ΜΟΥΣΙΚΗ

Τρία ελληνικά παραμύθια στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών

Οι νέοι συνθέτες Νεφέλη Λιούτα, Τάσος Ρωσόπουλος και Δήμητρα Τρυπάνη έντυσαν μια απλή αφήγησή τους με μουσικές που παίζει η Καμεράτα

Της Μαρίνας Κουβέλη

^{[1] [2] [3]}

Δράκοι που διεκδικούν νεαρά βασιλόπουλα, κατσούφηδες βασιλιάδες που αναζητούν το γλυκό ψωμί, άρχοντες που αψηφούν τους νόμους της φύσης, εκδικητικές νεράιδες. Ιστορίες παλιές που ξεχάστηκαν στο πέρασμα των χρόνων ξαναζωντανεύουν στη σκηνή μέσα από μουσικά όργανα, μάσκες και αφηγήσεις.

Με αφορμή τρεις ιστορίες, που πέρασαν από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά κι από τόπο σε τόπο, τρεις συνθέτες, οι Νεφέλη Λιούτα, Τάσος Ρωσόπουλος και Δήμητρα Τρυπάνη, έφτιαξαν το δικό τους παραμύθι (σε μορφή για αφηγητή και μικρό ορχηστρικό σύνολο), το έντυσαν με μουσικές και αύριο θα μας το διηγηθούν στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών με συνοδεία από την Καμεράτα (διευθύνει ο Γιώργος Πέτρου).

Τα ελληνικά παραδοσιακά παραμύθια υπάρχουν σε διάφορες καταγραφές. Δεν είναι, όμως, το ίδιο διαδεδομένα όσο του Αντερσεν ή των αδελφών Γκριμ. Το ίδιο και οι ήρωές τους: ο Πολυροβιθάς, για παράδειγμα, ποτέ δεν ήταν τόσο διάσημος όσο ο Κοντορεβιθούλης. Κι όμως, τα λαϊκά παραμύθια ανοίγουν εντυπωσιακούς, φανταστικούς κόσμους: τα στοιχεία της φύσης αποκτούν οντότητα, τα ζώα μιλάνε, θεριά και δράκοι ζωντανεύουν, οι άνθρωποι καταλαβαίνουν τις γλώσσες των ζώων ή αλλάζουν μορφή. Τα περισσότερα κινούνται στη σφαίρα του υπερρεαλισμού, ενώ ταυτόχρονα περιγράφουν μια σκληρή πραγματικότητα.

Ο συνθέτης Τάσος Ρωσόπουλος κατέληξε στο «Βασιλόπουλο και τον δράκο». «Είναι ένα παραμύθι που μιλάει για την πίστη, την επιμονή, την ανατροπή των δεδομένων, τη γενναιοδωρία και το πώς τα λάθη των γονιών πληρώνονται από τις επόμενες γενιές», λέει. Συνοδοιπόροι του στο εγχείρημα ο Γιώργος Κοροπούλης, που έγραψε όλη την ιστορία σε έμμετρο κείμενο, και ο Δημήτρης Πιατάς που θα την αφηγηθεί.

Η Νεφέλη Λιούτα διάβασε δεκάδες παραμύθια ώσπου να επιλέξει «Το πιο γλυκό ψωμί». «Συνδέομαι μαζί του από τον τίτλο, για λόγους καθαρά στομαχικούς, και επανασυνδέομαι εκ νέου όσο η ιστορία εκτυλίσσεται από την αρχή ώς το τέλος της», λέει. «Αφορά έναν βασιλιά που τα έχει όλα, αλλά χάνει την όρεξή του και περιφέρεται κατσούφης και γκρινιάρης. Ενας σοφός γέροντας δίνει τον χρησμό: πρέπει να φάει το πιο γλυκό ψωμί. Κι εκεί αρχίζει να ξετυλίγεται το κουβάρι».

Η απουσία θεατρικής δράσης δεν κάνει το εγχείρημα δυσκολότερο; «Την απουσία σκηνικών, κοστουμιών και προσώπων συμπληρώνει ο ήχος», λέει η Ν. Λιούτα, η οποία έχει επωμιστεί και τον ρόλο του αφηγητή (φωνητικά: Αθηνά Καμαρίτη, Δανάη Μπερή). «Το αναποδογύρισμα ενός τραπεζιού δεν θα το δούμε ποτέ, θα το ακούσουμε όμως παραστατικά από τα κρουστά. Δεν θα υπάρχουν πουλιά να τιτιβίζουν, θα υπάρχουν όμως βιολιά! Για να ζωγραφιστούν τα συναισθήματα, ένα κομμάτι μπορεί να είναι σκοτεινό, κατσουφιασμένο, ανυπόμονο ή συνεσταλμένο».

Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει και η τρίτη ιστορία καθώς οι ρίζες της χάνονται σε βάθος χρόνου. «Επέλεξα την “Εκδίκηση της νεράιδας”, ένα παραμύθι που βρίσκουμε στο χωριό Ασφενδιού της Κω. Η αφήγησή του από ανώνυμο κάτοικο του χωριού ηχογραφήθηκε –διατηρώντας την ντοπιολαλιά– το 1950 από τον αρχαιολόγο ερευνητή Ρίτσαρντ Ντάουκινς, ο οποίος το συμπεριέλαβε στο βιβλίο του “45 stories from the Dodecanese”. Εκεί το ανακάλυψα μετά από ενθάρρυνση της Αικατερίνης Καμηλάκη (διευθύντρια Κέντρου Ερεύνης Λαογραφικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών)», λέει η Δήμητρα Τρυπάνη.

Το παραμύθι, όπως και ο μύθος, μιλά για έναν άρχοντα που αψηφά τους νόμους της φύσης, καταστρέφοντάς την ανελέητα και πεισματικά. Κατάλληλα, λοιπόν, για να το διηγηθούν είναι τα τέσσερα στοιχεία της φύσης –αέρας, γη, νερό, φωτιά- μέσα από τις μάσκες που σχεδίασε ο Κερκυραίος εικαστικός Νίκος Κόκκαλης και τις φωνές των δύο αφηγητριών (Τατιάνα Μπρε, Δήμητρα Παπασταύρου).

* IΝFO: Ωρα έναρξης: 12.00 και 16.00. Τιμές: 10 € (παιδικό), 15 € (για τον/τη συνοδό).