Η πρόθεση του Τούρκου πρωθυπουργού να αναβιώσει την Οθωμανική αυτοκρατορία χωρίς να ακούει κανέναν, επιβάλλοντας νόμους εμπνευσμένους από το Ισλάμ και καταπιέζοντας τους αλεβίτες, ήταν η σπίθα που άναψε τη φωτιά

 

 

Της Ελλης Πάνου

 

 

^[1]

 

 

 

 

 

 

^[2]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Οι συνολικά επτά ημέρες κινητοποιήσεων, οι διήμερες σφοδρές συγκρούσεις με την αστυνομία, οι εκατοντάδες τραυματίες και οι τουλάχιστον 1.000 συλλήψεις, αποτέλεσαν την πρώτη δημόσια ήττα του Ταγίπ Ερντογάν κι αποκάλυψαν ρωγμές στην εικόνα του παντοδύναμου ηγέτη.

 

Oι διαδηλώσεις μπορεί να ξεκίνησαν από τα αμφιλεγόμενα σχέδια «αστικής ανάπλασης» του μοναδικού πνεύμονα πράσινου στην πλατεία Ταξίμ, στην πραγματικότητα όμως φτάνουν στην καρδιά όλων των προβλημάτων της σύγχρονης Τουρκίας του Ταγίπ Ερντογάν.

 

Θρησκευτικά σύννεφα

 

Παρά τις μεγάλες, ριζικές αλλαγές που έχουν γίνει στη χώρα τα τελευταία χρόνια, τα σύννεφα της δυσαρέσκειας και της οργής σκοτεινιάζουν καιρό τώρα τον ορίζοντά της. Και η ανησυχία δεν έχει να κάνει τόσο με την οικονομία. Οι αναταράξεις στην κοινή γνώμη προέρχονται κυρίως από τις σαφείς πλέον σχέσεις μεταξύ πολιτικής και θρησκείας, τις υποψίες για διαφθορά και διαπλοκή σε ανώτατο επίπεδο, τις παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής της κοσμικής Τουρκίας και την παντελή αδιαφορία για τα αιτήματα των διαφόρων κοινωνικών ομάδων από έναν όλο και πιο αυταρχικό πρωθυπουργό, που χρησιμοποιεί στρατηγικές σύγχυσης για να αποσπάσει την προσοχή της κοινής γνώμης με… τεχνάσματα.

 

Ετσι, για παράδειγμα, -γράφει ο Γιαβούζ Μπαϊντάρ στον «Guardian»- με αποκλειστικό σκοπό να ευχαριστήσει τους σουνίτες συντηρητικούς ψηφοφόρους του κόμματός του, σε μια περίοδο που υπήρχαν φόβοι για έξαρση της βίας με τη μειονότητα των αλεβιτών μετά την πρόσφατη πολύνεκρη βομβιστική επίθεση στο Ρεϊχανλί, ο Ερντογάν πέρασε νόμο που περιορίζει την πώληση του αλκοόλ, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι «οι εντολές της θρησκείας δεν μπορούν να αμφισβητηθούν». Αποτέλεσμα ήταν οι αστοί ψηφοφόροι -συμπεριλαμβανομένων και σουνιτών- να θεωρήσουν ότι έχουν γίνει στόχος για «τον τρόπο ζωής τους», και το θέμα κατέλαβε την πρώτη θέση στη δημόσια συζήτηση. Κι ακολούθησαν κι άλλα. Την περασμένη εβδομάδα, σε μια πομπώδη τελετή, η κυβέρνηση εγκαινίασε την τρίτη γέφυρα του Βοσπόρου, παρ' όλο που οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις δεν είχαν εξεταστεί όσο έπρεπε. Η γέφυρα, αξίας 3 δισ. δολαρίων, πήρε το όνομα του σουλτάνου Σελίμ A' του Σκληρού, εχθρού των σιιτών και σφαγέα δεκάδων χιλιάδων αλεβιτών την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. «Δεν είναι λοιπόν δύσκολο να φανταστεί κανείς», γράφει ο Μπαϊντάρ, «πόσο προσβλητικό ήταν αυτό για την κοινότητα των αλεβιτών, που αποτελούν σχεδόν το 10% του πληθυσμού της χώρας και ακόμα περιμένουν επίσημη αναγνώριση της θρησκευτικής τους ταυτότητας και των δικαιωμάτων τους».

