O Γρηγόρης Βαλτινός σε μουσικο-θεατρικό υπερθέαμα στο Badminton

Η παράσταση του Θέμη Μουμουλίδη «Ποιος τη ζωή μου…» μας ταξιδεύει από το 1922 μέχρι σήμερα μπλέκοντας την Ιστορία με τη ζωή και τις περιπέτειες του ίδιου του συνθέτη. Ο Γρηγόρης Βαλτινός, που χαρακτηρίζει τη σχέση του με τον Θεοδωράκη «καρμική», ερμηνεύει τον πατέρα του, Γεώργιο

Της Εφης Μαρίνου  Φωτογραφία: Μάριος Βαλασόπουλος

^[1]Κι άλλο υπερθέαμα στο θέατρο Badminton, αυτή τη φορά ιδιαιτέρως μεγαλόπνοο. Πώς αναπαριστά κανείς τη θυελλώδη ζωή του Μίκη Θεοδωράκη; Αυτό επιχειρεί η παράσταση «Ποιος τη ζωή μου…», που κάνει πρεμιέρα στις 10 Μαΐου, σε σενάριο-σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη.

Θέμα της ο μυθικός βίος και το αξεπέραστο έργο του Μίκη Θεοδωράκη, του μεγάλου Ελληνα συνθέτη που η μουσική του έγινε εθνική παρακαταθήκη, τα τραγούδια του περιουσία του λαού, τα περισσότερα συνδεδεμένα με πρόσωπα και εποχές μεγάλων λαϊκών αγώνων. Μέσα από την παράσταση η Ελλάδα ταξιδεύει θεατρικά και μουσικά από το 1922 μέχρι σήμερα, με όχημα τη ζωή και τα τραγούδια του Μίκη, ενώ συγχρόνως αναδύονται τα μεγάλα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα: Μικρασιατική Καταστροφή, δικτατορία του Μεταξά, Κατοχή, Δεκεμβριανά, Εμφύλιος, εξορίες, φυλακίσεις, Λαμπράκηδες, δικτατορία, μεταπολίτευση.

Στην παράσταση, όπου συνυπάρχουν θέατρο, χορός, μουσική και κινηματογράφος, συμπράττουν είκοσι οκτώ ηθοποιοί-χορευτές, τέσσερις τραγουδιστές και δώδεκα μουσικοί, ερμηνεύοντας πολλά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη: από τους «Λιποτάκτες» ώς τον «Επιτάφιο» και από το «Αξιον Εστί» μέχρι τη «Ρωμιοσύνη» και το «Canto General».

Τον Ιούνιο το «Ποιος τη ζωή μου» θα παρουσιαστεί στη Μακρόνησο, τόπο εξορίας του Μίκη Θεοδωράκη και πολλών Ελλήνων. Θα ακολουθήσει περιοδεία σε πόλεις όπου έζησε ο συνθέτης: Χίος, Μυτιλήνη, Ιωάννινα, Πρέβεζα, Σύρος, Αργοστόλι, Πύργος, Τρίπολη, Χανιά. Την περίοδο 2013-2014, η παράσταση θα ταξιδέψει σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Ο Γρηγόρης Βαλτινός ερμηνεύει τον Γεώργιο Θεοδωράκη, πατέρα του Μίκη, και τραγουδάει μερικά από τα ωραιότερα τραγούδια του συνθέτη. Τον συναντήσαμε σε ένα διάλειμμα στις πρόβες και μας μίλησε για την «καρμική», όπως λέει, σχέση του με τον Μίκη Θεοδωράκη.

