Για τη νουβέλα της Γεωργίας Τάτση «Ο χορός στα ποτήρια»

Του Νίκου Κιάου

^[1]Είναι νουβέλα που, ταυτόχρονα, είναι ποίημα. Στις 117 (ακριβέστερα 109) σελίδες της είναι λογοτεχνία και μαζί Ιστορία, σύγχρονη Ιστορία, ο «Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (εκδόσεις Γαβριηλίδης). Η στέρεη δομή της συντροφεύει την εξέλιξη που ανεβαίνει, προχωρεί και κορυφώνεται, όπως στην αρχαία τραγωδία.

Ο ήρωας, ο Αλέξανδρος, φτάνει στο Μάλμε της Σουηδίας. Παλεύει ως μετανάστης. Ενα γράμμα από την Ελλάδα βάζει μπαρούτι στις αναμνήσεις και ξυπνά η εκδίκηση. Δύο άνδρες θα συναντηθούν σε ένα χορό, χορό του θανάτου. Είναι ο χορός στα ποτήρια. Το στοιχείο που ανεβάζει στην κορύφωση της τραγωδίας.

Ο ήρωας, ο πρώτος χορευτής, που υψώνεται πατώντας στα ποτήρια, και ο άλλος. Στον υπέροχο χορό τού πρώτου δεν χωρά ο άλλος, ο βασανιστής. Ο χορός είναι το στοιχείο που κυριαρχεί, ακόμα κι εκεί που δεν αναφέρεται. Ακόμα και στη σκηνή, στα βασανιστήρια (ο πρώτος εκεί είναι ο αρχιβασανιστής και οι άλλοι ακολουθούν) και στον «λαγό» με τον χορό των συνδαιτυμόνων.

Η συγγραφέας ξέρει καλά, έχει ψάξει κι έχει μελετήσει τη λαογραφία, με τα πανηγύρια, τους χορούς, τα έθιμα και τα γνωρίσματα της Ηπείρου (καλύτερα της Αρτας και της περιοχής της). Εξίσου έχει ερευνήσει και έχει επίσης αποδώσει λιτά και καθαρά τη ζωή του Ελληνα μετανάστη στη Σουηδία την εποχή της δικτατορίας. Ξεχωρίζει η λεβεντιά, ο πρώτος στον χορό, που «συνομιλεί» με το νταούλι. Είναι καθοριστικό στοιχείο της νουβέλας, δείγμα που πιστοποιεί τη γνώση και ανεβάζει τον χορό.

Ζει μέσα στην ιστορία, πόσα και πόσα που έγιναν από την Κατοχή, με τον εμφύλιο, μετά απ' αυτόν, πριν από τη δικτατορία και λίγο μετά την πτώση της. Δεν έμειναν στον ουρανό, μετέωρα, δεν τα πήρε η λήθη. Σε συναρπάζει και σε κρατά από την πρώτη σελίδα ώς την τελευταία. Ισως αφήνει την πίκρα από την ανολοκλήρωτη προσδοκία, από την κάθαρση, που έρχεται χωρίς όμως την ανάταση, από το όραμα που έμεινε λειψό, αλλά έστω ακολουθείται από την κατάρα της αρχαίας τραγωδίας. Είναι ένα γεμάτο βιβλίο, με πυκνή γραφή, δουλεμένο, ένα άλλου τύπου ποίημα.