ΘΕΜΑ Art

Η πρώτη συνέντευξη του Σωτήρη Χατζάκη στη δημόσια τηλεόραση

Απέναντι σε μια διαβασμένη Ελλη Σταη, ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού μίλησε για όλα: πολιτική, κρίση, επανάσταση, χριστιανισμό, ρεπερτόριο, αρχαίο δράμα, ελληνικότητα, ακόμα και την Καμπάλα

Της Εφης Μαρίνου

^[1]

^[2]

Πέφτει το βίντεο όπου ο Σωτήρης Χατζάκης περιπλανιέται στους χώρους του Εθνικού, χαϊδεύει τα κοστούμια στο βεστιάριο, διαβάζει, κάθεται συλλογισμένος στα βελούδινα καθίσματα της άδειας αίθουσας του Τσίλερ. Επιστροφή στο στούντιο. Η Ελλη Στάη, διαβασμένη, κάνει στον καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου ερωτήσεις που θεωρητικά θα τον έφερναν σε δύσκολη θέση. Εκείνος αμήχανος στην αρχή, ξεθάρρεψε, αφού ξεπεράστηκε ο σκόπελος περί επιλογής του.

*«Πώς επιστρέφει κανείς εκεί που αγαπάει;» έρχεται η πρώτη ερώτηση. «Ενθυμούμενος αυτούς που αγαπούσα» απαντά, υπενθυμίζοντας ότι υπήρξε παιδί του Νίκου Κούρκουλου. Το θέατρο δηλαδή θα κινηθεί στην προ Χουβαρδά καλλιτεχνική πολιτική; «Ναι, αλλά με τις προσθήκες και την καινούργια ματιά που απαιτεί η εποχή».

* ^[3]Δεν είναι και πολιτικό θέμα η επιλογή του καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού; Ο Σωτήρης Χατζάκης ξεκαθαρίζει ότι «η διαδοχή σε τέτοια πόστα δεν πρέπει να υπακούει σε πολιτικές και κόμματα. Σέβομαι τις όποιες αντιρρήσεις, αφού τέτοιες διαδικασίες μπορούν να ταράξουν ή να δημιουργήσουν ερωτηματικά, τα οποία όμως λύνονται». Δηλαδή πώς λύνονται; Μετά τους διορισμούς;…

^[4]

* Ελληνοκεντρισμός και ελληνικότητα: «Δεν εννοώ μια Ελλάδα αυτιστική, αλλά μια Ελλάδα ανοιχτή, που ταξιδεύει και προσδιορίζεται στον συγχρωτισμό της με το άλλο. Η παράδοση που φέρει το Εθνικό δημιουργεί ευθύνη σχετικά με τη λειτουργία, τις προτεραιότητές του. Σε οποιοδήποτε Εθνικό από τα είκοσι έργα του ρεπερτορίου τα δεκαπέντε είναι εθνικά». Που σημαίνει ότι η προηγούμενη διοίκηση υπολειπόταν;..

* Βάρος στο αρχαίο δράμα και τη Δραματική Σχολή. «Το αρχαίο δράμα απαιτεί θητεία του ηθοποιού σ' αυτό. Μετά από τη Σχολή των Πολίτη, Ροντήρη, Μινωτή, βλέπουμε σχήματα να κατεβαίνουν στην Επίδαυρο για να αναμετρηθούν εντελώς ευκαιριακά με το έργο». Πάντως ηθοποιούς μη μακράς θητείας στο αρχαίο δράμα (αντίθετα υπηρετούντες άλλο θεατρικό είδος) έχει χρησιμοποιήσει σε παραστάσεις του.

* Πνευματικός κόσμος και κρίση. «Η σιωπή των πνευματικών ανθρώπων είναι εκκωφαντική ενώ άνθρωποι αυτοκτονούν, ζουν στα όρια της φτώχειας. Πρέπει να είσαι ομολογητής της μαρτυρίας τους. Κάποιοι νομίζουν ότι θα πάνε από την τέχνη στον πόνο. Λάθος. Από τον πόνο πηγαίνεις στην τέχνη».

* Για την Ευρώπη. «Εχει χάσει την ψυχή της, μετρά μόνο αριθμούς. Πού είναι ο Κλάιστ, ο Μπέκετ, ο Κάφκα, ο Μπαλζάκ; Κι εμείς, ως θύματα αυτού του πολέμου, έχουμε μεγαλύτερη ευθύνη ώστε να επαναπροσδιορίσουμε τη θέση και την εικόνα μας προς τα έξω πάνω στον πολιτισμό. Είναι το μόνο που διαθέτουμε. Είναι πρώτιστη πολιτική προτεραιότητα. Μεγάλο λάθος να θεωρείται παράγωγο της ανάπτυξης. Αποτελεί συστατικό στοιχείο της».

* Πώς εξηγείται η άνοδος της Χρυσής Αυγής: «Υπάρχουν έννοιες που έχουν υποχωρήσει: η πατρίδα αλλά και η οικογένεια, παρ' όλο που ο ίδιος δεν έχω».

