ΑΦΙΕΡΩΜΑ: 21 AΠΡΙΛΙΟΥ 1967

Του Περικλή Κοροβέση

Η χούντα των συνταγματαρχών δεν ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία. Και αν ξάφνιασε πολλούς, ήταν γιατί δεν παρακολουθούσαν με προσοχή τα τεκταινόμενα και πίστευαν πως η Ελλάδα της πρώτης καραμανλικής περιόδου ήταν αρκετά δεξιά για να πάει ακόμα δεξιότερα με κατεύθυνση τον ανοιχτό φασισμό της χούντας. Ανάμεσα σε αυτούς που αιφνιδιάστηκαν ήταν τα κοινοβουλευτικά κόμματα, που είδαν σε μια νύχτα να χάνουν την εξουσία τους και να περιθωριοποιούνται. Ακόμα και η ΕΔΑ, που θα έπρεπε να είχε κάνει μια βαθύτερη ανάγνωση της ελληνικής κοινωνίας, πιάστηκε αδιάβαστη και δεν βρέθηκε με τον κατάλληλο μηχανισμό για να αντιμετωπίσει τη χούντα.

Αυτό που είχε υποτιμηθεί τότε ήταν το βαθύ ελληνικό κράτος, όπως είχε διαμορφωθεί ήδη από την εποχή της δικτατορίας του Μεταξά και έμεινε στον πυρήνα του ίδιο, έστω και εν υπνώσει. Το βαθύ ελληνικό κράτος συνεργάστηκε με τους ναζί κατακτητές, στελέχωσε μετά την απελευθέρωση την κρατική μηχανή, τον στρατό και τα σώματα ασφαλείας. Με τη λήξη του εμφύλιου πολέμου και τη στρατιωτική και πολιτική ήττα του ΚΚΕ, βρίσκει άνετο χώρο στην πολιτική Δεξιά της ΕΡΕ. Ουδείς λόγος υπάρχει να διαφοροποιηθεί μια που κρατάει θέσεις-κλειδιά στην κρατική μηχανή και η ακροδεξιά ατζέντα της σε μεγάλο βαθμό εφαρμόζεται από την ΕΡΕ (φυλακίσεις, εξορίες, τρομοκρατία, εκλογές βίας και νοθείας). Εντούτοις, η εκλογική άνοδος της ΕΔΑ στη δεκαετία του πενήντα, τα κινήματα της επόμενης δεκαετίας με το 1-1-4 και το 15%, καθώς και η άνοδος στην εξουσία της Ενωσης Κέντρου με τον Γ. Παπανδρέου επέφεραν ρωγμές στη μονολιθικότητα της Δεξιάς και το φασιστικό τμήμα της άρχισε να αισθάνεται πως χάνει την παντοδυναμία του. Αν η Ενωση Κέντρου κατόρθωνε να παραμείνει στην εξουσία και έπαιρνε τα ηνία του κράτους στα χέρια της, τότε ίσως να είχαμε μια δημοκρατική άνοιξη που ενδεχομένως απέτρεπε το πραξικόπημα.

Αλλά η ιστορία δεν κινείται με υποθέσεις. Παλάτι, αποστάτες προετοίμασαν το κλίμα για να κάνουν περίπατο με τα τανκς οι συνταγματάρχες και να καταλύσουν το κράτος σε μια νύχτα, χωρίς να συναντήσουν την παραμικρή αντίσταση. Εδώ καθοριστικό ρόλο έπαιξαν οι ΗΠΑ που είχαν στηρίξει την τότε πλανητική πολιτική τους σε αιματοβαμμένες χούντες. Η αντίσταση στη χούντα περιορίστηκε σε μικρές ομάδες, κυρίως της Αριστεράς, αλλά και από άλλους αντιχουντικούς χώρους, που λειτούργησαν ασυντόνιστα και χωρίς ποτέ να δημιουργήσουν ένα ενιαίο στιβαρό μαζικό κίνημα.

Η Νομική και το Πολυτεχνείο υπήρξαν μαζικά αυθόρμητα κινήματα, που αποδοκιμάστηκαν τόσο από το ΚΚΕ όσο και από το ΚΚΕεσ. που πρόσβλεπε σε κάποιο άνοιγμα επί Μαρκεζίνη. Τελικά η χούντα δεν έπεσε, αλλά απολύθηκε από τους Αμερικανούς, όταν είχε βρεθεί η σίγουρη εναλλακτική λύση του συστήματος με τον Κ. Καραμανλή, στην αρχή και στη συνέχεια με τον Α. Παπανδρέου.

Αλλά το βαθύ κράτος δεν εξαφανίστηκε. Επανήλθε δυναμικά διά της κοινοβουλευτικής οδού. Την πρώτη με τον ΛΑΟΣ και τη δεύτερη με τη Χρυσή Αυγή, που διεκδικεί ευθέως την κληρονομιά της από τη χούντα. Η διαφορά της βίας της χούντας από τη βία της Χρυσής Αυγής είναι πως η πρώτη ήταν ενταγμένη στην κρατική μηχανή, η δεύτερη έχει την κάλυψη της κρατικής μηχανής για εκείνες τις ενέργειες βίας που δεν μπορεί να διαπράξει η αστυνομία. Η Χρυσή Αυγή σήμερα και όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις είναι τρίτο κόμμα στη Βουλή. Και τίποτα δεν αποκλείει με κάποιες ανακατατάξεις, που πιθανόν να γίνουν στον χώρο της Δεξιάς, το διαζύγιο να γίνει ειδύλλιο, με απρόβλεπτες εξελίξεις. Μήπως τα κόμματα της Αριστεράς και οι λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις να ξανασκεφτούν γιατί δεν βλέπαμε τη χούντα των… συνταγματαρχών και να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας για τη Χρυσή Αυγή;

[email protected]