Η διεθνής οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Human Rights Watch διαψεύδει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την εικόνα επιτυχίας που διαδίδουν κυβέρνηση και Αστυνομία, την οποία χαρακτηρίζει αναποτελεσματική, αντίθετη στα ανθρώπινα δικαιώματα και σπάταλη

Του Δημήτρη Αγγελίδη

^[1]

Την πλήρη αποτυχία της επιχείρησης «Ξένιος Δίας» σε κάθε επίπεδο καταγράφει αναλυτική έκθεση της διεθνούς οργάνωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων Human Rights Watch που παρουσιάστηκε χτες, βασισμένη σε μαρτυρίες δεκάδων μεταναστών που έχουν ελεγχθεί στο πλαίσιο της επιχείρησης και σε συνεντεύξεις με ενώσεις αστυνομικών (το Σωματείο Ειδικών Φρουρών της Ελληνικής Αστυνομίας Αττικής, η Ενωση Αστυνομικών Υπαλλήλων Αττικής, η Ενωση Συνοριακών Φυλάκων Νομού Αττικής) και με τον βοηθό Συνήγορο του Πολίτη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Η έκθεση με τίτλο «Ανεπιθύμητοι επισκέπτες: Καταχρηστικές πρακτικές της Ελληνικής Αστυνομίας κατά των μεταναστών στην Αθήνα» διαψεύδει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την εικόνα επιτυχίας που διαδίδουν κυβερνητικά στελέχη και η Αστυνομία. Σύμφωνα με την οργάνωση, η επιχείρηση, που ανέλαβε να υλοποιήσει την προεκλογική συνθηματολογία του πρωθυπουργού για «ανακατάληψη των πόλεων», όχι μόνο παραβιάζει στοιχειώδεις κανόνες του κράτους δικαίου, αλλά είναι ιδιαιτέρως αναποτελεσματική και σπάταλη.

Tσάμπα έλεγχοι

Η αναποτελεσματικότητα φαίνεται από τα επίσημα στοιχεία της Αστυνομίας. Από τα σχεδόν 90 χιλιάδες άτομα που προσήχθησαν σε αστυνομικά τμήματα για να ελεγχθεί το νομικό καθεστώς τους στο πλαίσιο της επιχείρησης, ένα συντριπτικό ποσοστό, σχεδόν 94 τοις εκατό, διαπιστώθηκε πως διαμένει νόμιμα στη χώρα. Το πραγματικό ποσοστό είναι ακόμα μεγαλύτερο, καθώς ο αριθμός αυτός δεν περιλαμβάνει τους ελέγχους που έγιναν στον δρόμο, χωρίς προσαγωγή των ελεγχόμενων στα τμήματα.

Μιλώντας στους ερευνητές της οργάνωσης, πολλοί αστυνομικοί χαρακτήρισαν «επιτυχημένη» την επιχείρηση επικαλούμενοι μείωση των ποσοστών εγκληματικότητας στην πρωτεύουσα (περίπου 14% μείωση των ληστειών και 24% μείωση των κλοπών-διαρρήξεων το πρώτο τρίμηνο του 2013 σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2012).

Ωστόσο η πραγματικότητα τους διαψεύδει και σ΄ αυτή την περίπτωση, καθώς τα αποτελέσματα του «Ξένιου Δία» είναι εξαιρετικά πενιχρά. Στο πλαίσιο της επιχείρησης, συνελήφθησαν από τον Αύγουστο μέχρι τον Φεβρουάριο για παραβιάσεις του ποινικού κώδικα μόνο 59 άτομα, αλλοδαποί και ημεδαποί.

Αντιθέτως, σύμφωνα με την οργάνωση, η επιχείρηση ενισχύει την εγκληματικότητα με δύο τρόπους. Από τη μία, απασχολεί πολύ μεγάλο αριθμό αστυνομικών που σπαταλούν χρόνο για να προσαγάγουν αλλοδαπούς, αντί να στρέφονται στη διερεύνηση εγκληματικών υποθέσεων. Αλλωστε, οι ενώσεις αστυνομικών που μίλησαν με την οργάνωση στο πλαίσιο της έκθεσης, ανέφεραν διαμαρτυρίες μελών τους σχετικά με τον χρόνο που δαπανούν για τον «Ξένιο Δία», τις αυξημένες και απλήρωτες υπερωρίες που συνεπάγεται η επιχείρηση, όπως και τους μεγαλύτερους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλειά τους.

