Βωβός κινηματογράφος μετά μουσικής στο Μέγαρο (14 Μαΐου)

Μια σπάνια ευκαιρία να δούμε τον «Ανδαλουσιανό σκύλο» του Μπουνιουέλ, τη «Βροχή» του Γιόρις Ιβενς, το «Διάλειμμα» του Ρενέ Κλερ και το «Anemic Cinema» των Μαρσέλ Ντισάν και Μαν Ρέι, ενώ το Ergon Ensemble θα συνοδεύει τις προβολές παίζοντας τις πρωτότυπες συνθέσεις των Σατί και Αϊσλερ, αλλά και τρεις νέες από Ελληνες δημιουργούς

Tης Βάσως Τζεβελέκου

^[1]

^[2]Οταν ο Λουίς Μπουνιουέλ και ο Σαλβαντόρ Νταλί συνεργάστηκαν το 1929 για τον «Ανδαλουσιανό σκύλο», έβαλαν τον όρο να μην υπάρχει «καμία ιδέα ή εικόνα που θα μπορούσε να παραπέμπει σε οποιαδήποτε λογική ερμηνεία». Ηθελαν να προκαλέσουν το κοινό εξερευνώντας την έννοια του ασυνείδητου. Πίστευαν ότι ο ακραίος σουρεαλισμός τους θα ήταν μια γροθιά στο στομάχι των αστών, που υποστήριζαν κάθε πρωτοπορία. Το βασικό υλικό για το σενάριο προερχόταν από τα όνειρά τους. Ετσι, απογοητεύτηκαν πλήρως από την τεράστια επιτυχία του σουρεαλιστικού τους μανιφέστου.

^[3]Οι θεατές, ανάμεσά τους και οι διασημότεροι καλλιτέχνες της εποχής, έκαναν ουρές επί οκτώ μήνες στο Studio des Ursulines στο Παρίσι για την ταινία που άλλαξε τα δεδομένα στον κινηματογράφο. «Ο Ανδαλουσιανός σκύλος», μαζί με άλλες τέσσερις ταινίες-σταθμούς του βωβού κινηματογράφου προβάλλεται στις 14 Μαΐου στο Μέγαρο Μουσικής. Πρόκειται για ένα ειδικό event, βασισμένο σε μια ιδέα του συνθέτη Αλέξανδρου Μούζα, από αυτά που διοργανώνει κατά καιρούς το Μέγαρο, όπου κινηματογράφος και μουσική συνυπάρχουν ανεβάζοντας τον πήχη της καλλιτεχνικής απόλαυσης.

^[4]Το σχήμα Ergon Ensemble των ταλαντούχων μουσικών, υπό τον Βασίλη Τσιατσιάνη, θα αποδώσει τη μουσική ξεχωριστών συνθετών του μοντερνισμού, όπως του Ερίκ Σατί για το «Διάλειμμα» (1924) του Ρενέ Κλερ σε σενάριο Φρανσίς Πικαμπιά – Ρενέ Κλερ και του Χανς Αϊσλερ για την ταινία «Η βροχή» (1929) σε σκηνοθεσία – σενάριο Γιόρις Ιβενς, Μάνους Φράνκεν. Παράλληλα θα ακουστούν τρεις νέες μουσικές συνθέσεις των ανερχόμενων Ελλήνων συνθετών: του Γιάννη Κυριακίδη για το «Anémic Cinema» (1926) του πρωτοπόρου Μαρσέλ Ντισάν, του Νικόλα Τζώρτζη για την ταινία του Μαν Ρέι «Ο Αστερίας» (1928) σε σενάριο Ρομπέρ Ντενός και του Αλέξανδρου Μούζα για τον «Ανδαλουσιανό Σκύλο». «H μουσική προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ του σουρεαλιστικού παραληρήματος της ταινίας και μιας στοιχειώδους οργάνωσης, που απαιτεί μια “αξιοπρεπής” μουσική σύνθεση», όπως σημειώνει ο συνθέτης.

