Της Βίκυς Καπετανοπούλου

^[1]Συστηματική και μακροχρόνια διασπάθιση αστρονομικών κεφαλαίων, όργιο διαφθοράς και διαπλοκής μεταξύ πολιτικής εξουσίας και μαφιόζικης επιχειρηματικής ελίτ, λαθραία εξαγωγή εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων στο εξωτερικό, ανεξέλεγκτη διανομή μετρητών σε επιλεγμένους υψηλόβαθμους «ημέτερους», αλλά και πλήρης ατιμωρησία των υπευθύνων λόγω εξόφθαλμων πολιτικών παρεμβάσεων συνθέτουν -μεταξύ άλλων- το γιγάντιο σκάνδαλο της τράπεζας της Καμπούλ.

Η έκθεση της ανεξάρτητης επιτροπής Αφγανών αλλά και ξένων ελεγκτών, που χρηματοδοτείται και από διεθνείς πιστωτές του Αφγανιστάν, είναι καταπέλτης. Το πόρισμα, που δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα, φέρνει σε εξαιρετικά δύσκολη θέση όχι μόνο την κυβέρνηση του Χαμίντ Καρζάι, αλλά και τα κράτη της Δύσης που τον στηρίζουν, καθώς και εταιρείες ορκωτών λογιστών που δεν κατάφεραν να βάλουν φρένο στην κολοσσιαία απάτη τύπου «πυραμίδας».

Η επιτροπή χαρακτηρίζει ως «πιθανή παρανομία» και «άμεση πολιτική παρέμβαση» το προεδρικό διάταγμα Καρζάι τον περασμένο Απρίλιο, με το οποίο έδωσε «άφεση αμαρτιών» για τις ποινικές και αστικές ευθύνες όσων καταχράστηκαν το μυθικό ποσόν των 935 εκατομμυρίων δολαρίων από τις τραπεζικές καταθέσεις, με την προϋπόθεση να επιστρέψουν εντός διμήνου τα κλεμμένα κεφάλαια.

Ο αδελφός του Χαμίντ Καρζάι, Μαχμούντ, αλλά και ο αδελφός του αντιπροέδρου του Αφγανιστάν, Μοχάμεντ Κασίμ Φαχίμ, συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγαλομετόχων του αμαρτωλού πιστωτικού ιδρύματος που εκμεταλλεύτηκαν την αμνηστία. Ο πρώτος έσπευσε να επιστρέψει 22 κι ο δεύτερος 18 εκατομμύρια δολάρια και πλέον κυκλοφορούν ελεύθεροι, συνεχίζοντας ανενόχλητοι την επιχειρηματική τους δραστηριότητα.

Πολλοί εκφράζουν υποψίες πως ο ίδιος ο Χαμίντ Καρζάι ενδέχεται να είχε προσωπικό όφελος από την τεράστια απάτη, καθώς η τράπεζα της Καμπούλ φέρεται να ήταν από τους βασικούς χρηματοδότες της προεκλογικής του εκστρατείας το 2009, αν και ο Αφγανός πρόεδρος δεν αναφέρεται ονομαστικά από τους συντάκτες της έκθεσης.

Σύμφωνα με το πόρισμα, διοίκηση και μέτοχοι της τράπεζας της Καμπούλ αντί να επενδύουν, στην πραγματικότητα έκλεβαν τις τραπεζικές καταθέσεις, κάτω από ένα πέπλο χρόνιας συγκάλυψης με τη βοήθεια κυκλώματος εγχώριων αλλά και διεθνών διασυνδέσεων, που εμπόδιζαν τη διερεύνηση σε βάθος των οικονομικών της μεγεθών.

Πλαστογραφημένα έγγραφα, πλαστές σφραγίδες ανύπαρκτων εταιρειών, διπλά λογιστικά βιβλία, μισθοί, μπόνους και ενοίκια σε υπαλλήλους – φαντάσματα και αλόγιστος δανεισμός μετόχων με μηδενικό επιτόκιο και χωρίς εγγυήσεις ήταν μόνον κάποιες από τις παράνομες μεθόδους για την κομπίνα – μαμούθ. Είναι χαρακτηριστικό ότι σχεδόν 861 εκατομμύρια δολάρια κατέληξαν στα χέρια μόλις δώδεκα ανθρώπων και επτά εταιρειών!

Εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια κυριολεκτικά «πέταξαν» λαθραία στο εξωτερικό, ορισμένα σε μετρητά κρυμμένα σε δίσκους φαγητού της αεροπορικής εταιρείας Pamir Airways, ιδιοκτησίας μετόχων της τράπεζας! Δέκα πιλότοι έλαβαν μέσα σε δύο χρόνια αμοιβές ύψους 320.000 δολαρίων για να κάνουν το… «ντελίβερι» από αέρος!

Κάποια περίοδο, μάλιστα, ο τότε διευθύνων σύμβουλος του πιστωτικού ιδρύματος, Χαλιλουλά Φεροζί, φέρεται να γύριζε την αφγανική πρωτεύουσα μοιράζοντας αριστερά και δεξιά φακελάκια με χαρτονομίσματα, όπως γράφει η βρετανική εφημερίδα Guardian.

