Της Ελενας Γαλανοπούλου

^[1]Τον Οκτώβριο του 2002 η είδηση της κατάληψης του θεάτρου «Ντουμπρόβκα» της Μόσχας από Τσετσένους αυτονομιστές, που κρατούσαν όμηρους επί τρεις ημέρες τους 900 θεατές, είχε συγκλονίσει την κοινή γνώμη. Μαζί και τον 48χρονο σήμερα Γερμανό θεατρικό συγγραφέα Τόρστεν Μπουχστάινερ. «Η πρώτη μου σκέψη ήταν:

«Μα είναι τρελοί; Επιτίθενται σε ένα θέατρο και όχι στην Ντούμα, σε έναν ειδησεογραφικό σταθμό ή σε κάποιον άλλο στρατηγικό στόχο!» ανακαλεί στη μνήμη του κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας.

Αφορμή είναι η επίσκεψή του στο θέατρο «Λιθογραφείο» της Πάτρας προκειμένου να παρακολουθήσει την παράσταση «57 ώρες», βασισμένη στο θεατρικό του έργο «Νορντόστ» που έγραψε με αφορμή το δραματικό αυτό συμβάν το 2005. «Ξεκίνησα να δουλεύω το 2004. Ημουν σχεδόν σίγουρος πως κανένας Γερμανός δεν θα είχε την επιθυμία να γράψει γι' αυτό, διότι δεν πρόκειται για ένα τυπικό γερμανικό θέμα.

Ετσι εντρύφησα στην έρευνα. Μου πήρε 15 μήνες. Η περίοδος της συγγραφής ήταν πολύ δύσκολη για μένα. Το θέμα με ακολουθούσε ακόμη και στον ύπνο μου» μας εξομολογείται. «Διάβασα ό,τι υπήρχε σε γερμανικά, αγγλικά και γαλλικά σχετικά με τους ομήρους και το πλαίσιο της ιστορίας. Εμαθα μέχρι και ρωσικά και πήγα στη Μόσχα στο θεάτρο Ντουμπρόβκα» μας εξηγεί.

Στο έργο που προέκυψε, ο Τόρστεν Μπουχστάινερ δραματοποιεί την ιστορία από τρεις διαφορετικές οπτικές γωνίες βάζοντας τρεις γυναίκες αυτόπτες μάρτυρες να μιλούν: μια Τσετσένα «μαύρη χήρα», μια Ρωσίδα γιατρό που ο σύζυγός της αυτοκτόνησε γυρίζοντας από τον πόλεμο της Τσετσενίας και μια Ρωσίδα όμηρο. Μας διηγούνται τα γεγονότα η καθεμία από την πλευρά της, σαν να διαλέγονται μεταξύ τους, θέλοντας να ξορκίσουν τη φοβερή βία που υπέστησαν.

Τον ρωτάμε τι τον οδήγησε στη συγκεκριμένη επιλογή: «Ηθελα να δώσω το περιστατικό μέσα από τρεις διαφορετικές οπτικές. Και στο τέλος να γίνονται και οι τρεις απολύτως κατανοητές. Απέφυγα να κατηγορήσω περισσότερο οποιαδήποτε πλευρά. Στόχος μου ήταν ακόμη να γράψω κάτι για την ανεκτικότητα και για την ανάγκη να σταματήσει ο πόλεμος».

Γεννημένος το 1964 στο Αμβούργο, σπούδασε θέατρο και παραστατικές τέχνες στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου και εργάστηκε ως ηθοποιός στο θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Κατάγεται από παλιά δημοσιογραφική οικογένεια. «Ο παππούς και ο πατέρας μου είχαν εφημερίδες πριν και μετά τον Χίτλερ» λέει.

«Ετσι έχουν βιώσει στο πετσί τους τι σημαίνει ανελευθερία». Η απάντησή του όταν τον ρωτάμε κατά πόσο τον ανησυχούν τα φαινόμενα λογοκρισίας στο ελληνικό θέατρο και από μέλη της Ακροδεξιάς είναι: «Με ανησυχούν πάρα πολύ και πιστεύω πως η ελευθερία του Τύπου είναι μία από τις πιο πολύτιμες αξίες που οφείλουμε να προστατεύουμε».

Το όραμά του περιλαμβάνει ένα θέατρο «ριζοσπαστικό, ακόμη πιο πολιτικό απ' όσο είναι σήμερα και για τον κόσμο». «Οπως ήδη θα γνωρίζετε, στη Γερμανία έχουμε πολλούς μετανάστες από πολλές άλλες χώρες. Θεωρώ πως αυτός ο διάλογος με διαφορετικούς λαούς μεταβάλλει με θετικό τρόπο την κοινωνία και πως η λάθος αντιμετώπιση είναι να γινόμαστε εθνικιστές εξαιτίας του φόβου. Πιστεύω βαθιά πως οφείλουμε να βγούμε στους δρόμους διεκδικώντας την ενσωμάτωση και τον διάλογο».

Εκεί έρχεται και ο κομβικός ρόλος που καλείται να παίξει το θέατρο. «Οσο πιο διεθνές γίνεται το θέατρο τόσο το καλύτερο. Οφείλουμε να είμαστε πιο ανοικτοί στις πολιτισμικές ανταλλαγές. Ξέρετε, το μεγάλο πλεονέκτημα του θεάτρου είναι πως είναι ζωντανό. Και είναι τόσο σημαντικό να το αξιοποιούμε και να το κάνουμε να είναι ανοικτό στον καθένα.

Δεν είμαι μεγάλος φαν του κομμουνισμού, όμως είχαν υιοθετήσει μια πολύ καλή στρατηγική όσον αφορά το θέατρο. Ηταν τόσο φτηνό, ώστε οποιοσδήποτε μπορούσε να πάει και να πάρει μέρος σε αυτού του είδους τη δημόσια συζήτηση.

Τέλος, του ζητάμε την άποψή του για τις πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη: «Η ιδέα μιας ανεκτικής και ενωμένης Ευρώπης είναι πολύ πιο παλιά από το νόμισμα του ευρώ. Και νομίζω πως είναι ένας σκοπός για τον οποίο αξίζει απολύτως να αγωνιστούμε. Ειδικά η Γερμανία έχει μια τεράστια ευθύνη να φροντίσει για την ειρήνη στην Ευρώπη, διότι από την ιστορία μας ξεκίνησαν δύο παγκόσμιοι πόλεμοι.

Στη Γερμανία το μεγαλύτερο μέρος των πολιτών υποστηρίζει την ευρωπαϊκή ιδέα και σίγουρα επιθυμούμε να μείνει η Ελλάδα στην Ευρώπη. Για εμάς η Ελλάδα συνιστά την καταγωγή αλλά και την ενσάρκωση της δημοκρατίας.

Ξέρετε, αν δεν υπήρχε η Ελλάδα, δεν θα υπήρχαν ούτε η δημοκρατία ούτε το θέατρο και δεν θα σας επισκεπτόμουν σήμερα ως συγγραφέας. Γι' αυτό σας ευχαριστώ που φέρατε και τις δύο αυτές έννοιες στον κόσμο!»

[email protected]

INFO: Η παράσταση «57 ώρες» παίζεται Δευτέρα και Τρίτη στις 21.30 στον Πάνω Χώρο του Λιθογραφείου στην Πάτρα (Μαιζώνος 172Β, τηλ. 2610 328394). Εισιτήριο 8€. Η μετάφραση είναι του Γιώργου Δεπάστα, η σκηνοθεσία της Μαρίας Καλλιαμβάκου και η δραματουργία της Ελενας Αλεξανδράκη.