ΡΕΠΟΡΤΑΖ

 

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου αποχωρεί μετά από έξι χρόνια

 

Το παρατεταμένο χειροκρότημα των δημοσιογράφων όταν τελείωσε τον απολογισμό της θητείας του έσπασε αυτόν τον πάντα τόσο συγκρατημένο άνθρωπο. «Αυτή ήταν η πιο συγκινητική στιγμή της θητείας μου», είπε

 

Της Εφης Μαρίνου

 

 

^[1]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

^[2]Ποιος περίμενε ότι θα δει ποτέ τον ψύχραιμο έως ψυχρό -τουλάχιστον στις δημόσιες εκδηλώσεις του- Γιάννη Χουβαρδά να δακρύζει; Κι όμως, έκλαψε μετά το θερμό και παρατεταμένο χειροκρότημα των δημοσιογράφων, όταν τελείωσε την παρουσίαση του απολογισμού της καλλιτεχνικής του διεύθυνσης στο Εθνικό Θέατρο για μια εξαετία (2007-2013).

 

Εντύπωση έκανε η απάντησή του όταν ερωτήθηκε ποια θυμάται ως την πιο συγκινητική στιγμή στη διάρκεια της θητείας του: «Αυτή που έζησα λίγο πριν»… Εννοώντας το χειροκρότημα που εισέπραξε από τους ανθρώπους των μέσων μαζικής ενημέρωσης σ' αυτή την τελευταία συνέντευξη Τύπου που έδωσε ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου.

 

Μόνος του στο πάνελ της Αίθουσας Εκδηλώσεων του θεάτρου, εμφανώς συγκινημένος, ξεκίνησε τον απολογισμό της θητείας του. Σε εννέα «πυλώνες», όπως είπε χαρακτηριστικά, στηρίχτηκε η πολιτική του.

 

Η καλλιτεχνική του σφραγίδα

 

«Πλουραλισμός, βάθος και πολυφωνία, τόσο στο ρεπερτόριο όσο και στις καλλιτεχνικές δυνάμεις που το υπηρέτησαν. Αξονας στο ρεπερτόριο με έμφαση στο σήμερα για να υπάρχει πάντα πυξίδα και κατεύθυνση. Το εναλλασσόμενο ρεπερτόριο ως βασικό εργαλείο έκφρασης και αξιοποίησης των δυνατοτήτων του Εθνικού Θεάτρου, τόσο προς τα μέσα όσο και προς τα έξω. Το αξίωμα: το θέατρο είναι μια τέχνη που εμπεριέχει όλες τις άλλες τέχνες και οι άλλες τέχνες περιέχουν το θέατρο –έτσι προέκυψε πολυπρισματική δραστηριότητα. Το θέατρο ως μέσο παιδείας: καθιέρωση πολλαπλών δραστηριοτήτων για παιδιά και εφήβους και αναβάθμιση της δραματικής σχολής. Συστηματοποίηση των επαφών με το εξωτερικό, τόσο σαν εισαγωγή όσο και σαν εξαγωγή προϊόντων και προσώπων. Σφιχτή οικονομική πολιτική με μείωση δαπανών, αξιοποίηση όλου του ανθρώπινου δυναμικού, των χώρων, των μηχανισμών, του εξοπλισμού, και μεγιστοποίηση εσόδων, διαφάνεια στη διαχείριση, εκμετάλλευση δυνατοτήτων ΕΣΠΑ, χορηγίες. Σχολαστική εσωτερική οργάνωση, ενθάρρυνση της ανάληψης ευθυνών και πρωτοβουλιών, καλλιέργεια σχέσεων με το προσωπικό. Εξωστρέφεια και ανοιχτά χαρτιά στη σχέση με το κοινό, τους φίλους, τους συνδρομητές, τους χορηγούς, τα ΜΜΕ, το κράτος, τους εργαζομένους, την κοινωνία, άλλους πολιτιστικούς φορείς, την εικόνα του Εθνικού Θεάτρου».

