ΑΦΙΕΡΩΜΑ: 21 ΑΠΡΙΛIΟΥ 1967

Η λογοκρισία, τα σίριαλ, οι ειδήσεις, τα αθλητικά και οι γκάφες στα πρώτα χουντικά βήματα του ΕΙΡΤ και της ΥΕΝΕΔ

^[1]

Του Σωτήρη Μανιάτη

Η χούντα των συνταγματαρχών βρήκε την ελληνική τηλεόραση μόλις στα πρώτα της δειλά βηματάκια. Είχε πρωτοεκπέμψει κανονικά στις 23/2/66 το ΕΙΡ και τέσσερις μέρες μετά η Τηλεόρασις Ενόπλων Δυνάμεων (ΤΕΔ) με πρωτοβουλία της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού, που αργότερα μετονομάστηκε σε ΥΕΝΕΔ (Υπηρεσία Ενόπλων Δυνάμεων).

Μέσα σε 14 μήνες θα πέσουν στα χέρια των χουντοσυνταγματαρχών, που στις 21 Απριλίου του ’67 βάζουν την Ελλάδα στον γύψο για μια επταετία. Πρώτη κίνησή τους, να αντικαταστήσουν το κιονόκρανο και τον πινδαρικό ύμνο με το… πουλί, τον στρατιώτη και το εμβατήριο. Γενικός διευθυντής τοποθετείται ο Ιωάννης Αναστασόπουλος. Η ΥΕΝΕΔ σχεδιάζεται για λαϊκή ψυχαγωγία και χουντική προπαγάνδα, το ΕΙΡ προετοιμάζεται για τη μετάδοση του 9ου Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Στίβου. Οπως είναι αναμενόμενο, ένα από τα πρώτα τμήματα που δημιουργείται είναι το αθλητικό με Γιάννη Διακογιάννη και Βαγγέλη Φουντουκίδη. Από τις σημαντικότερες αθλητικές αναμεταδόσεις ήταν οι αγώνες του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου στο Μεξικό (1970), το ματς του Παναθηναϊκού με τον Αγιαξ στο Γουέμπλεϊ (2/6/71) και η Ολυμπιάδα του Μονάχου (καλοκαίρι του ’72).

Η ΥΕΝΕΔ υπάγεται απευθείας στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας, χρηματοδοτείται από τα μυστικά κονδύλια του και η χούντα τοποθετεί επικεφαλής τον Τρύφωνα Αποστολόπουλο, που έχει δίπλα του τον Κώστα Σισμάνη και τον συνταγματάρχη Κιτσινέλη, όπως σημειώνει στο βιβλίο του «Ελληνική Τηλεόραση 1967-1998» ο Στάθης Βαλούκος (εκδόσεις Αιγόκερως). Είναι η τριάδα που δίνει εντολή στον παραγωγό Σπύρο Σπυρίδη να αγοράσει δημοφιλή ξένα προγράμματα και κάνουν την εμφάνισή τους τα «Πέιτον Πλέις», «Φυγάς», «Αδιάφθοροι», «Επικίνδυνες αποστολές», «Μάχη» κ.ά.

Το 1968 ο Φρέντυ Γερμανός πρωτοπαρουσιάζει το «Αλάτι και πιπέρι». Είναι η εκπομπή στην οποία σταρ καλλιστείων παρουσιάζει ποίημα του Καβάφη ως δικό της για να της δώσει… συγχαρητήρια ο Φ. Γερμανός με την αμίμητη φράση «σας εύχομαι να γράψετε και την Ιθάκη…».

Τον Μάρτη του ’68 θα καταγραφεί και μια… γκάφα. Η έναρξη βραδινού προγράμματος γίνεται από λάθος χωρίς τον φοίνικα της χούντας αλλά με τον τίτλο της πρώτης εκπομπής, που εκείνο το απόγευμα έτυχε να είναι «Το καρναβάλι του Καραγκιόζη». Η μείξη των δύο εικόνων προκαλεί αναπόφευκτους συνειρμούς κάνοντας έξαλλους τους πραξικοπηματίες.

Πρώτος αρχισυντάκτης τηλεοπτικών ειδήσεων (Ηχώ των γεγονότων) ο Ιάσων Μοσχοβίτης, θα κάνει την πρώτη απευθείας σύνδεση με τη Σελήνη (20/7/69) αναμεταδίδοντας μέσω Eurovision τα πρώτα βήματα του Νιλ Αρμστρονγκ.

Το πρώτο ελληνικό σίριαλ είναι «Το σπίτι με τον φοίνικα» σε σενάριο Κικής Σεγδίτσα, ενώ θα ακολουθήσουν «Ο κύριος συνήγορος» του Κώστα Πρετεντέρη (ιδέα του γνωστού ως «συνεργάτης χωρίς όνομα» Νίκου Νικολαρέα) και «Η γειτονιά» του ιδίου. Το μεγάλο σουξέ θα το κάνει ο «Αγνωστος πόλεμος» με τον συνταγματάρχη Βαρτάνη (Αγγελος Αντωνόπουλος) του Νίκου Φώσκολου (1971). Λέγεται μάλιστα ότι λόγω του… στρατιωτικού στιλ της, η σειρά άρεσε και στον δικτάτορα Παπαδόπουλο, ο οποίος ζήτησε να μεταδίδεται Κυριακές.

Εννοείται ότι όλα περνούν από λογοκρισία. Ομως η πιο σκληρή περίοδος στην τηλεόραση υπήρξε από το 1972 και μετά. ΕΣΑ και άνθρωποι του Ιωαννίδη σαρώνουν τα πάντα και στη μικρή οθόνη. Επικρατεί φόβος για κάθε τι που γράφεται, ηχογραφείται ή μαγνητοσκοπείται. Σενάρια αλλάζουν εξέλιξη, διάλογοι ανατρέπονται ή εξαφανίζονται. Τα ανέκδοτα της περιόδου είναι πολλά καθώς αρκετοί λογοκριτές ήταν τόσο αγράμματοι που χαρακτήριζαν συλλήβδην όλους τους Ρώσους συγγραφείς, από Τσέχοφ έως Τολστόι, κομμουνιστές.

Σε άλλες πάλι περιπτώσεις δεν παίρνουν χαμπάρι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η σειρά του Κώστα Μουρσελά «Εκείνος κι εκείνος» (ΕΙΡΤ, 1972-1974), με τους Βασίλη Διαμαντόπουλο και Γιώργο Μιχαλακόπουλο να ενσαρκώνουν τους Λουκά και Σόλωνα, δυο περιθωριακούς αμφισβητίες που φιλοσοφούν περί πάντων στη χουντική τηλεόραση. Πρόκειται για το πρώτο δείγμα τηλεοπτικής αντίστασης…

Κορυφαίο αρνητικό γεγονός αποτελεί βέβαια η… στημένη συνέντευξη του Ν. Μαστοράκη την επόμενη βραδιά των γεγονότων του Πολυτεχνείου από συλληφθέντες φοιτητές στα κρατητήρια της ΕΣΑ…

[email protected]