«Η παράσταση ακολουθεί τη ζωή του συνθέτη από τα νεανικά του χρόνια μέχρι τη δικτατορία. Από τη γενέτειρά του Χίο, μέχρι την απογείωση στην παγκόσμια αναγνώριση και καταξίωση, ο Μίκης Θεοδωράκης έζησε μια ζωή μυθική και περιπετειώδη.Υποδύομαι τον πατέρα του με τον οποίον είχε πάντα μια σχέση συγκλονιστική. Ο Γιώργος Θεοδωράκης ήταν γι’ αυτόν το πρότυπο, η ισορροπία, το μέτρο, το γράδο του. Ανώτερος κρατικός υπάλληλος, κάτι σαν σημερινός περιφερειάρχης της δημόσιας διοίκησης, μετακινήθηκε με δυσμενείς μεταθέσεις σε πολλές πόλεις μαζί με την οικογένειά του, στην Πάτρα, στη Μυτιλήνη, στο Αργοστόλι, στην Τρίπολη. Ενέπνεε τον Μίκη, στήριζε τις επιλογές του, κυρίως στους πολιτικούς αγώνες του. Χαρακτηριστική σκηνή της πίστης που είχε στον γιο του είναι αυτή που περιγράφει ο ίδιος ο Μίκης όταν ο πατέρας του τον επισκέφτηκε στις φυλακές Αβέρωφ. Του είχε πει: “Ο θάνατος, παιδί μου, στο πεδίο της μάχης αποτελεί φυσική κατάσταση για μας τους Θεοδωράκηδες. Δεν έχεις να κάμεις τίποτα περισσότερο από το να συνεχίσεις την ηρωική παράδοση της οικογένειάς σου. Αν σε σκοτώσουν, να πας με την ευχή μου. Εμένα οι μέρες μου τελείωσαν πια”. Ο πατέρας υπήρξε πάντοτε παρών. Εκανε θυσίες για τις σπουδές του Μίκη στο ωδείο, ήταν δίπλα του στις διαδηλώσεις, του έστελνε συχνά γράμματα συμβουλεύοντάς τον. Δεν σταματούσε να του τονίζει ότι πρέπει να προσέχει τον εαυτό του. Δεν ήθελε ο γιος του να ασχοληθεί με τη λαϊκή μουσική, πίστευε ότι ο δρόμος του ήταν η κλασική μουσική, γι' αυτό και στην αρχή γκρίνιαζε. Η μητέρα, κι αυτή από κοντά, τον παρότρυνε, τον στήριξε».

- Η παράσταση δεν ακολουθεί μια χρονολογική σειρά των γεγονότων.

«Εποχές και επεισόδια ζωντανεύουν από τους ηθοποιούς που παραδίδουν τη σκυτάλη ο ένας στον άλλον. Δηλαδή βλέπεις στη σκηνή, συγχρόνως, τον Μίκη νεαρό, μεγαλύτερο, ώριμο. Το κείμενο είναι καθαρά αυτοβιογραφικό και συγχρόνως πολιτικό. Είναι τόσο πλούσια η ζωή του Μίκη που για να ζωντανέψει πρέπει να γυριστεί σε σίριαλ ατελείωτων επεισοδίων… Στην παράστασή μας συμπυκνώνεται η ουσία της ζωής του, η πολύτιμη αύρα της, θα έλεγα, σε όλα τα επίπεδα. Ο άνθρωπος, ο δημιουργός, ο πολιτικός. Το μουσικό μέρος πότε μπαίνει μαζί με την ιστορία που εκείνη τη στιγμή διαδραματίζεται, πότε λειτουργεί ως κρίκος ανάμνησης γύρω από την έμπνευση της συγκεκριμένης μελωδίας».

- Και φυσικά τραγουδάτε;

«Και μου αρέσει πολύ. Αλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά. Οταν άρχισα να τραγουδάω δημόσια, συμμετείχα σε αρκετές συναυλίες της Ορχήστρας Μίκης Θεοδωράκης, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, σε αρχαία θέατρα, με σημαντικούς τραγουδιστές όπως η Μαρία Φαραντούρη, ο Γιώργος Νταλάρας, ο Μανώλης Μητσιάς και άλλοι. Τώρα ερμηνεύω το “Δρόμοι που χάθηκα”, “Ομορφη πόλη”, “Ποιος τη ζωή μου, ποιος την κυνηγά”, “Στρώσε το στρώμα σου για δυο”. Τραγούδια υπέροχα που μιλούν για τις ρίζες μας, τον έρωτα, για τους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες, αλλά και για την απογοήτευση του αριστερού. Η συνάντηση του Θεοδωράκη με τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του σύγχρονου πολιτισμού, όπως οι Χατζιδάκις, Ελύτης, Ρίτσος, Σεφέρης, Αναγνωστάκης, Γκάτσος, Λειβαδίτης, Κατσαρός, Σαββίδης, Χιώτης, Κατράκης και δεκάδες άλλοι, δεν ήταν τυχαία. Υπήρξε διαρκώς παρών όχι μόνο καταγράφοντας τη σκληρή ελληνική πραγματικότητα, αλλά δημιουργώντας μια νέα πολιτιστική πρόταση, προτείνοντας μέσα από το έργο και τους αγώνες του καινούργιες ιδέες και εκδοχές. Το κυριότερο: δημιούργησε μια πραγματικά πρωτοποριακή αντίληψη περί λαϊκότητας της τέχνης».

