Του Γιώργου Τσιάρα

^[1]Στην Ελλάδα έχουμε την τρόικα, αλλά το μοντέλο βίαιης οικονομικής …«απελευθέρωσης» πάνω στο οποίο στηρίζεται το ελληνικό και όχι μόνο Μνημόνιο αποτελεί ως γνωστόν αμιγώς γερμανική εφεύρεση και ονομάστηκε «Τρόιχαντ».

Η «Τρόιχαντ» ήταν η υπηρεσία που ανέλαβε τις μαζικές ιδιωτικοποιήσεις της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, πουλώντας 14.000 ανατολικογερμανικές κρατικές επιχειρήσεις μεταξύ 1990-1994, οδηγώντας τουλάχιστον δυόμισι εκατομμύρια Ανατολικογερμανούς εργαζομένους, που ήθελαν να ξεφύγουν από το απολυταρχικό καθεστώς του Εριχ Χόνεκερ, στην… αναπόδραστη ελευθερία της δομικής φτώχειας και της μαζικής ανεργίας.

Το κυριότερο: ενώ η «Τρόιχαντ» υποτίθεται πως θα παρήγαγε τεράστια κέρδη από το μαζικό ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας, που θα χρησιμοποιούνταν υποτίθεται για την ανοικοδόμηση και την ανάπτυξη της ανατολικής Γερμανίας, τελικά έκλεισε με τεράστια χρέη 270 δισ. μάρκων, δηλαδή 138,5 δισ. ευρώ – ένα κολοσσιαίο σκάνδαλο της τότε κυβέρνησης του Χέλμουτ Κολ, τα αμαρτήματα της οποίας ακόμη πληρώνουν οι Γερμανοί φορολογούμενοι.

Τη… διδακτική αυτή ιστορία θυμηθήκαμε χτες, με αφορμή ένα συγκλονιστικό οδοιπορικό του πρακτορείου Reuters στο πάλαι ποτέ βιομηχανικό «καμάρι» της Ανατολικής Γερμανίας, το Αϊζενχίτενστατ – ή «Στάλινστατ», όπως είχε ονομαστεί στα ψυχροπολεμικά χρόνια, όταν οικοδομήθηκε ως υπόδειγμα σοσιαλιστικής πόλης.

Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά το δημοσίευμα, δύο και πλέον δεκαετίες μετά την πολυδιαφημισμένη γερμανική ενοποίηση και παρά τα τρισεκατομμύρια ευρώ που άλλαξαν χέρια στο όνομα της οικονομίας της αγοράς και του εκσυγχρονισμού, αλλά και με την παρουσία μιας Ανατολικογερμανίδας, της Ανγκελα Μέρκελ, στην καγκελαρία, η μικρή αυτή εργατούπολη κοντά στα σύνορα με την Πολωνία έχει απομείνει –όπως και τόσες άλλες σαν αυτήν- ένα φάντασμα του παλιού εαυτού της.

Οι άσχημες, προκατασκευασμένες εργατικές κατοικίες άδειασαν: από τις 50.000 αρχικά κατοίκους της πόλης, οι 20.000 την έχουν εδώ και χρόνια εγκαταλείψει για να βρουν δουλειά στην πλούσια Δύση.

Οι περισσότεροι απ' όσους απέμειναν δουλεύουν στο μοναδικό μεγάλο εργοστάσιο που παραμένει σε λειτουργία, στην παλιά χαλυβουργία EKO-Stahl, που χάρη στην «Τρόιχαντ» και μετά από διαδοχικές μεταβιβάσεις έχει πλέον περάσει στον έλεγχο της πολυεθνικής ArcelorMittal. Κάποτε δούλευαν εδώ 12.000 άνθρωποι: σήμερα έχουν απομείνει μόλις 2.700 μεταλλεργάτες.

Αλλά και αυτή η εταιρεία, παρά τις μαζικές μειώσεις προσωπικού και την περικοπή των αμοιβών, αντιμετωπίζει ισχυρό ανταγωνισμό από τις φτηνές χαλυβουργίες της ανατολικής Ευρώπης και της Ασίας.