 

Μείωση δαπανών, αύξηση εσόδων

 

Ο Γιάννης Χουβαρδάς έκανε λεπτομερή αναφορά στην περιστολή των δαπανών, την αύξηση εσόδων, τη συστηματική ανάπτυξη του θεσμού των χορηγιών. Στην απολογιστική του έκθεση παρουσιάζονται προϋπολογισμοί και απολογισμοί των τριών τελευταίων περιόδων (2009-10, 2010-11, 2011-12). Πάντως ο μέσος όρος πληρότητας όλων των σκηνών το χρονικό διάστημα 2007-2013 (συμπεριλαμβανομένης της Επιδαύρου και των καλοκαιρινών δραστηριοτήτων) είναι 82,03%. Το σύνολο εισπράξεων: 18.372.867 ευρώ. Ο αριθμός θεατών συνολικά: 1.259.803. Ο αριθμός εισιτηρίων συνολικά: 989.514.

 

Οταν ερωτήθηκε για το ύψος του αποθεματικού είπε ότι δεν νομιμοποιείται να το κοινοποιήσει αλλά υπογράμμισε ότι δημιουργήθηκε «από τις θυσίες των εργαζομένων στο Εθνικό Θέατρο». Ειδικό κεφάλαιο στον απολογισμό αποτελούν οι σχέσεις με το προσωπικό (υπογραφή συλλογικής σύμβασης εργασίας, επιμόρφωση και εκπαίδευση του προσωπικού κ.ά).

 

Πώς τα 'βγαλε πέρα με την κρίση

 

Παρά τις δυσκολίες της κρίσης, την περικοπή του ύψους της κρατικής επιχορήγησης κατά 40% και την καθυστερημένη συχνά εκροή της, το Εθνικό Θέατρο τα έβγαλε πέρα χωρίς να χρωστά σε κανέναν ασφαλιστικό φορέα ή προμηθευτή και, όπως αποκαλύπτει ο Γιάννης Χουβαρδάς, αποταμίευσε ένα σοβαρό απόθεμα για κάθε ενδεχόμενο:

 

«Το Εθνικό Θέατρο παρουσίασε σωστά αντανακλαστικά στον γενικό χειρισμό της μεγάλης οικονομικής κρίσης. Με πολλές και συνδυασμένες κινήσεις μείωσε τις δαπάνες του, αύξησε όπου ήταν δυνατόν τα έσοδά του, νοικοκύρεψε ό,τι έπρεπε και εξυγίανε ό,τι χρειαζόταν. Ταυτόχρονα διεύρυνε τις δραστηριότητές του, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό και, με τις ελληνικές και διεθνείς συνεργασίες του, επαύξησε το κύρος του. Τα κόστη των παραγωγών, συμπιεσμένα μέχρις εσχάτων, ήταν σχεδόν πάντα εντός προϋπολογισμού, ενώ τα έσοδα των παραγωγών ήταν κατά κανόνα πλεονασματικά σε σχέση με τα έξοδα».

 

Τόνισε επίσης ότι τα θετικά αποτελέσματα επιτεύχθηκαν κυρίως χάρη «στην υπερπροσπάθεια και τις θυσίες του προσωπικού του Εθνικού Θεάτρου, τα χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων, τη σημαντική υποστήριξη από τους εκάστοτε υπουργούς Πολιτισμού, την ενίσχυση των κατά καιρούς χορηγών μας, τη σταθερή βοήθεια του Τύπου και των ΜΜΕ και την αμέριστη συμπαράσταση του κοινού μας». Και συμπλήρωσε: «Ας μου επιτραπεί μια προσωπική αναφορά συναισθηματικού χαρακτήρα. Χωρίς να ξεχωρίσω κανέναν από το σύνολο των εργαζομένων του Εθνικού Θεάτρου, θα ήθελα να ευχαριστήσω ειδικά τους άμεσους συνεργάτες μου, εκείνους με τους οποίους ερχόμουν σε άμεση επαφή σε καθημερινή βάση, γιατί με στήριξαν και με ανέχτηκαν αγόγγυστα όλα αυτά τα χρόνια. Δεν τους ονομάζω τον καθένα ξεχωριστά, αλλά όλοι γνωρίζουν ποιοι είναι».

