Η παράσταση «Pedestal» τής ομάδας Helter Skelter Company στο Ιδρυμα Κακογιάννης

Σε μια ελεύθερη απόδοση των «Χοηφόρων» του Αισχύλου ο σκηνοθέτης Θάνος απακωνσταντίνου με την ομάδα «Helter Skelter Company» βάζει μια υποταγμένη στη Μητέρα της Κόρη να φαντασιώνεται μετά τον θάνατο του πατέρα της άντρες εκδικητές, που θα τη μεταμορφώσουν στην ιδανική εκδοχή του εαυτού της

Της Εφης Μαρίνου

^[1]

Πώς συνδέονται οι «Χοηφόροι» από την τριλογία «Ορέστεια» του Αισχύλου με τις αποκρυφιστικές τελετουργίες σεχτών, ερμητικών ταγμάτων Ναϊτών ιπποτών στις αρχές των σταυροφοριών ή ακόμα και των μασόνων;

Η παράσταση «Pedestal» («Βάθρο») από την ομάδα «Helter Skelter Company» σε σκηνοθεσία Θάνου Παπακωνσταντίνου, που παίζεται ήδη στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, υπηρετεί μια συγκεκριμένη δραματουργική ιδέα και αποτελεί το δεύτερο μέρος της τριλογίας «Carnage» («Σφαγή»), μιας ελεύθερης απόδοσης της «Ορέστειας». Πέρσι η ομάδα είχε παρουσιάσει το «Venison» («Κρέας από κυνήγι»), που αντλούσε από το πρώτο μέρος της, τις «Ευμενίδες».

Η Κλυταιμνήστρα και η Ηλέκτρα. Δύο γυναίκες σε αιώνια σύγκρουση, η μία απέναντι στην άλλη μέχρι το τέλος. Η Μητέρα (Κατερίνα Μηλιώτη), η Κόρη (Ελένη Μολέσκη). Η δομή του «Pedestal» διακρίνει δύο παράλληλους κόσμους, τον ρεαλιστικό και τον φαντασιακό. Στη ρεαλιστική αφήγηση σκηνών της ζωής μιας άρρωστης μητέρας, που τη φροντίζει η κόρη της, παρεμβάλλονται φαντασιωτικές σκηνές που τρέχουν παράλληλα μέσα στο μυαλό της δεύτερης.

Η «Ηλέκτρα» της παράστασης δεν είναι η επαναστάτρια που κάθεται στις πύλες του παλατιού βρίζοντας. Τη βλέπουμε, μετά τον θάνατο του πατέρα, υπό την εξουσία της μητέρας, αλλά με μοναδική επιθυμία να βρεθεί στον αντρικό κόσμο. Αυτή πρώτη να φωνάξει ότι ο άντρας υπερέχει, να κάνει τον εαυτό της σκαλί για να πατήσει εκείνος και να σώσει τον κόσμο, την ίδια. Αλλά αυτό που ουσιαστικά αναζητά είναι την καταστροφή του σύμπαντος, η απόλυτη εκμηδένιση.

Το πρώτο μέρος του έργου κυλάει σε χαμηλούς τόνους και επίκεντρο την εξουσιαστική σχέση Μάνας-Κόρης. Η πρώτη πάσχει από κάποια ασθένεια, δεν μπορεί να κινηθεί, πονάει. Η δεύτερη την φροντίζει εμμονικά, βρίσκεται διαρκώς σε υπερδιέγερση, δεν ξεκολλάει από δίπλα της. Είναι υποταγμένη στην οικογενειακή εστία, στη μοίρα της.

Στο δεύτερο μέρος η Κόρη, με τις προσευχές της, ξυπνάει τον αντρικό κόσμο. Αναδύονται σκιές από χώρους-άβατα, εκεί που καμιά γυναίκα δεν μπορεί να έχει πρόσβαση. Η δύναμη της πίστης γεννάει μέσα στο μυαλό της την επιστροφή εκείνου. Ο αγαπημένος της έρχεται (με τη μορφή τριών βουβών αντρών που φορούν μάσκες) μέσα από μια τελετουργική φαντασίωση. Μπροστά της είναι ο εκδικητής «Ορέστης». Εκείνος που θα την απαλλάξει από τη μίζερη ζωή της, θα τη μεταμορφώσει στην ιδανική εκδοχή του εαυτού της, και τέλος θα γίνει ένα μ' αυτόν.