 

Και η οργή δεν περιορίζεται στους αλεβίτες. Διάφορα μεγαλειώδη σχέδια στην Κωνσταντινούπολη -που βρίσκονται στο στάδιο της κατασκευής ή ακόμα επί χάρτου- έχουν ένα χρόνο πριν από τις τοπικές εκλογές ωθήσει ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών, πολιτικών και θρησκευτικών πεποιθήσεων και κοινωνικών στρωμάτων να σχηματίσουν ένα νέο αντιπολιτευτικό μέτωπο κατά του Ταγίπ Ερντογάν. Την Πρωτομαγιά οι αρχές διέλυσαν διά της βίας τις διαδηλώσεις, βιαστικά κατεδάφισαν έναν ιστορικό κινηματογράφο για να τον αντικαταστήσουν με εμπορικό κέντρο και έδωσαν με το «έτσι θέλω» την άδεια για την ανάπλαση του Πάρκου Γκεζί στην Ταξίμ, χωρίς κανένα διάλογο με την τοπική κοινωνία. Το κόψιμο 12 δένδρων για να χτιστεί άλλο ένα τζαμί και πιθανώς άλλο ένα εμπορικό κέντρο ή ένα αντίγραφο ιστορικών οθωμανικών στρατώνων, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.

 

Οι πολέμιοι του έργου μίλησαν αμέσως για διαφθορά. Οπως ανέφερε και στην τελευταία της έκθεση η οργάνωση Διεθνής Διαφάνεια, η διαφθορά στην Τουρκία, ειδικά στον κατασκευαστικό τομέα, είναι ένα μεγάλο πρόβλημα. Μεταξύ αυτών που έχουν επωφεληθεί τα μέγιστα λέγεται ότι είναι βασικοί παίκτες στην τουρκική κοινωνία, συμπεριλαμβανομένων στελεχών του κόμματος του Ερντογάν, μία εταιρεία του γαμπρού του και οι Ενοπλες Δυνάμεις.

 

Διαπλοκή α αλ Τούρκα

 

Η εντύπωση ότι η ανυπαρξία ελέγχου της οικιστικής ανάπτυξης υπαγορεύεται από τα οικονομικά συμφέροντα των διαπλεκόμενων με το κυβερνών κόμμα εργολάβων κι όχι από το κοινό συμφέρον, δικαιώθηκε από τα στοιχεία για τα μεγάλα έργα, περιλαμβανομένου και του Πάρκου Γκεζί. Οπως έγραψε πρόσφατα και η εφημερίδα «Hurriyet», η Τουρκία και ιδίως η Κωνσταντινούπολη δεν χρειάζονται άλλα εμπορικά κέντρα, αφού ειδικά η Πόλη έχει ήδη τόσα πολλά που 11 αναγκάστηκαν πρόσφατα να βάλουν λουκέτο. Η συσσωρευμένη δυσαρέσκεια έχει οξυνθεί από το αυταρχικό στιλ διακυβέρνησης του Ερντογάν. Αρνούμενος να υποχωρήσει για την ανάπλαση του Πάρκου στις δηλώσεις που έκανε το Σάββατο, ο Τούρκος πρωθυπουργός έδειξε ότι δεν ενδιαφέρεται να ανοίξει διάλογο, ποντάροντας προφανώς στη δημοφιλία του.

 

………………………………………………………………………………

 

Τα πρώτα 100 χρόνια είναι δύσκολα!

 

Η πρόθεση του Ερντογάν να μεταπηδήσει στην προεδρία βρίσκεται πίσω από το καθεστώς προσωπολατρίας και αυτό που η αντιπολίτευση αποκαλεί «εκλεγμένο σουλτάνο»

 

 

Της Ελλης Πάνου

 

 

^[3]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ολες οι ενέργειες του Τούρκου πρωθυπουργού, καιρό τώρα, έχουν στόχο μία χρονολογία: το 2023. Οταν, δηλαδή, η Τουρκική Δημοκρατία θα γιορτάσει τα 100 χρόνια από την ίδρυσή της κι ο ίδιος -επιδιώκει τουλάχιστον- θα διανύει τότε τη δεύτερη θητεία του, αυτή τη φορά στην προεδρία της χώρας. Και δεν θέλει μόνο να κυβερνήσει. Θέλει να μεταμορφώσει την Τουρκία, με πιο δραστικό τρόπο απ' ό,τι έκανε επί μία δεκαετία ως πρωθυπουργός.

 

Για να το πετύχει, θα πρέπει να εκλεγεί πρόεδρος στις εκλογές του 2014, οι οποίες, με την αλλαγή του νόμου που προώθησε ο ίδιος, για πρώτη φορά θα γίνουν άμεσα από τον λαό κι όχι από το Κοινοβούλιο. Αυτή η προεκλογική εκστρατεία έχει αρχίσει στην ουσία στο συνέδριο του κόμματός του πέρσι τον Οκτώβριο. Περισσότερες από δύο ώρες, ενώπιον ενός ενθουσιώδους πλήθους, ο Ερντογάν παρέθετε τα επιτεύγματά του και παρουσίαζε οράματα για το μέλλον, υποσχόμενος ότι «σε μια χώρα όπου η πλειοψηφία είναι μουσουλμάνοι, θα κυβερνά η δημοκρατία στην πιο προηγμένη της μορφή» και θα γίνει παράδειγμα για άλλες χώρες. Η άποψη μεγάλης μερίδας του πληθυσμού φαίνεται ότι είναι τελείως διαφορετική.