Ο Φεροζί έχει αρνηθεί να αποκαλύψει πόσα λεφτά έδωσε, σε ποιους και με τι αντάλλαγμα. Μεταξύ των πιστωτών της τράπεζας συγκαταλέγονται μάλιστα ορισμένοι, που έλαβαν συνολικά 3,1 εκατομμύρια δολάρια σε δάνεια, αλλά θεωρούνται τόσο ισχυροί ώστε οι ελεγκτές, που διαχειρίζονται την εκκαθάρισή της, αρνήθηκαν ακόμη και να τους ζητήσουν πίσω τα δανεικά…

Βασικός πρωταγωνιστής του σκανδάλου είναι ο Αφγανός Σερχάν Φαρνούντ, φανατικός παίκτης του πόκερ με πολλές συμμετοχές σε διεθνή τουρνουά, ίδρυσε την τράπεζα το 2004, ενώ ήταν ήδη καταζητούμενος στη Ρωσία για οικονομικά εγκλήματα. Οι έλεγχοι των αφγανικών αρχών στο παρελθόν του δεν έφεραν στο φως τον βίο και την πολιτεία του.

Ετσι ο Φαρούντ διοικούσε την τράπεζα επί τρία χρόνια, βάζοντας «χέρι» στις καταθέσεις των συμπατριωτών του. Το 2007 έφθασε στο Αφγανιστάν διεθνές ένταλμα σύλληψης της Ιντερπόλ, με πληθώρα κατηγοριών εναντίον του, όπως παράνομες τραπεζικές δραστηριότητες, σύσταση εγκληματικής συμμορίας και ξέπλυμα «μαύρου» χρήματος. Παρέμεινε, όμως, στα συρτάρια των αφγανικών αρχών.

Ανενόχλητος ο Φαρούντ, κατάφερε να «απογειώσει» την ήδη μεγάλη προσωπική του περιουσία, αποκτώντας έτσι πολυτελείς βίλες και άλλα ακίνητα στο Ντουμπάι, αξίας 151 εκατομμυρίων δολαρίων, γεμίζοντας ταυτόχρονα τις… βαθιές τσέπες άλλων μετόχων, φίλων και υψηλόβαθμων πολιτικών διασυνδέσεων.

Από τα 22 άτομα, που διώκονται για την υπόθεση, μόνον ο Φαρνούντ και ο Φεροζί έχουν συλληφθεί από τις αφγανικές αρχές. Αλλοι πέντε ύποπτοι φέρονται να έχουν εγκαταλείψει τη χώρα και οι υπόλοιποι έχουν αφεθεί ελεύθεροι με εγγύηση. Η δίκη τους ξεκίνησε τον περασμένο μήνα σε ειδικό δικαστήριο στην Καμπούλ, αλλά η διαδικασία διεκόπη μετά την πρώτη εβδομάδα.

Μιλώντας στο πρακτορείο Reuters από το υπόγειο γραφείο – καταφύγιο του σπιτιού του στην Καμπούλ, το οποίο έχει μετατρέψει σε φρούριο, ο επικεφαλής της έρευνας, δικαστής Σαμσούλ Ραχμάν Σαμς, δηλώνει μεν πως φοβάται για τη ζωή του, σκοπεύει, όμως, να ερευνήσει μέχρι τέλους την υπόθεση και να καταδικάσει τους ενόχους, χωρίς να αφήσει τίποτα και κανένα να τον σταματήσει. Φόβους για τη σωματική τους ακεραιότητα εκφράζουν και άλλοι εμπλεκόμενοι στη δίκη.

Ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας του Αφγανιστάν, Αμπντούλ Καντίρ Φιτράτ, έχει καταφύγει εδώ και έναν χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, έχοντας ήδη κατονομάσει υψηλόβαθμους πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες, που αποκόμισαν βρώμικα κέρδη από το σκάνδαλο.

Η έκθεση της επιτροπής καταλογίζει ευθύνες και στους ανεξάρτητους ορκωτούς λογιστές, που έβγαλαν «καθαρή» την αξιολόγηση της τράπεζας κατά τον οικονομικό έλεγχο, που ξεκίνησε το 2009. Σύμφωνα με το Reuters, μεταξύ αυτών είναι οι εταιρείες Behl, Lad και Al Sayegh με έδρα το Ντουμπάι και η AF Ferguson, που έχει έδρα το Πακιστάν και είναι μέλος του πολυεθνικού ομίλου Price Waterhouse Coopers. Εκπρόσωπος της PWC αρνήθηκε να σχολιάσει το θέμα, καθώς είναι πολιτική της εταιρείας να μην αποκαλύπτει λεπτομέρειες για τους πελάτες της ή για τους ελέγχους που διεξάγει.

Στα τέλη του 2010, η κυβέρνηση Καρζάι διέσωσε το χρεοκοπημένο πιστωτικό ίδρυμα με κρατικά κονδύλια. Με άλλα λόγια, ο εξαθλιωμένος από τους αλλεπάλληλους πολέμους και τη φτώχεια αφγανικός λαός, με μέσο ετήσιο εισόδημα λιγότερο από 500 δολάρια, πληρώνει εν τέλει το «μάρμαρο» για την τεραστίων διαστάσεων απάτη των άπληστων και διεφθαρμένων μελών της πολιτικής κι επιχειρηματικής ελίτ της χώρας.

«Οι απώλειες από την κατάρρευση της τράπεζας και το πακέτο διάσωσης, που ακολούθησε, αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 6% του ΑΕΠ του Αφγανιστάν, μετατρέποντας την υπόθεση σε ένα από τα μεγαλύτερα τραπεζικά σκάνδαλα στον κόσμο» αναφέρει το πόρισμα. «Κάθε Αφγανός πολίτης θα υποστεί το κόστος.

Πρόκειται για κονδύλια από τον ετήσιο προϋπολογισμό της χώρας, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν διατεθεί υπέρ άλλων προτεραιοτήτων, όπως η εκπαίδευση, η περίθαλψη, οι υποδομές και η ασφάλεια»…