«Η Κόρη είναι ένα αρχετυπικό πρόσωπο, σκοτεινό, συμβολικό μέσα στο αρχαίο δράμα», λέει ο σκηνοθέτης. «βλέπει τον εαυτό της σαν το όργανο μέσω του οποίου θα πραγματοποιηθεί ένα ανώτερο σχέδιο, που είναι ο φόνος -η θυσία της Μητέρας. Είναι με κάποιον τρόπο το credo της, το προσωπικό της δόγμα που γεννά τον παράλληλο κόσμο. Σαφώς η ανάγκη για εκδίκηση είναι οντολογικής φύσεως, ακόμα κι αν η ίδια δεν το συνειδητοποιεί. Συχνά φτιάχνουμε ένα ολόκληρο οικοδόμημα μέσα στο κεφάλι μας, προκειμένου να θεωρητικοποιήσουμε την αδυναμία, την έλλειψη πίστης. Η ένωση που ουσιαστικά επιθυμεί αυτό το ερμητικά κλειστό πλάσμα είναι με το θεό. Εκείνος θα τα αλλάξει όλα, για πάντα».

Αφορμή για να δει ο Θάνος Παπακωνσταντίνου την τριλογία έτσι «ανάποδα» στάθηκε η σημερινή κατάσταση: το πισωγύρισμα στη βαρβαρότητα, στην αυτοδικία. «Δεν αναπλάθουμε τον κόσμο του Αισχύλου», λέει. «Οι τραγωδίες ήταν έργα θρησκευτικά. Αλλωστε οι «Χοηφόροι» αποτελούν έναν επιτάφιο θρήνο. Ο θεός, οι θεοί είναι παρόντες, επικυρίαρχοι στον βίο των θνητών. Στόχος μου ήταν ο θεατής να μπει στο trance, στους τελετουργικούς ρυθμούς, να συνδεθεί με το κείμενο, όχι εγκεφαλικά, αλλά με τις αισθήσεις του».

Η παράσταση είναι χωρισμένη σε επεισόδια και στάσιμα. Στη ρεαλιστική αφήγηση (επεισόδια) σκηνών της ζωής της άρρωστης μητέρας που τη φροντίζει η κόρη, παρεμβάλλονται οι φαντασιωτικές σκηνές (στάσιμα) που τρέχουν παράλληλα μέσα στο μυαλό της Κόρης. Το σκηνικό είναι ανάλογο: ένα δωμάτιο που μοιάζει νοσοκομείου, ένα κρεβάτι και πίσω η υποψία ενός ναού. Ολα συμβαίνουν πίσω από το φίλτρο ενός ελαφρού πανιού.

Το γκρίζο κυριαρχεί αισθητικά. Ο θεατής έχει την αίσθηση μιας ασπρόμαυρης ταινίας. Η μουσική ορίζεται από τον ήχο ενός ρολογιού. Οι διάλογοι των δύο γυναικών δεν ακούγονται. Μιλούν χαμηλόφωνα, ακούγονται ενίοτε κάποιες «κραυγές και ψίθυροι». Ο μοναδικός λόγος που προφέρεται καθαρά είναι αυτός των προσευχών της Κόρης μπροστά σ' ένα μικρόφωνο.

[email protected]

INFO: Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης (Πειραιώς 206 Ταύρος. Τηλ.:210 341 8550) «Pedestal» της ομάδας Helter Skelter Company. Σύλληψη, Σκηνικός Χώρος, Κείμενο, Σκηνοθεσία: Θάνος Παπακωνσταντίνου. Συνεργασία στη Δραματουργία: Τζωρτζίνα Κακουδάκη. Σκηνικά-Κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού. Κίνηση: Χαρά Κότσαλη. Σχεδιασμός – Σύνθεση Ηχων: Αντώνης Μόρας. Παίζουν: Βασίλης Βηλαράς, Αλέξανδρος Καναβός, Κατερίνα Μηλιώτη, Ελένη Μολέσκη, Νικόλας Χατζηβασιλειάδης. Μέχρι 16 Ιουνίου