 

Κέρδη από «Οδύσσεια»

 

Ειδική μνεία γίνεται στην «Οδύσσεια», συμπαραγωγή με το Piccolo Teatro του Μιλάνου και μεγάλη εισπραχτική επιτυχία, για το κόστος της οποίας ακούστηκαν και γράφτηκαν διάφορα. Σύμφωνα με τα στοιχεία, είδαν την παράσταση 38.766 θεατές. Το συνολικό κόστος ανέρχεται σε 741.345 ευρώ, τα έσοδα από εισπράξεις 740.735 ευρώ και λαμβάνοντας υπόψη συνδρομές (επιμερισμός «Οδύσσειας») 19.042 ευρώ και χρηματικές χορηγίες 102.900 ευρώ, το σύνολο εσόδων ανέρχεται στα 862.677 ευρώ, με κέρδος για το Εθνικό Θέατρο 121.332 ευρώ.

 

«Για να καταστεί απολύτως σαφές ότι στην “Οδύσσεια” δεν υπήρξαν ούτε σπατάλες ούτε υπέρογκο κόστος, αλλά μόνο τα φυσιολογικά, υπό πλήρη έλεγχο, έξοδα μιας μεγάλης παραγωγής αντάξιας του Εθνικού Θεάτρου και της αξίας των συντελεστών της, παρατίθεται και το συνολικό κόστος μιας αντίστοιχης κλίμακας παραγωγής και επίσης μεγάλης επιτυχίας του Εθνικού Θεάτρου, του “Τρίτου Στεφανιού”, της περιόδου 2009-2010» σημειώνει ο Γ. Χουβαρδάς.

 

Στον απολογισμό συμπεριλαμβάνονται επίσης οι κτιριακές υποδομές που ολοκληρώθηκαν επί της θητείας του: η παραλαβή του κτιρίου Τσίλερ μετά από καθυστέρηση ενός χρόνου, όπου το Εθνικό εγκαταλείπει πια τα ενοικιαζόμενα Θέατρα Κάππα, Χώρα, Από Μηχανής, Σύγχρονο Θέατρο Αθήνας και τους χώρους γραφείων ή αποθηκών στις Αγίου Κωνσταντίνου, Νικηφόρου και Μενάνδρου. Η ανακαίνιση του φουαγέ της Παιδικής Σκηνής «Κατίνα Παξινού» με κονδύλια του Εθνικού Θεάτρου, η ανακαίνιση του Rex με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ και η επισκευή υποδομών του κτιρίου. Η τακτοποίηση των αποθηκών σκηνογραφικού, ενδυματολογικού και φροντιστηριακού υλικού στο κτίριο Τσίλερ, στο Ρουφ και στις αποθήκες Ασπροπύργου, και η συγκέντρωση των περισσότερων τμημάτων του Εθνικού Θεάτρου εντός του κτιρίου Τσίλερ.

 

Εξω τώρα από τις ΔΕΚΟ

 

Ο απελθών καλλιτεχνικός διευθυντής αναφέρθηκε και στις δυσκολίες που αντιμετώπισε στην εκπλήρωση του έργου του: «Χωρίς αναπληρωτές διευθυντές (που προβλέπονται από ιδρυτικό νόμο του Εθνικού Θεάτρου) τα τελευταία τέσσερα χρόνια, και χωρίς Διοικητικό Συμβούλιο τους τελευταίους δέκα μήνες, προσέφερα απολύτως αφιλοκερδώς επτά σκηνοθεσίες από τις οποίες το Εθνικό Θέατρο είχε σημαντικό οικονομικό όφελος, τόσο στα έξοδα όσο και στα έσοδα, με το κόστος των παραγωγών αυτών να είναι σημαντικά χαμηλότερο συγκριτικά με τα κόστη των άλλων αντίστοιχων παραγωγών στο Εθνικό Θέατρο».

