Της Εφης Μαρίνου

^[1]Ενα έργο για δυνατές ερμηνείες, το «Κουαρτέτο» του Χάινερ Μίλερ, παρουσιάζεται στο Θέατρο Επί Κολωνώ. Ηρωες ένας άντρας και μια γυναίκα σε μια κολασμένη συνεύρεση στην άκρη ενός κόσμου που καταρρέει. Η Μερτέιγ και ο Βαλμόν δεν ορρωδούν προ ουδενός.

Κι οι δυο τους αποτελούν τα θύματα και τους θύτες μιας αλλόκοτης ολέθριας σχέσης. Επιδίδονται σ' ένα ατέρμονο παιχνίδι επαναπροσδιορίζοντας τα όρια ανάμεσα στην πίστη και την απιστία, την εξουσία και την υποδούλωση, τη σεξουαλική απόλαυση και την υποταγή. Στήνουν παγίδες ο ένας στον άλλον, αλλάζουν φύλα, ύφος, σώμα, απορρίπτουν με κυνισμό, δοκιμάζουν ερεθιστικά κάθε τι απαγορευμένο. Ο Μίλερ, εμπνεόμενος από το μυθιστόρημα του Σοντερλό ντε Λακλό «Επικίνδυνες Σχέσεις», έγραψε ένα έργο πολιτικό χρησιμοποιώντας τη φόρμα του ερωτικού παιχνιδιού, της μεταμφίεσης, της μάσκας, του θεάτρου μέσα στο θέατρο. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο σημαντικός Ανατολικογερμανός συγγραφέας μετασκευάζει κλασικά έργα («Υλικό Μήδειας», «Αμλετ»).

Η σκηνοθέτις της παράστασης Αντζελα Μπρούσκου μιλάει για το έργο και την παράσταση.

-Πρόκειται για ένα έργο δωματίου, «αντιθεατρικό»;

«Δεν είναι απαραίτητα έργο δωματίου. Στην ουσία έχουμε να κάνουμε με ένα τοπίο χωρίς σαφή όρια. Ενα χωρόχρονο, όπως τον ονομάζει ο Μίλερ.Η συνθήκη του χώρου μπορεί να επηρεάζεται από την εκάστοτε προσέγγιση. Θα μπορούσε πιθανά να παιχτεί σε μια αρένα ή και στην Επίδαυρο. Η δυσκολία βρίσκεται στο γεγονός ότι οι ηθοποιοί πρέπει να γλιστράνε ανάμεσα στις συμπεριφορές των προσώπων που υποδύονται και στον χρόνο της ιστορίας ενός πολιτισμού που νοσεί».

-Ο Βαλμόν και η Μερτέιγ μπορεί να θεωρηθούν «ιστορικά» πρόσωπα, με την έννοια ότι βιώνουν την ίδια την Ιστορία;

«Ως ιστορικά πρόσωπα βιώνουν και το παρόν. Την ανθρωπότητα στα ερείπια των πολέμων και των νεκρών της. Στο έργο ανοίγεται ένας χώρος για το ραντεβού με την Ιστορία. Απειρες είναι οι αναφορές στη Βίβλο, τον Διαφωτισμό, τη Γαλλική Επανάσταση, σ' ένα μελλοντικό Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Μίλερ ανοίγει ένα διάλογο με το παρελθόν, για να το καταστρέψει χρησιμοποιώντας τα φαντάσματά του. Πίστευε ότι ο μόνος τρόπος για να εργαστούμε για το μέλλον ήταν να καταστρέψουμε τους συνδέσμους στη σχέση μας με την Ιστορία και να βρούμε μια ελπίδα για το μέλλον έξω από το παρελθόν μας».

-Η Μερτέιγ και ο Βαλμόν αλληλοταπεινώνονται μέσα σ' ένα κανιβαλικό παιχνίδι χωρίς κανένα όριο. «Παριστάνουν όχι μόνο τον εαυτό τους, αλλά την αντίθεση του ενός προς τον άλλον. Αλλάζουν ρόλο/φύλο/φωνές. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι στο τέλος νικητής αναδεικνύεται η γυναίκα μέσα από τον Βαλμόν/γυναίκα;»

«Τα πρόσωπα δεν μπορούν να συναντηθούν παρά μόνο μέσα από το παιχνίδι της μεταμφίεσης. Σ' αυτό το παιχνίδι έρχονται αντιμέτωποι με την πραγματικότητα των στερεότυπων του φύλου τους. Τα φύλα αντιμετωπίζονται ως ρόλοι. Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν νικητές σ’ αυτή την ιστορία.Τα πρόσωπα δανείζονται τα φύλα τους ακολουθώντας μια κοινωνική κατασκευή, από την οποία είναι αδύνατον να απεγκλωβιστούν. Αναρωτιέμαι αν τελικά ο Βαλμόν πεθαίνει ως γυναίκα ή ως ένας άντρας που δεν μπορεί να συνδιαλεχθεί άλλο με τις ιδιότητες του φύλου του…»

-Λένε πως ο μόνος έρωτας που υπάρχει μέσα στο ηδονικό «Κουαρτέτο» είναι ο έρωτας του Μίλερ για την ίδια τη γλώσσα.

«Η γλώσσα χρησιμοποιείται σαν νυστέρι που ανατέμνει ζοφερές εικόνες από το παρελθόν και το μέλλον. Ερωτας δεν υπάρχει στο «Κουαρτέτο». Είναι τοποθετημένος σ’ ένα θέατρο όπου συνέχεια σκηνοθετείται ως ίντριγκα».

-Πώς δουλέψατε την παράσταση;

«Δουλέψαμε πολύ πάνω σ' ένα παιχνίδι από μάσκες που δεν έχει τελειωμό. Τα πρόσωπα σαν χαμαιλέοντες αποκαλύπτουν συνέχεια ένα άλλο τερατώδες πρόσωπο μέχρι τον πλήρη αφανισμό τους».

[email protected]

info: Από την Εταιρεία Θεάτρου Συν-Επί (+,Χ) στο Από Μηχανής Θέατρο (Ακαδήμου 13 Μεταξουργείο τηλ.210 5231131). Mετάφραση Ελένης Βαροπούλου. Ερμηνεύουν οι Άκις Βλουτής και Δανάη Σκιάδη.