Οι πέντε ταινίες-σταθμοί του βωβού κινηματογράφου κινούνται μεταξύ αφηρημένης τέχνης, dada και σουρεαλισμού. Δεν έχουν συμβατική μυθοπλασία κι επιχειρούν τη συνομιλία μεταξύ κινηματογράφου, φωτογραφίας, ποίησης και μουσικής.

-Με την ποιητική «Βροχή» (διάρκειας 14’) ο Γιόρις Ιβενς έγινε γνωστός διεθνώς. Περιφέρει την κάμερά του μια βροχερή ημέρα στο Αμστερνταμ και καταγράφει τις μεταμορφώσεις της πόλης. Είναι η πρωταγωνίστριά του μαζί με τον μοντερνιστή – κομμουνιστή Χανς Αϊσλερ, ο οποίος συνέθεσε «Δεκατέσσερις Τρόπους για να Περιγράψεις τη Βροχή».

-Το «Διάλειμμα» (διάρκειας 19’) του Ρενέ Κλερ προβαλλόταν ανάμεσα στις δύο πράξεις του θρυλικού μπαλέτου «Relache» (Ανάπαυλα) σε σκηνοθεσία του Φρανσίς Πικαμπιά στο θέατρο των Σανζ Ελιζέ, στο Παρίσι. Με αναπάντεχες γωνίες λήψης, παράλληλο μοντάζ, αντιπαραθέσεις ασύνδετων πλάνων, αργή κίνηση είναι μια αναρχική και σατιρική επίθεση στην άρχουσα τάξη και στην αστική αισθητική, αλλά και μια εικαστική δήλωση εναντίον του σουρεαλισμού και του Αντρέ Μπρετόν ειδικά, έργο των ντανταϊστικών κύκλων της πόλης. Ο πρωτοπόρος Ερίκ Σατί επιστρατεύεται για να συνοδεύσει την ταινία με την απελευθερωμένη μουσική του και ήχους των μιούζικ-χολ, της ράγκταϊμ και της τζαζ.

-Ο Μαρσέλ Ντισάν και ο Μαν Ρέι συνεργάστηκαν για την πειραματική ταινία «Anémic Cinema» (διάρκειας 7’), όπου μια σειρά από πλάνα δίσκων με αφηρημένες σπειροειδείς εικόνες καθώς περιστρέφονται δημιουργούν την ψευδαίσθηση της τρισδιάστατης κίνησης. Το Anémic είναι αναγραμματισμός του Cinema.

-Ο Μαν Ρέι συνέλαβε την ιδέα για το σουρεαλιστικό «Αστερία» εμπνευσμένος από την ποίηση του Ρομπέρ Ντενός. Τα πλάνα είναι γυρισμένα μέσα από παραμορφωτικούς καθρέφτες ή θολά τζάμια χωρίς εστίαση και το αποτέλεσμα είναι φευγαλέες ονειρικές εικόνες, μια ηδονοβλεπτική πρόκληση προς τον θεατή, μια υπόνοια ερωτικής συνεύρεσης. Για τον Ρέι, ο «Αστερίας» συμβολίζει τον χαμένο έρωτα. «Η μουσική προλογίζει ή ακολουθεί με καθυστέρηση τις εικόνες, άλλοτε τις συνοδεύει κι άλλοτε ανεξαρτητοποιείται από αυτές, χτίζοντας μια σχέση που συνεχώς αμφισβητεί τον εαυτό της και δεν θεωρεί τίποτα δεδομένο», σημειώνει για τη μουσική που έγραψε ειδικά ο Νικόλας Τζώρτζης.

INFO: «Μουσική και βωβός κινηματογράφος», Μέγαρο Μουσικής 14 Μαΐου. Εισιτήρια 16 – 25 ευρώ. Ειδικές τιμές: 6 & 10 ευρώ. Τηλέφωνα για πληροφορίες: 210-7282333.