Επιπλέον, σε μια περίοδο έξαρσης των ρατσιστικών εγκληματικών επιθέσεων με θύματα μετανάστες, ο «Ξένιος Δίας» συμβάλλει στον στιγματισμό των μεταναστών και τη νομιμοποίηση της διακριτικής μεταχείρισης εναντίον τους. «Στο μυαλό του πολίτη που περπατά στην πόλη και βλέπει μετανάστες να μεταφέρονται συνοδεία αστυνομικών, δημιουργείται η εντύπωση ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι εγκληματίες. Αν η πολιτεία εννοεί σοβαρά τις διακηρύξεις της για καταπολέμηση του ρατσισμού, είναι πολύ κακό να στιγματίζει έτσι ανθρώπους που δεν έχουν κάνει τίποτα, που έχουν κάθε δικαίωμα να βρίσκονται εδώ», λέει στην «Eφ.Συν.» η συντάκτρια της έκθεσης Εύα Κοσσέ.

Κατάχρηση εξουσίας

Αλλωστε, ο τρόπος που εφαρμόζεται στην πράξη ο «Ξένιος Δίας» συνιστά διακριτική μεταχείριση και καταχρηστική άσκηση εξουσίας. Η αυθαιρεσία των αστυνομικών αρχίζει πριν ακόμα έρθουν σε επαφή με τους μετανάστες, με ευρεία χρήση του «εθνοτικού προφίλ»: ο έλεγχος γίνεται όχι με βάση την υπόνοια ότι άτομο έχει διαπράξει συγκεκριμένο αδίκημα, αλλά αποκλειστικά και μόνο λόγω της εμφάνισής του. Μάλιστα, η οργάνωση έχει καταγράψει μαρτυρίες όπου αστυνομικοί σταματούν λεωφορείο για να ελέγξουν τους επιβάτες με φράσεις που παραπέμπουν στην εποχή των σκλάβων στην Αμερική: «Ολοι οι μαύροι έξω».

Η αυθαιρεσία της Αστυνομίας γίνεται ακόμα σοβαρότερη στη συνέχεια. Δεν είναι μόνο ο απαξιωτικός και αγενής τρόπος συμπεριφοράς των αστυνομικών. Το σοβαρότερο είναι ότι ο «Ξένιος Δίας» εφαρμόζει κατεξοχήν την πρακτική των προσαγωγών, που παραβιάζει τόσο την ελληνική νομοθεσία όσο και το διεθνές δίκαιο. Ο έλεγχος κρατά συχνά πολλές ώρες και περιλαμβάνει την ομαδική μεταφορά των μεταναστών σε αστυνομικά τμήματα ή στη διεύθυνση Αλλοδαπών, γεγονός που για την οργάνωση συνιστά «αυθαίρετη στέρηση της ελευθερίας». Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις υφίστανται την πολύωρη ταλαιπωρία ακόμα και άνθρωποι που έχουν επιδείξει στους αστυνομικούς τα ζητούμενα έγγραφα.

Οι αστυνομικοί επικαλούνται τη δικαιολογία ότι η μεταφορά γίνεται για λόγους εξειδικευμένης διερεύνησης τυχόν πλαστών εγγράφων. Ωστόσο, συχνά οι προσαχθέντες μεταφέρονται έξω από αστυνομικά τμήματα μόνο και μόνο για να αφεθούν ελεύθεροι ύστερα από μερικά λεπτά.

Δεν λείπουν από την έκθεση μαρτυρίες για άσκηση σωματικής και λεκτικής βίας και κακομεταχείρισης εκ μέρους των αστυνομικών. Είναι πολύ συνηθισμένη η σωματική έρευνα που αναγκάζει τους ελεγχόμενους να βγάλουν τα ρούχα τους σε κοινή θέα.

Εχουν επίσης καταγραφεί μαρτυρίες ακόμα και για αφαίρεση χρημάτων, καταστροφή κινητών τηλεφώνων και εγγράφων. «Αναγνωρίζουμε ότι το ελληνικό κράτος έχει δικαίωμα να ελέγξει την παράτυπη μετανάστευση. Αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνεται παραβιάζοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα. Στην πραγματικότητα, η ονομασία «Ξένιος Δίας» είναι ειρωνική. Αυτός ο Δίας δεν είναι καθόλου φιλόξενος για τους μετανάστες και για όσους είναι διαφορετικοί», λέει η Εύα Κοσσέ.