Της Ελλης Πάνου

^[1]Το Γιόμπικ έχει κερδίσει τον θαυμασμό όσων έχουν μπουχτίσει με την κυβερνητική διαφθορά, όσων χαρακτηρίζονται αντισημίτες, νεοναζί και ομοφοβικοί και μισούν τους Ρομά, σημειώνει ο δημοσιογράφος του Channel 4, Μπράιαν Γουίλαν, σε μια αποκαλυπτική καταγραφή όσων έζησε επί μία εβδομάδα, παρέα με τους πιστούς του κόμματος, προσπαθώντας να καταλάβει «τι είναι αυτό που ενεργοποιεί το μίσος τους».

«Την Πρωτομαγιά», γράφει, «βρέθηκα στη Βουδαπέστη, στη μέση ενός πλήθους 8.000 οπαδών του Γιόμπικ, να παρακολουθώ τους εθνικιστές ροκάδες του συγκροτήματος «Καρπάθια» να ερμηνεύουν άθλια πατριωτικά τραγούδια. Ο κόσμος ήταν ένα αλλόκοτο συνονθύλευμα από σκίνχεντ που χαιρετούσαν ναζιστικά, ηλικιωμένους εθνικιστές και «κανονικούς» νεαρούς Ούγγρους.

»Το συνεργείο μου κατέγραφε εικόνες με τους πάγκους, όπου πωλούσαν μαστίγια και τσεκούρια κι εγώ έμεινα μόνος μου ανάμεσα στον κόσμο, ενώ άρχισε η μπάντα να παίζει τον εθνικό ύμνο. Δεν είχα ακούσει ποτέ μέχρι τότε τον ουγγρικό ύμνο, αλλά είδα ότι όλοι σηκώθηκαν, στάθηκαν προσοχή και κοίταζαν ευλαβικά το κενό μπροστά τους. Ετσι σηκώθηκα κι εγώ, στη μέση όλων αυτών κι άρχισα να μουρμουρίζω στον εαυτό μου, ελπίζοντας ότι δεν θα με πάρουν χαμπάρι…

»Οταν έπεσε το σκοτάδι, η μάσκα του καθωσπρεπισμού έπεσε. Με έναν «αξιωματούχο» του κόμματος να παρακολουθεί, οπαδός με χαστούκισε ενοχλημένος από την «παρουσία Εβραίων» στη γιορτή τους και μετά άδειασε πάνω μου ένα μπουκάλι μπίρα.

»Παρότι εκφοβιστική η συμπεριφορά, θα μπορούσε να ήταν πολύ χειρότερα, αφού ήμουν σε δασώδη περιοχή, μέσα στη νύχτα, περιτριγυρισμένος από χιλιάδες εθνικιστές, δίπλα σε πάγκους που πουλούσαν μαστίγια και τσεκούρια! Ολοι αυτοί που προσποιούνταν τους ευπρεπείς, μεταμορφώθηκαν στους ακροδεξιούς που γνωρίζω πολύ καλά: μεθυσμένοι, τσαπατσούληδες και έτοιμοι να επιτεθούν εναντίον όσων δεν τους μοιάζουν.

»Είχα περάσει το πρωινό μου παρακολουθώντας την Ουγγρική Φρουρά -την πολιτοφυλακή που σχετίζεται με το Γιόμπικ- να εκπαιδεύεται, ανακυκλώνοντας στις κουβέντες τους τη φασιστική ιδεολογία των αρχών του 20ού αιώνα. Μου είπαν ότι δίνουν αίμα, βοηθούν τους αστέγους, μοιράζουν ρούχα και τρόφιμα – δραστηριότητες που δεν συνάδουν με τη στρατιωτική δομή της οργάνωσης, τις στολές και τις ιστορίες που άκουσα γι' αυτούς.

»Ωστόσο, σε χωριά όπως το Γκιονγκιοσπάτα (ή σε οποιοδήποτε άλλο μέρος με μεγάλο πληθυσμό Ρομά) ο πραγματικός ρόλος αυτής της πολιτοφυλακής γίνεται πολύ πιο σαφής. Το 2011, οι εντάσεις μεταξύ του Γιόμπικ και των ντόπιων Ρομά κορυφώθηκαν και εκατοντάδες ένστολοι πολιτοφύλακες εισέβαλαν ως «τιμωροί» στις γειτονιές, που οι Ρομά αποκαλούν το «γκέτο» τους, και συγκρούστηκαν με τους κατοίκους. Από τότε το χωριό έχει γίνει «άντρο» του Γιόμπικ… Οταν έφτασα εγώ, τα πνεύματα είχαν πάλι οξυνθεί. Ο δήμαρχος -μέλος του Γιόμπικ- υποστήριξε ότι οι Τσιγγάνοι έκαναν φασαρία, ενώ ακουγόταν ο εθνικός ύμνος σε τοπικό φεστιβάλ…

»Δεν αποτελεί έκπληξη ότι ούτε οι Ρομά έχουν καλά λόγια να πουν για τον δήμαρχο: παρά τα καθαρά, φρεσκοασπρισμένα πεζοδρόμια στη «δική του» πλευρά του χωριού, το ταμείο του μάλλον δεν είχε χρήματα να διαθέσει για να στρωθούν τα πεζοδρόμια και στις γειτονιές των Ρομά, τα σπίτια των οποίων παρακολουθούνται από το δημαρχείο με κάμερες κλειστού κυκλώματος.

»Ορισμένοι εκτιμούν ότι στην Ουγγαρία ζουν ένα εκατομμύριο Ρομά και η ανεργία μεταξύ τους κυμαίνεται στο 60% – έξι φορές ο εθνικός μέσος όρος. Το Γιόμπικ λέει ότι θέλει να τους βάλει όλους να δουλέψουν. Αλλά δεν αποσαφηνίζει πώς θα το πετύχει αυτό… Μέλος του κόμματος μου είπε ότι «το 60% των Ρομά είναι εγκληματίες». Το περίεργο είναι ότι ενώ όλοι με τους οποίους μίλησα ξέρουν κάποιον που έπεσε θύμα Τσιγγάνου, ποτέ δεν είχαν πέσει θύματα οι ίδιοι…

»Τον περασμένο Νοέμβριο είδα με τρόμο 10.000 ακροδεξιούς εθνικιστές να συρρέουν στη Βαρσοβία… είδα φασίστες να επιτίθενται σε δημοσιογράφους, φωτορεπόρτερ, αστυνομικούς… Πίστευα ότι ήταν οι χειρότερες σκηνές φασισμού που θα μπορούσα να παρακολουθήσω ποτέ στην Ευρώπη. Είναι, όμως, σαφές τώρα ότι χειρότερα προβλήματα σωρεύονται στον ορίζοντα για την Ουγγαρία…».