 

Υπογραμμίζοντας την ακατανόητη απόφαση για ένταξη των κρατικών θεάτρων στις ΔΕΚΟ αλλά και την έλλειψη Διοικητικού Συμβουλίου στο Εθνικό Θέατρο, αναφέρθηκε στις εκκρεμότητες που αφήνει πίσω του: την τροποποίηση του εσωτερικού κανονισμού του θεάτρου, την ολοκλήρωση των εργασιών στο Rex, την αναβάθμιση της Παιδικής Σκηνής και την εγκατάστασή της στο ισόγειο του κτιρίου του Rex, τη μετακόμιση της Δραματικής Σχολής σε άλλο χώρο, την ανακαίνιση των αποθηκών στο Ρουφ, τη συνέχιση των εργασιών για την ενημέρωση του ψηφιακού αρχείου από το 2006 μέχρι σήμερα.

 

[email protected]

 

……………………………………………………

 

«Ο χρόνος στενεύει για τον διάδοχό μου»

 

Ο Γ. Χουβαρδάς μπήκε στον πειρασμό να προετοιμάσει στοιχειωδώς ένα πρόγραμμα και για τη σεζόν 2013-2014, αφού ο χρόνος στενεύει επικίνδυνα για τον διάδοχό του, αλλά δεν το έκανε:

 

«Στην Ελλάδα ζούμε. Σκέφτηκα ότι μπορεί να ειπωθεί «διόρισε τους δικούς του» κι έτσι εγκατέλειψα τη μάλλον γραφική ιδέα… Ωστόσο συμβούλευσα συνεργάτες στο θέατρο ότι οφείλουν να έχουν κάποιες προτάσεις, κι ας μη χρειαστούν, στην περίπτωση που ο επόμενος διευθυντής αναρωτηθεί: τι προλαβαίνω να κάνω; Θυμάμαι όταν ανέλαβα εγώ μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Νίκου Κούρκουλου, προετοίμαζα το πρόγραμμα από το εξωτερικό όπου βρισκόμουν. Δεν ήταν καθόλου εύκολο. Ομολογώ ότι προβληματίστηκα αν έπρεπε να εμπλακώ ακόμα και στο το πρόγραμμα του καλοκαιριού. Αλλά δεν γινόταν να μείνει χωρίς ρεπερτόριο ο Οργανισμός».

 

Γιατί η σκυτάλη του καλλιτεχνικού διευθυντή δεν παραδόθηκε ομαλά στον επόμενο κι ακόμα συνεχίζεται το σίριαλ της ονοματολογίας; «Στην Ελλάδα ζούμε» σχολίασε ο Γιάννης Χουβαρδάς.

 

……………………………………………………………..

 

Εκατόν τέσσερις παραγωγές σε έξι χρόνια

 

Από το καλοκαίρι του 2007 μέχρι το καλοκαίρι του 2013 ανέβηκαν συνολικά εκατόν τέσσερις παραγωγές σε είκοσι διαφορετικές σκηνές. Πρόκειται για είκοσι εννέα ελληνικά έργα, κλασικά και σύγχρονα, τριάντα κλασικά ξένα έργα, δεκαεπτά παραγωγές αρχαίου δράματος σε ανοιχτό και κλειστό χώρο, εννέα σύγχρονα ξένα έργα, τα περισσότερα σε πρώτη παρουσίαση στην ελληνική σκηνή, τρεις παραστάσεις χοροθεάτρου, πέντε παραστάσεις πειραματικής δραματουργίας, πέντε σκηνικές συνθέσεις, επτά παραγωγές για παιδιά και νήπια.

 

Το Εθνικό Θέατρο συνεργάστηκε με εβδομήντα έναν σκηνοθέτες Ελληνες και ξένους, καθώς και πεντακόσιους ενενήντα πέντε ηθοποιούς. Ανέπτυξε σταθερή επικοινωνία με καταξιωμένα θέατρα και καλλιτέχνες του εξωτερικού, ενώ το 2009 εντάχθηκε στην Ενωση Θεάτρων της Ευρώπης.

 

Δημιούργησε την Εφηβική Σκηνή με κινητή ομάδα θεάτρου για εφήβους και πρώτη παράσταση τους «Διψασμένους» του Ουαζντί Μουαουάντ. Στο πλαίσιο της Αλλης Διάστασης, άνοιξαν παράλληλες εκδηλώσεις που διερευνούσαν τα όρια ανάμεσα στις εικαστικές τέχνες, τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, τη μουσική, την περφόρμανς.