Οι ντόπιοι είναι απελπισμένοι: ξέρουν πως αν το εργοστάσιο κλείσει, η πόλη θα πεθάνει μαζί του. «Η χαλυβουργία δεν μπορεί να παράγει για πάντα με όλον αυτόν τον ανταγωνισμό από την Κίνα», λέει περίλυπη μια ντόπια νοικοκυρά, η Σουζάνε.

«Τα παιδιά απλά φεύγουν. Πάνε εκεί που βρίσκουν δουλειά.Οι δήμαρχοι στα προάστια του Βερολίνου αγωνίζονται να βρουν χρήματα για να φτιάξουν νέους παιδικούς σταθμούς, νηπιαγωγεία και κατοικίες. Εδώ ισχύει το αντίθετο: εδώ κλείνουμε τα νηπιαγωγεία, ελλείψει παιδιών, και γκρεμίζουμε τις κατοικίες που έχουν μείνει άδειες. Εδώ δεν έχουμε μέλλον», συμπληρώνει.

Την ίδια πικρή ιστορία λένε, με τον ψυχρό τρόπο τους, και οι επίσημοι αριθμοί: αν και η ανεργία στην πόλη έχει υποχωρήσει, από το 20% τη δεκαετία του 1990, στο 9% σήμερα, έναντι 6,7% στο σύνολο της Γερμανίας, ο πραγματικός λόγος που συμβαίνει αυτό είναι η εσωτερική μετανάστευση των νέων ανθρώπων προς τη Δύση.

Οσοι απομένουν πίσω «δεν έχουν πια καμιά ελπίδα – δεν έχουν τι άλλο να κάνουν, εκτός από το να πίνουν μπίρες και να βλέπουν τηλεόραση», λέει ένας άλλος ντόπιος, ο Λούντβιχ. «Ο κόσμος εδώ νιώθει εγκαταλειμμένος από το κράτος και τους πολιτικούς».

Στη μικρή αυτή πόλη, η Μέρκελ δεν είναι καθόλου συμπαθής: όλοι την κατηγορούν πως ασχολείται περισσότερο με τα προβλήματα της ευρωζώνης, παρά με τα προβλήματα των Ανατολικογερμανών. Πολλοί είναι οργισμένοι μαζί της γιατί περιέκοψε τις κρατικές επιδοτήσεις υπέρ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας – γεγονός που είχε αποτέλεσμα την εγκατάλειψη ενός τοπικού εργοστασίου παραγωγής φωτοβολταϊκών, ιδιοκτησίας της αμερικανικής εταιρείας First Solar, και την απώλεια εκατοντάδων θέσεων εργασίας.

Η οργή αυτή «μεταφράζεται» σε αυξημένα ποσοστά σε όλα τα ανατολικά κρατίδια όχι μόνο για τους Σοσιαλδημοκράτες του SPD και το αριστερό Die Linke, που στα πέντε ανατολικά κρατίδια σημειώνει μακράν τα καλύτερα ποσοστά του αλλά –δυστυχώς– και για την Ακροδεξιά του NPD. Η στροφή προς την Ακροδεξιά είναι ιδιαίτερα έντονη στην αποβιομηχανοποιημένη πρώην Ανατολική Γερμανία, αλλά και στις γειτονικές χώρες, όπως η Ουγγαρία, αλλά και η Αυστρία και η Τσεχία.

Είναι χαρακτηριστικό πως σύμφωνα με σχετική έρευνα του Ιδρύματος Φρίντριχ-Εμπερτ, το ποσοστό των ανθρώπων με ακροδεξιές-ρατσιστικές αντιλήψεις, ανεξαρτήτως του τι ψηφίζουν, διπλασιάστηκε στην ανατολική Γερμανία τα τελευταία δέκα χρόνια, πλησιάζοντας πλέον το 16%.

Περιττό, μάλλον, να πούμε πως η ξενοφοβία, ιδίως κατά των μουσουλμάνων αλλά και των Εβραίων, είναι ιδιαίτερα μεγάλη σε περιοχές με υψηλή ανεργία και απαντάται κυρίως σε ανθρώπους νεαρής ηλικίας.