* Και η θρησκεία: «Στολίζω και κουβαλώ τον Επιτάφιο, πιστεύω στη δύναμη των Αγίων. Αλλά το οικοδόμημα του χριστιανισμού μού προκαλεί δυσφορία. Λόγω ιδιοσυγκρασίας φτάνω μέχρι τη Μ. Παρασκευή»…

*Γιατί δεν κάνει Ανάσταση: «Ο αρχαίος κόσμος έχει τον άνθρωπο απέναντι στη μοίρα, υποκείμενο στα παιχνίδια των θεών. Ο μεταχριστιανικός άνθρωπος έχει την ελπίδα, την ανάσταση, την παρηγορία. Τραγικός ο αρχαίος κόσμος, δραματικός ο χριστιανικός. Κι εγώ είμαι τραγικός»…

* Καμπάλα. «Στοχοποιήθηκα από την άκρα δεξιά όταν έκανα έναν ιουδαϊκό μύθο, το «Ντιμπούκ». Η Καμπάλα είναι μια θέαση του κόσμου, όχι θρησκεία, που συνοψίζεται στην παραδοχή ότι ο θεός είναι παντού». Και περιγράφει, χρησιμοποιώντας την παλάμη του, τη θεϊκή διαδρομή της…

* Αριστερά: «Το χουντικό τρίπτυχο “Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια” τσάκισε την αριστερή οικογένειά μου. Ο πατέρας μου στη Μακρόνησο με τον Ρίτσο, δεν υπέγραψε ποτέ` η μητέρα μου ΕΠΟΝίτισσα. Κάναμε ένα βήμα πίσω σ' αυτές τις έννοιες για να τις μοντερνίσουμε και τις οικειοποιήθηκε η άκρα δεξιά. Δεν είναι ντροπή να αγαπάμε την πατρίδα. Υπάρχει μια αστυνομία της σκέψης, ιδεολογήματα που καρπούται η Χρυσή Αυγή και που πρέπει να σταματήσουν».

* Πολιτική. «Θα ήθελα την άμεση δημοκρατία. Και δεν εννοώ του Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά αυτήν που ο Μανώλης Γλέζος εφάρμοσε στην Απείρανθο. Ξεχάσαμε τον Μαρξ που έλεγε ότι οι δυνάμεις που σπρώχνουν για την αλλαγή είναι αυτές που θα κάνουν την αλλαγή κι όχι όσες συσσωρεύονται μετά. Πιστεύω στις αυτοδιαχειριζόμενες κοινότητες, στους νέους ανθρώπους».

* Επανάσταση. «Η καινούργια μεγάλη επανάσταση θα έρθει από εκείνους που θα νιώθουν το σώμα τους, που δεν θα το ενοχοποιούν. Να το κακό του μονοθεϊσμού: σου βάζει έναν παπά στο μυαλό κι αρχίζεις και ζεις από τον λαιμό και πάνω».

* Πώς θα ξεκινήσει το Εθνικό: «Κάποιοι εξεπλάγησαν που αντιμετώπισα την προηγούμενη διοίκηση ως πετυχημένη. Θα επαναληφθεί “Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα”, η “Γκόλφω” και ίσως οι “Θεατές”».

* Ρεπερτόριο. «Στο ΚΘΒΕ είχα πει ότι με ενδιαφέρουν οι τριακόσιοι άνθρωποι κι όχι τα ντουβάρια. Επρεπε να συγχρωτίσω τις δικές μου αγάπες και με τις ανάγκες του κοινού. Το Εθνικό δεν είναι ιδιωτικό. Πρέπει να επιστρέψουμε την επένδυση των φορολογούμενων μέσα από μια μεγάλη βεντάλια επιλογών από κλασικό έως πειραματικό, ακραίο, τολμηρό ρεπερτόριο».

* Αγαπά τον μέσο όρο, «τον συντονίζει και τον επαναφέρει»… Ακόμα κι αν αυτός τείνει προς τον λαϊκισμό ή το μέτριο; Διηγείται μια εμπειρία του: «Συνάντησα έναν πρώην ηθοποιό ο οποίος έγινε μοναχός. Οταν του μίλησα θερμά για την επιλογή του αναχωρητισμού -να πολεμά με τους δαίμονές του- εκείνος με παρέπεμψε στο ακόμα δυσκολότερο στοίχημα, να ζεις σ' ένα δυάρι με πολυμελή οικογένεια, άδειο ψυγείο, απλήρωτες δόσεις. Ποιο μαρτύριο είναι μεγαλύτερο; Του αναχωρητή ή εκείνου που ζει μέσα στην υλική δύσπνοια, τη δυσφορία ζωής. Αυτός ο πνιγηρός μέσος όρος που δεν του δίνουμε σημασία, κάποτε τον απαξιώνουμε κιόλας, εμένα με αφορά».