ΟΙΚΟλογικά

→Ο κίνδυνος συνδέεται άμεσα με το είδος και την ποσότητα των επικίνδυνων φορτίων που μεταφέρουν τα πλοία -ανάμεσα στα οποία συμπεριλαμβάνεται και το πετρέλαιο- και την ευαισθησία της θαλάσσιας περιοχής

Του Τάσου Σαραντή

^[1]

Απειλή για τα οικοσυστήματα και το περιβάλλον αποτελούν τα ναυάγια των πλοίων που σημειώνονται κάθε χρόνο στις θάλασσες του πλανήτη με πιο επικίνδυνα νερά του κόσμου να χαρακτηρίζονται η Θάλασσα της Νότιας Κίνας, η Μεσόγειος και η Βόρεια Θάλασσα.

Ο αριθμός των πλοίων που διέρχονται από τους ωκεανούς του κόσμου αυξήθηκε σημαντικά κατά τα τελευταία 15 έτη, από 85.000 σε 105.000 σκάφη. Από το 1999 μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 239 ναυτικά ατυχήματα στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και στις Ανατολικές Ινδίες, μια περιοχή που κάποιες φορές αποκαλείται Τρίγωνο των Κοραλλιών, αφού εκεί βρίσκονται συγκεντρωμένα τα τρία τέταρτα των κοραλιών του πλανήτη.

Ενώ ο συνολικός αριθμός των ναυτικών ατυχημάτων έχει μειωθεί αρκετά, αναφέρεται σε σχετική έκθεση του WWF, εξακολουθούν να συμβαίνουν σε πολλές περιοχές με μεγάλη οικολογική αξία. Επιπλέον, τα ναυάγια αναμένεται να είναι πιο πιθανά στο μέλλον, καθώς ο αριθμός των πλοίων αναμένεται να διπλασιαστεί μέσα στα επόμενα 20-30 χρόνια, προειδοποιούν οι συγγραφείς, ενώ θα ακολουθούν πιο επικίνδυνες ρότες. Οπως τονίζουν, νέα λιμάνια κατασκευάζονται για τη μεταφορά άνθρακα από την Αυστραλία, γεγονός που θα επιφέρει περισσότερη κίνηση προς τον Μεγάλο Κοραλιογενή Υφαλο.

Τα αλιευτικά σκάφη που αντιπροσώπευαν σχεδόν το ένα τέταρτο των πλοίων που χάνονται στη θάλασσα, αλλά τα φορτηγά πλοία ξεπερνούν το 40%. Τα φορτηγά πλοία συνήθως ακολουθούν σύντομες θαλάσσιες διαδρομές, συχνά δεν ακολουθούν προκαθορισμένη διαδρομή, ενώ σε πολλές περιπτώσεις ναυλώνονται ευκαιριακά, ιδίως στη Νοτιοανατολική Ασία. Ο κίνδυνος για το περιβάλλον συνδέεται άμεσα με το είδος και την ποσότητα των επικίνδυνων φορτίων που μεταφέρουν τα πλοία -ανάμεσα στα οποία συμπεριλαμβάνεται και το πετρέλαιο- και την ευαισθησία της θαλάσσιας περιοχής όπου το παραμικρό ατύχημα θα μπορούσε να συμβεί.

Το 2002, για παράδειγμα, η βύθιση του πετρελαιοφόρου «Prestige» είχε αποτέλεσμα πάνω από 70.000 τόνοι πετρελαίου να διαρρεύσουν στον Ατλαντικό Ωκεανό ανοικτά των ισπανικών ακτών. Η πετρελαιοκηλίδα του «Prestige» προκάλεσε όχι μόνο περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αλλά και οικονομικές απώλειες που υπολογίζονται σε 8 δισεκατομμύρια ευρώ. Ακόμη και μικρής κλίμακας ναυτικά ατυχήματα σε πολύ ευαίσθητα περιβάλλοντα, όπως στον Μεγάλο Κοραλιογενή Υφαλο στην Αυστραλία, μπορεί να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, αναφέρεται στην έκθεση.

«Αν υπάρχει μια διαρροή στην Αρκτική, για παράδειγμα, δεν υπάρχει μέθοδος για τον καθαρισμό του πετρελαίου κάτω από τον πάγο και η περιβαλλοντική καταστροφή θα είναι τεράστια. Τα μεγαλύτερα αποθέματα μπακαλιάρου στον κόσμο είναι στη Θάλασσα του Μπάρεντς και αν ποτέ είχαμε μια πετρελαιοκηλίδα στην περιοχή, θα μπορούσε να τα εξαφανίσει για δεκαετίες», αναφέρεται.

Τα μοντέλα για την κλιματική αλλαγή υποδεικνύουν αύξηση των καταιγίδων, μεταβολή των ανέμων και των κυματικών μοτίβων και περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα που είναι πιθανό να επιδεινώσουν τους κινδύνους που οδηγούν σε μεγαλύτερες πιθανές περιβαλλοντικές καταστροφές, έπειτα από μελλοντικά ναυάγια. Το 50% των ατυχημάτων που προκαλούν βύθιση των πλοίων οφείλεται σε κακοκαιρία, με εισροή υδάτων ή το σπάσιμο των πλοίων σε δύο κομμάτια.

Τους τελευταίους 12 μήνες (μέχρι τις 25 του Νοεμβρίου του 2012) σε ολόκληρο τον κόσμο αναφέρθηκαν 106 απώλειες πλοίων -σε σχέση με 91 το προηγούμενο έτος- αλλά καταγράφεται μια μείωση κατά 27% σε σχέση με τον δεκαετή μέσο όρο των 146 πλοίων ετησίως. Η χρονιά σημαδεύτηκε από δύο υψηλού προφίλ ατυχήματα με την απώλεια του «Costa Concordia», ανοικτά της Ιταλίας στις 13 Ιανουαρίου (τη μεγαλύτερη απώλεια του έτους με 114.137 τόνους μικτού φορτίου), ακολουθούμενη από εκείνη του πλοίου Rabaul Queen στην Παπούα Νέα Γουινέα στις 2 Φεβρουαρίου. Από τα ναυτικά ατυχήματα που σημειώθηκαν την περασμένη χρονιά η βύθιση των πλοίων κατείχε το 49%, η προσάραξη το 22%, ενώ οι συγκρούσεις αφορούσαν το 6%.

Παρά τη μακροχρόνια πτωτική τάση, χάρη στην τεχνολογία, την εκπαίδευση και τους διεθνείς κανόνες ναυσιπλοΐας, το ανθρώπινο λάθος παραμένει η βασική πρόκληση. Σύμφωνα με σχετική έκθεση του ασφαλιστικού ομίλου Αllianz, το ανθρώπινο λάθος παραμένει η βασική αιτία των περισσότερων περιστατικών. Η κόπωση, οι οικονομικές πιέσεις και η ανεπαρκής κατάρτιση αποτελούν αιτίες ανησυχίας. «Μερικοί ιδιοκτήτες εμπορικών πλοίων, ιδίως αυτών που μεταφέρουν χύδην φορτίο, αλλά και δεξαμενόπλοιων, διαθέτουν λίγα χρήματα για τη συντήρηση και λίγα χρήματα για την εκπαίδευση των πληρωμάτων», αναφέρεται.