 

«Παρακολουθούμε τη δημιουργία μιας κουλτούρας προσωπολατρίας», σχολίασε ο αρθρογράφος της εφημερίδας «Milliyet» Καντρί Γκιουρσέλ. «Ο Ερντογάν έχει εξελιχθεί σε εκλεγμένο σουλτάνο. Το κόμμα είναι θεατρική σκηνή για ένα πρόσωπο. Πιστεύει ότι είναι ο μοναδικός που μπορεί να σχεδιάσει τη μοίρα της Τουρκίας. Πάσχει από σύνδρομο υπεροψίας».

 

Υπό αυτό το πρίσμα, η πίεση που άσκησε για την υιοθέτηση ενός νέου προεδρικού συστήματος χαρακτηρίζεται ως άλλη μια προσπάθεια να επισημοποιήσει και να διευρύνει την ήδη υπερβολική de facto συγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια του. Ηδη, έχει φροντίσει να εξουδετερώσει έναν πιθανό αντίπαλο: τον νυν πρόεδρο και πρώην στενό του σύντροφο, Αμπντουλάχ Γκιουλ, τον οποίο ορισμένες δημοσκοπήσεις πέρσι έδειχναν να ξεπερνά σε δημοφιλία τον πρωθυπουργό για το ανώτατο αξίωμα. Ο νόμος που εγκρίθηκε από τη Βουλή, όμως, προβλέπει ρητώς ότι ο Γκιουλ δεν μπορεί να θέσει υποψηφιότητα. Αλλά ο Ερντογάν μπορεί, χωρίς μάλιστα να είναι απαραίτητο να παραιτηθεί από την πρωθυπουργία, με δικαίωμα να υπηρετήσει δύο πενταετείς θητείες. Τώρα αυτό που μένει είναι η ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου με τροποποίηση του Συντάγματος, στο πρότυπο δυτικών χωρών.

 

Θέλοντας προφανώς να προετοιμάσει το έδαφος, τακτοποιώντας εκκρεμότητες, ήδη από τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Ερντογάν έδιωξε 21 από τα 50 μέλη της εκτελεστικής επιτροπής του κόμματός του και τους αντικατέστησε με «δικούς» του ανθρώπους, καθώς έχει ήδη αρχίσει η κούρσα για την αντικατάστασή του στην ηγεσία του AKP και στην πρωθυπουργία, στην οποία πιθανότατα ποντάρει πλέον ο Γκιουλ. Ο Ερντογάν, ωστόσο, επιδιώκοντας να παροπλίσει όσους νιώθει ότι τον απειλούν, θα προτιμούσε να τον δει να συνταξιοδοτείται ή να αρκεστεί σε μια θέση κύρους σε διεθνή οργανισμό.

 

………………………………………………………………….

 

Τα ελληνικά κόμματα για τα γεγονότα στην Τουρκία

 

«Σιγή ασυρμάτου» από την ελληνική κυβέρνηση για τα τεκταινόμενα στην Τουρκία, σε αντίθεση με τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Ετσι, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ «εκφράζει την αμέριστη αλληλεγγύη του στον τουρκικό λαό», που εξεγείρεται «για τη δημοκρατία, τις ελευθερίες, την αξιοπρέπεια», τονίζοντας ότι «η πολιτική Ερντογάν αποτελεί δείγμα του βάρβαρου νεοφιλελευθερισμού της “ανταγωνιστικότητας” και της “ανάπτυξης”, που παρουσιάζεται και στις χώρες του Νότου ως παράδειγμα προς μίμηση». Το ΚΚΕ, από τη μεριά του, «καταδικάζει την καταστολή και τον αυταρχισμό εναντίον των διαδηλώσεων, υπογραμμίζοντας την ενεργό συμμετοχή του ΚΚ Τουρκίας στις λαϊκές κινητοποιήσεις, ενώ οι ΑΝ.ΕΛΛ. σε μακροσκελή ανακοίνωσή τους δηλώνουν ότι παρακολουθούν με ανησυχία τις εξελίξεις, λόγω της «αθέατης εμπλοκής στα γεγονότα του τουρκικού στρατού», αλλά και της άποψης ότι «στην Κωνσταντινούπολη πολλές λεπτομέρειες θυμίζουν 1955»…