-Ο ίδιος ο Θεοδωράκης παρακολούθησε πρόβες. Πώς αντιδρούσε;

«Εχει πάντα πνεύμα εφηβικό. Ηταν χαρούμενος, συγκινημένος στις πρόβες. Εκανε μάλιστα και μερικές παρατηρήσεις, διόρθωσε για παράδειγμα μια φράση του στην ασφάλεια όπου ήταν κρατούμενος. Η σχέση που έχω με τον Μίκη είναι καρμική. Ηταν ο συνθέτης που άκουγα παιδί ακόμα, επί δικτατορίας, με τα ακουστικά στα αυτιά εξαιτίας του φόβου που επικρατούσε. Τα δικά του τραγούδια τραγουδούσαμε στις διαδηλώσεις. Οταν έγινα κι εγώ καλλιτέχνης, ο Μίκης δέσποζε στο μουσικό στερέωμα. Συνέπεσε να ζω στην ίδια γειτονιά με εκείνον, στου Φιλοπάππου, όταν τα παιδιά μου ήταν μικρά. Εγιναν φίλοι με τα εγγόνια του και πότε μαζεύονταν στο ένα σπίτι και πότε στο άλλο. Για μένα λοιπόν αυτή η παράσταση σημαίνει πολλά. Σε μερικά σημεία, όπως στη σπαρακτική σκηνή με τη μάνα ή σ’ έναν χωρισμό που πρέπει να πω το “Χάθηκα”, είμαι τόσο φορτισμένος που η συγκίνηση σπάει τη φωνή μου, πνίγομαι. Θα εξοικειωθώ, όπως λέει και ο Μίκης…».

- Ο Θεοδωράκης παρεμβαίνει ακόμα δημόσια, καταθέτοντας με αγωνιστικότητα τις θέσεις του. Εσείς πώς αντιλαμβάνεστε όλα όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στη χώρα;

«Τα αντιλαμβάνομαι ως ένα τεράστιο σχέδιο του συστήματος που θέλει να πάρει πίσω τα προνόμια που κέρδισαν στο πέρασμα τόσων χρόνων οι εργαζόμενοι. Και δεν αναφέρομαι μόνο στην Ελλάδα. Αφαίρεσαν ό,τι λίπος υπήρχε, τώρα τραβούν και την πέτσα. Θέλουν καλά και σώνει να διασωθεί το σύστημα. Αλλά, εντάξει, και το άλλο, αυτό στο οποίο επένδυσαν κάποτε οι λαοί, απέτυχε. Χάσαμε το όραμα και την ελπίδα μας. Το κακό όμως είναι ότι δεν θέλουν να βρουν μια δίκαιη και λιγότερο αδηφάγα λύση για το μέλλον. Αντίθετα, προσπαθούν να διατηρήσουν την ίδια κατάσταση: οι πλούσιοι να πλουτίζουν κι άλλο κι οι φτωχοί να εξαθλιώνονται κι άλλο. Με μισθούς διακοσίων ευρώ τον μήνα στοχεύουν να καταστήσουν τους εργαζόμενους εντελώς υποχείριά τους. Κι όταν τους βγάλουν όλα τα δόντια, τότε πραγματικά θα είναι ανίκανοι να αντιδράσουν. Κι αυτό γιατί δεν θα ξέρουν το πρόσωπο του εχθρού τους. Είναι άνθρωποι στη Στοκχόλμη, στις Βρυξέλλες, στην Ουάσινγκτον. Οι διαδηλώσεις δεν φτάνουν μέχρι εκεί. Μέχρι πριν από μερικά χρόνια καταψήφιζες τον έναν Ελληνα πολιτικό και ήλπιζες ότι ο άλλος που θα έρθει στην εξουσία θα είναι, τουλάχιστον, πιο επιεικής. Τώρα δεν μπορείς να ελπίζεις σε τίποτα γιατί κανείς δεν σε ακούει».

[email protected]

INFO: Θέατρο Badminton (Ολυμπιακά Ακίνητα Γουδή, τηλ.: 13855 και 210 88 40 600) «Ποιος τη ζωή μου…». Σενάριο-σκηνοθεσία: Θέμης Μουμουλίδης. Σκηνικό: Γιώργος Πάτσας. Κοστούμια: Παναγιώτα Κοκκόρου. Χορογραφίες: Αποστολία Παπαδαμάκη. Παίζουν: Γρηγόρης Βαλτινός, Φιλαρέτη Κομνηνού/Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, Αρης Λεμπεσόπουλος (Μίκης Θεοδωράκης), Ελισάβετ Μουτάφη, Χρήστος Πλαΐνης, Κώστας Βελέντζας κ.ά. Τραγουδούν: Κώστας Μακεδόνας, Γιώτα Νέγκα, Κώστας Θωμαΐδης, Αννα Λινάρδου.