Της Παρής Σπίνου

^[1]Ενα σπίτι που φιλοξένησε την πνευματική ελίτ της γενιάς του ’30, η οικία Αγγελου και Λητώς Κατακουζηνού στη λεωφ. Αμαλίας 4, ανοίγει την πόρτα του για να υποδεχτεί έργα σύγχρονων καλλιτεχνών, που έρχονται σε διάλογο με τις πολύτιμες συλλογές και το αρχειακό υλικό του φιλότεχνου ζεύγους.

Πολλοί καλλιτέχνες (Γ. Αδαμάκης, Α. Αντωνόπουλος, Α. Βερούκας, Μ. Βουτσινάς, Ε. Ηλιοπούλου, Τ. Καραγεώργη, Θ. Μακρής, Τ. Μαντζαβίνος, Α. Παπαγεωργίου. Δ. Ρόκου, Μ. Τσαγκάρη, Γ. Χαδούλης κ.ά.) ανταποκρίθηκαν στο κάλεσα του Ιδρύματος Κατακουζηνού και της ιστορικού τέχνης Ιριδας Κρητικού, η οποία επέλεξε έργα ειδικά για την έκθεση «Ενα σπίτι για τη Γενιά του ’30» που εγκαινιάζεται αυτό το Σάββατο.

Η σύγχρονη δημιουργία εκπροσωπούμενη από σπουδές ζωγραφικής, μονοτυπίες, γλυπτά και πρωτότυπα αντικείμενα τέχνης θα συνομιλήσει αισθητικά και εννοιολογικά στους χώρους του σπιτιού-μουσείου με τις μόνιμες συλλογές, που περιλαμβάνουν αναμνηστικά, φωτογραφίες, βιβλία, χειρόγραφα και διακοσμητικά ευρωπαϊκής και ασιατικής τέχνης.

Ο Αγγελος Κατακουζηνός ,γνωστός ψυχίατρος, και η σύντροφός του Λητώ ξεκίνησαν την κοινή ζωή τους τη δεκαετία του ’30 και για πενήντα χρόνια υποδέχτηκαν στο σπίτι τους σημαντικούς πνευματικούς ανθρώπους του τόπου μας όσο και ξένους καλλιτέχνες και διανοούμενους.

Ο πνευματικός κύκλος τους αντιπροσώπευε την πεμπτουσία της ελληνικότητας και συχνά πυκνά στο «φιλολογικό σαλόνι» τους οι συζητήσεις στρέφονταν γύρω από αυτό το θέμα.

Ακόμα και η διακόσμηση του σπιτιού με την απαράμιλλη θέα εξέφραζε ένα πνεύμα ελληνικό, με σεβασμό προς την αρχαιότητα, ανοιχτό όμως στα διεθνή ρεύματα της εποχής.

Οι επισκέπτες της οικίας Κατακουζηνού ,που έχει διαμορφωθεί στα πρότυπα του Μουσείου Φρόιντ, μπορούν να θαυμάσουν τις περίτεχνες ζωγραφιστές πόρτες που φιλοτέχνησε ο Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας, τα φορητά έργα του του Σπύρου Βασιλείου, του Γιάννη Τσαρούχη, του Γιώργου Γουναρόπουλου και άλλων σημαντικών εκπροσώπων της περίφημης γενιάς που εξέφρασε την «ελληνικότητα».

Σε ξεχωριστή θέση βρίσκεται το πορτρέτο της Λητώς, διά χειρός Μαρκ Σαγκάλ. Τα σχέδια και τα χαρακτικά του Πάμπλο Πικάσο προσελκύουν το ενδιαφέρον, όπως και η μεγάλη συλλογή σχεδίων και χαρακτικών του 19ου και 20ού αιώνα. Μερικές εικόνες του 17ου και 18ου αιώνα φυλάσσονται στο εικονοστάσι σ' ένα από τα υπνοδωμάτια.

Αυτό που καθιστά τη συλλογή των Κατακουζηνών μοναδική, εκτός από την καλλιτεχνική της αξία, είναι ο τρόπος που τη διαμόρφωσαν. Σχεδόν κανέναν από τα έργα δεν αγοράστηκε, τα περισσότερα ήταν αντίδωρα φιλίας.

Το επιβεβαιώνουν άλλωστε η αλληλογραφία του ζεύγους με τους διάσημους φίλους τους, οι φωτογραφίες-ντοκουμέντα, όπως και οι θερμές αφιερώσεις στα βιβλία που βρίσκονται σε διάφορες γωνιές του σπιτιού, όπου νομίζει κανείς ότι πλανώνται οι σκιές του Σίγκμουντ Φρόιντ, του Αλμπερ Καμί, του Μάνου Χατζιδάκι.

Αλλωστε, όπως έχεις επισημανθεί, υπάρχει μια εκλεκτική συγγένεια ανάμεσα στον Φρόιντ και τον Κατακουζηνό. «Ηταν και οι δύο ψυχίατροι και εστίασαν τις δυνάμεις τους στην ανάλυση της ανθρώπινης ψυχής, προσπαθώντας να φωτίσουν το υποσυνείδητο».

Μάλιστα κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Παρίσι ο Κατακουζηνός ειχε παρακολουθήσει κάποιους από τους ασθενείς του Φρόιντ και είχε επίσης βοηθηθεί από την κοινή τους φίλη, πρωτοπόρο ψυχαναλύτρια Μαρία Βοναπάρτη.

Το ζεύγος, που για χρόνια έδωσε τον τόνο του πνεύματος στην αστική αθηναϊκή κοινωνία, διατήρησε μια σχέση οργανική με τα έργα της συλλογής του, τα οποία αποτελούν μοναδικές σφραγίδες φιλίας.

Ακριβώς όπως περιγράφει ο Κρίστοφερ Μπάτλερ στο βιβλίο του «Pleasur and the Arts»:

«Η σχέση μας με τα έργα τέχνης είναι αντίστοιχη με εκείνη που συνάπτουμε με τους ανθρώπους. Απολαμβάνοντάς τα, επιλέγουμε «την παρέα μας», το αντικείμενο συναναστροφής μας… Είναι τούτες οι βασικές αμφίδρομες ανθρώπινες αξίες, που συνεπάγονται την πνευματική αλληλεγγύη με μια ορισμένη ομάδα και που συχνά υποθάλπουν την απόλαυσή μας σε κάθε πεδίο τέχνης».

[email protected]

INFO: «Ενα σπίτι για τη γενιά του ’30». Ιδρυμα Αγγελου και Λητώς Κατακουζηνού, λ. Αμαλίας 4, (5ος ορ). Λειτουργεί: Πέμπτη και Παρασκευή: 16.00-19.00, Σάββατο και Κυριακή 13.00-16.00. Διάρκεια μέχρι 30/12.