουμε ότι οι εξωτερικές συναλλαγές της χώρας μας (εισαγωγές και εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών) είναι κυρίως με την Ευρωπαϊκή Ένωση, στην οποία δεν προβλέπονται υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια.

Πώς είναι, λοιπόν, δυνατόν να σημειωθούν υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης στη χώρα μας τα χρόνια μέχρι το 2020 ή το 2022;

(γ) Μια από τις βασικές υποθέσεις για τη μείωση του χρέους είναι η επαναγορά ελληνικών ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά στις τιμές που είχαν διαμορφωθεί στις 23.11.12, δηλαδή στο ένα τρίτο της ονομαστικής τους αξίας.

Με τον τρόπο αυτό ελπίζεται ότι με τη διάθεση 10 δισ. ευρώ θα καταστεί δυνατή καθαρή μείωση του χρέους κατά 20 δισ. ευρώ.

Πώς, όμως, είναι βέβαιο ότι όσοι έχουν στα χέρια τους τέτοια ομόλογα θα δεχτούν να τα πουλήσουν σ’ αυτήν την πολύ χαμηλή τιμή; Εξαιτίας του ενδεχόμενου οι κάτοχοι των ομολόγων να ζητήσουν υψηλότερες ή πολύ υψηλότερες τιμές, η επικεφαλής του ΔΝΤ δήλωσε ότι καλό θα είναι να μη γίνεται πολύς λόγος για επαναγορά ομολόγων.

(δ) Η εκταμίευση των δόσεων που απομένουν για τα δάνεια από το νέο έτος και μετά θα γίνεται υπό τον όρο ότι θα επιτυγχάνονται οι στόχοι για τη μείωση του δημόσιου ελλείμματος και τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις (κυρίως την πώληση δημόσιας περιουσίας).

Στην περίπτωση που οι στόχοι αυτοί δεν θα επιτυγχάνονται, θα πρέπει να γίνονται αυτόματα ανάλογες περικοπές δαπανών ή/και επιβολή νέων φόρων, πέραν εκείνων που έχουν ήδη εφαρμοστεί και εκείνων που περιέχονται τους νόμους που ψηφίστηκαν πρόσφατα.

Γι’ αυτή, όμως, την αυτόματη διόρθωση γεννιούνται τα εξής ερωτήματα:

- Ποιες δαπάνες είναι δυνατόν να περικοπούν κι άλλο χωρίς να επιδεινωθούν επικίνδυνα τα πολύ σοβαρά προβλήματα που έχουν ήδη προκληθεί από τις μέχρι τώρα περικοπές;

- Αν, παρ’ όλα αυτά, έλθουν τέτοιες περικοπές στη Βουλή, είναι βέβαιη η κυβέρνηση ότι θα ψηφιστούν από τους βουλευτές που ψήφισαν τις τελευταίες, δηλώνοντας ότι δεν θα ψηφίσουν άλλες;

- Αν επιβληθούν νέοι φόροι, εκτός από το πρόβλημα της ψήφισής τους, πώς μπορεί να ελπίζεται ότι θα εισπραχτούν όταν ήδη οι ληξιπρόθεσμες οφειλές φορολογουμένων ανέρχονται σε πάνω από 10 δισ. ευρώ;

- Αν καταστεί αδύνατη νέα περικοπή δαπανών ή/και η επιβολή ή είσπραξη νέων φόρων, τι θα κάνει η κυβέρνηση αν οι υπόλοιπες δόσεις των δανείων δεν εκταμιευθούν;

(ε) και αυτό είναι και το κρισιμότερο ερώτημα: Πώς θα αντιμετωπιστεί η από πολλούς προβλεπόμενη κοινωνική έκρηξη εξαιτίας της νέας αύξησης της ανεργίας και κυρίως της επιδείνωσης των ήδη πολύ πιεστικών και άλυτων προβλημάτων που αντιμετωπίζει ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού της χώρας εξαιτίας των νέων περικοπών μισθών, συντάξεων και επιδομάτων και της επιβολής των νέων φόρων που ψηφίστηκαν πρόσφατα;

Από όσα προαναφέρθηκαν είναι πιστεύω σαφές ότι οι προβλέψεις για τη μείωση του δημόσιου χρέους της χώρας από το 176% του ΑΕΠ σήμερα στο 124% το 2020 και στο 110% είναι εντελώς εξωπραγματικές.

Η επίτευξη των στόχων αυτών απαιτεί τη διαγραφή σημαντικού ποσοστού του χρέους, η οποία θα καταστεί αναπόφευκτη κατά την άποψη πλήθους διεθνούς κύρους οικονομολόγων ή ακόμα και κατά την άποψη του αρχηγού του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της Γερμανίας, σύμφωνα με δηλώσεις του αμέσως μετά το Eurogroup.

*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι τέως: Αντιπρόεδρος της Βουλής, Υπουργός και Καθηγητής της ΑΣΟΕΕ.