Της Θεοδότας Νάτσου*

Η σκιά της οικονομικής κρίσης φώτισε τον εύθραυστο χαρακτήρα της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και πολιτικής, που τελικά αντιμετωπίζονται σαν πολυτέλεια η οποία μπορεί και να εκλείψει σε καιρούς δύσκολους…

Από το 2010, όταν επίσημα ξεκίνησε η πολιτική σοκ για την αντιμετώπιση της κρίσης, βρισκόμαστε καθημερινά αντιμέτωποι με καινούργιες απειλές για το φυσικό περιβάλλον. Νέα έργα, μεγάλα και παράλογα για την ελληνική οικονομία και κοινωνία, σχεδιάζονται ή επιταχύνονται, ενώ η νομοθεσία περιβαλλοντικής προστασίας αποδυναμώνεται συνεχώς. Οι δημόσιες αρχές που είναι υπεύθυνες για την προστασία της φυσικής μας κληρονομιάς είναι πια σχεδόν παράλυτες, ενώ ακόμα και οι πιο θαρραλέοι και αφοσιωμένοι στις ευθύνες τους δημόσιοι λειτουργοί είναι πια αδύναμοι να αντιμετωπίσουν τα πολλά περιβαλλοντικά εγκλήματα που συμβαίνουν γύρω μας.

Τη βαριά περιβαλλοντική σφραγίδα των πολιτικών που ακολουθούνται για την αντιμετώπιση της κρίσης την καταγράψαμε σε δυο επιστολές που στείλαμε στις αρχές του 2012 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, μια και οι ευθύνες για τις καταστροφικές πολιτικές επιλογές δεν είναι αμιγώς και στενά ελληνικές. Οι επιστολές υπογράφονται από τους διευθυντές του διεθνούς WWF, του Γραφείου Ευρωπαϊκής Πολιτικής του WWF και του WWF Ελλάς. Σε αυτές τις επιστολές αναλύουμε πως όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα σηματοδοτούν σοβαρή περιβαλλοντική οπισθοδρόμηση.

Μέσα από το «Παρατηρητήριο της κρίσης» που λειτουργούμε, με τη σημαντική βοήθεια ειδικής εθελοντικής ομάδας, βλέπουμε πως η περιβαλλοντική οπισθοδρόμηση με πρόσχημα την κρίση δεν περιορίζεται μόνο στην Ελλάδα. Οπως καταγράφεται στο μηνιαίο ενημερωτικό δελτίο CrisisWatch, το οποίο απευθύνεται σε διεθνές κοινό (ερευνητές κυρίως και δημοσιογράφους), αντίστοιχα με την Ελλάδα προβλήματα αντιμετωπίζει η Ισπανία, η Ιταλία και η Πορτογαλία, όπως βέβαια και η Ρουμανία και η Βουλγαρία. Αλλά και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης, βλέπουμε τις περιβαλλοντικές πολιτικές να μένουν πίσω ή ακόμα και να απειλούνται με υποβάθμιση.

Οπως στην Ελλάδα, έτσι και στους Μεσόγειους γείτονές μας, οι επενδύσεις με μεγάλο οικολογικό αποτύπωμα προβάλλονται ως «χρυσή» αναπτυξιακή επιλογή, για να βγει η οικονομία από την κρίση. Χρυσός και υδρογονάνθρακες ο θησαυρός που ακούμε από την πολιτική μας ηγεσία ότι θα αναβαθμίσει την Ελλάδα σε (περίπου) Σαουδική Αραβία της Μεσογείου. Σχέδια για μεγάλες τουριστικές εγκαταστάσεις, όπου γης, ακόμα και μέσα σε προστατευόμενους βιοτόπους. Νομιμοποίηση παρανομιών για ένα ευτελές κρατικό έσοδο και αποποίηση του δικαιώματος για είσπραξη των υπερπολλαπλάσιων προστίμων που προέβλεπε η νομοθεσία.

Η μόνη βιώσιμη διέξοδος από την κρίση στηρίζεται στη φύση!

Στο WWF Ελλάς δεν είμαστε και δεν θέλουμε να είμαστε μια μοιρολατρική περιβαλλοντική οργάνωση που θρηνεί για τη φύση η οποία κινδυνεύει να χαθεί. Θέλουμε να δίνουμε δυναμικές και «προσ-γειωμένες», δηλαδή προσαρμοσμένες στη μία και μοναδική μας γη, λύσεις. Τώρα η λύση είναι η ίδια η φύση που κινδυνεύει.

Την ίδια λοιπόν στιγμή με το άγρυπνο μάτι που έχουμε στραμμένο στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, βλέπουμε μπροστά την ανάγκη για συνολικό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας. Η κατεύθυνση δεν μπορεί παρά να είναι οικολογικά βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη. Γιατί είναι καιρός να μάθουμε να ζούμε μέσα στα φυσικά και βιώσιμα όρια που μας δίνει αυτός ο ένας πλανήτης.

Εάν συνεχίσουμε να αναζητάμε διεξόδους από την κρίση μέσα από το ξεπερασμένο και περιβαλλοντικά βαρύ αναπτυξιακό πρότυπο που γνωρίζουμε, τότε ίσως να είναι αργά όταν θα αντιληφθούμε ότι το περιβάλλον φυγείν αδύνατον… Εάν συνεχίσουμε αυτή την οικολογικά επώδυνη πορεία, τότε ανοίγουμε τον δρόμο για μια επόμενη και βαθύτερη κρίση, που θα είναι στερημένη από το σημερινό φυσικό θησαυροφυλάκιο και θα πρέπει να πληρώσει και τον ανυπολόγιστο λογαριασμό της περιβαλλοντικής αποκατάστασης.

Το δικό μας όραμα για την ελληνική οικονομία είναι περιβαλλοντικά και κοινωνικά αειφόρο. Είναι καινοτόμο και βασίζεται στις φυσικές δυνάμεις της χώρας. Είναι ανταγωνιστικό, επειδή προσφέρει προϊόντα και υπηρεσίες ποιότητας. Πατάει γερά στη γη, επειδή μετράει την ανάπτυξη με όρους (και) περιβαλλοντικούς. Δίνει ζωή στην ύπαιθρο, επειδή βλέπει την προστασία της φύσης (και) ως πυλώνα ανάπτυξης. Δίνει ασφάλεια, επειδή προτάσσει την ποιότητα, τον έλεγχο και τη διαφάνεια σε κάθε παραγωγική διαδικασία.

Η χθεσινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος ας μην είναι άλλο ένα μνημόσυνο για όσα χάνουμε. Η γκρίνια και ο θρήνος δεν μας δίνουν άφεση οικολογικών αμαρτιών. Εκείνο που λείπει είναι η συστράτευση για τη δουλειά και τη θετική ματιά που απαιτούν οι λύσεις για μια πραγματικά και μακρόπνοα βιώσιμη διέξοδο από την κρίση.

………………………………………………………………

*Συντονίστρια του WWF Ελλάς