ΗΠΑ Ο Ερντογάν πιέζει τον Ομπάμα να εμπλακεί στρατιωτικά στη Συρία την ώρα που αυτός αποσύρει από παντού τους πεζοναύτες του. Οι δύο άντρες διαφωνούν για την Παλαιστίνη και το Ιράκ

Του Νικόλα Ζηργάνου

^{[1] [2]}Με πρωτόκολλο προέδρου και στρατιωτικές τιμές που αποδίδονται σπάνια, διαμονή στον ξενώνα του Λευκού Οίκου (Blair House) και τετ α τετ γεύμα με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα, η 14η (!) επίσημη επίσκεψη του πρωθυπουργού της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν στην Ουάσιγκτον είναι γεμάτη συμβολισμούς που εκπέμπουν το μήνυμα της στενής συνεργασίας των δύο χωρών σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο για τη Μέση Ανατολή.

Σε πρώτο επίπεδο, οι δύο σύμμαχοι έχουν κοινά συμφέροντα που αφορούν τη Συρία, το Ιράκ, την Παλαιστίνη, το Ιράν και το Αφγανιστάν, με ελάχιστο κοινό παρονομαστή την αγαπημένη καραμέλα της γεωπολιτικής, τη σταθερότητα. Είναι σαν δύο κύκλοι που τέμνονται, με μεγάλο κοινό πεδίο, χωρίς όμως να συμπίπτουν.

Ομως, από εκεί και πέρα, αρχίζουν οι αστερίσκοι, οι διαφορετικές οπτικές, οι διακριτοί ρόλοι.

Η Συρία είναι φυσικό να κυριαρχήσει στην πλούσια ατζέντα. Αντίθετα, από όσα καταλογίζουν οι κεμαλιστές, οι εθνικιστές αλλά και η αριστερά στην ισλαμική κυβέρνηση Ερντογάν, δεν είναι η Ουάσιγκτον που οδηγεί την Τουρκία να εμπλέκεται όλο και πιο βαθιά, όλο και πιο ενεργά στην συριακή κρίση. Είναι η Άγκυρα που προσπαθεί να σύρει μια απρόθυμη Ουάσιγκτον, στην στρατιωτική εμπλοκή με στόχο την εδώ και τώρα ανατροπή του καθεστώτος Ασαντ.

Ο Νταβούτογλου το έχει πει καθαρά. Θα ήθελε να συναινέσουν οι Αμερικανοί σε μια ζώνη αεροπορικού αποκλεισμού (όπως επί Σαντάμ στο Ιράκ), στη δημιουργία προστατευόμενων ζωνών για τους αμάχους (στα πρότυπα της Βοσνίας), στον εξοπλισμό των ανταρτών (όπως στο Αφγανιστάν), πρακτικές που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε στρατιωτική εμπλοκή, με βομβαρδισμούς, αλλά χωρίς εισβολή, (όπως στη Λιβύη).

Αν και ο Ερντογάν θα βάλει στο τραπέζι την αμφιλεγόμενη χρήση χημικών από τον συριακό στρατό, τις σφαγές αμάχων και την πρόσφατη βομβιστική επίθεση σε τουρκικό έδαφος την οποία αποδίδει η Αγκυρα σε δάκτυλο του Ασαντ, δεν είναι καθόλου πιθανό να συγκινήσει τον Ομπάμα. Ο Αμερικανός πρόεδρος συμμερίζεται την ανάγκη να αλλάξει ένοικο το προεδρικό μέγαρο στη Δαμασκό, αλλά θα προτιμούσε αυτό να γίνει μέσα από την αμερικανο-ρωσική διπλωματική πρωτοβουλία και τον διάλογο με τη Δαμασκό, κάτι που θα εξασφάλιζε μια συντεταγμένη αλλαγή με αποκλεισμό των ακραίων ισλαμιστών (οι οποίοι αν και χαρακτηρισμένοι από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ως τρομοκράτες, εξοπλίζονται μέσω Τουρκίας).

Οι Αμερικανοί μόλις πρόσφατα άφησαν τους Ευρωπαίους να βγάλουν το φίδι από την τρύπα στη Λιβύη, οι πεζοναύτες τους εγκατέλειψαν το Ιράκ και αποχωρούν από το Αφγανιστάν και, αντίθετα από την εποχή Κλίντον, αποσύρονται στην ήπειρό τους ατενίζοντας τον Ειρηνικό και την Απω Ανατολή. Ο μόνος λόγος που θα επενέβαιναν στρατιωτικά στη Μέση Ανατολή, θα ήταν για να προστατέψουν ζωτικά συμφέροντα του Ισραήλ.

Αλλά και στο Μεσανατολικό, επικρατεί η ίδια λογική. Ο αντιπρόεδρος Μπάιντεν προωθεί την επανέναρξη του διαλόγου μεταξύ Αμπάς και Νετανιάχου και του δημιουργεί πρόβλημα η αναγγελθείσα επίσκεψη Ερντογάν στη Γάζα.

Πιέσεις υπέρ Ισραήλ

Οι Αμερικανοί θα πιέσουν να αποκατασταθούν πλήρως οι σχέσεις Αγκυρας – Τελ Αβίβ, αλλά δεν θέλουν τους Τούρκους στα πόδια τους να παίζουν παιχνίδια με τη Χαμάς και να φωνάζουν για την άρση του αποκλεισμού της Γάζας.

Οσο για το Ιράκ, εκεί κι αν υπάρχει διαφορετική προσέγγιση. Είναι παράδοξο, αλλά οι δύο πλευρές άλλαξαν ρόλους μέσα στα χρόνια που πέρασαν από την επίθεση κατά του Σαντάμ. Τότε, οι Τούρκοι δεν ήθελαν την αμερικανική επέμβαση γιατί πίστευαν ότι θα οδηγούσε στη δημιουργία ενός κουρδικού κράτους και στήριζαν ως εκ τούτου ένα ακέραιο Ιράκ.

Τώρα, οι Αμερικανοί στηρίζουν (στο όνομα της σταθερότητας και πάλι) τον σιίτη πρωθυπουργό Νούρι αλ Μαλίκι (που φλερτάρει με την Τεχεράνη) και οι Τούρκοι υπογράφουν με τους Κούρδους του Ιράκ συμφωνίες για κοινή εκμετάλλευση των πετρελαίων τους και κατασκευή αγωγού που θα μεταφέρει σε τουρκικό έδαφος τον μαύρο χρυσό. Ο Μαλίκι φωνάζει πως αυτό θα οδηγήσει σε διάσπαση του Ιράκ και ζητάει από την Ουάσιγκτον να βάλει φρένο στις τουρκικές επιδιώξεις. Ναι, πράγματι, Αμερικανοί και Τούρκοι μοιράζονται πολλά κοινά συμφέροντα, αλλά ίσως ποτέ άλλοτε, δεν ήταν τόσο κοντά και τόσο μακριά συνάμα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ REUTERS ΑΠΕ