Του Θεόδωρου Γεωργίου*

Εδώ και μέρες η ελληνική κοινωνία βιώνει ως κοινωνική συλλογικότητα την πολιτική και πρακτική διαδικασία της «φίμωσης» της πολιτικής δημόσιας σφαίρας. Δεν πρέπει, επιτέλους, κανείς να κρύβεται πίσω από το δάκτυλό του. Ο «ηγεμών» που ονομάζεται «πρωθυπουργός κ. Αντώνης Σαμαράς» αποφάσισε να «κλείσει» τη δημόσια τηλεόραση. Τα εμπειρικά δεδομένα είναι γνωστά σε όλους μας, σε πολίτες και πολιτικούς: το βράδυ της 11ης Ιουνίου ώρα 23.00 οι αστυνομικές δυνάμεις ανέλαβαν να εφαρμόσουν το περιεχόμενο μιας Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, η οποία είχε δημοσιευθεί λίγες ώρες πριν στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» (ΦΕΚ).

Ολα τα εμπειρικά δεδομένα «μεταφράζονται» σε πολιτικές ιδέες. Αυτό θα πει ότι οι άλλοι δύο συνέταιροι της συγκυβέρνησης (κ.κ. Βενιζέλος και Κουβέλης) δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο ρόλο τους και υπακούουν πειθήνια στον «ηγεμόνα». Ολοι, εξάλλου, γνωρίζουμε ότι αυτός που κυβερνά δεν είναι παρά ο ισχυρός. Δεν χρειάζεται να έχει κανείς την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος για να καταλάβει ότι η «φίμωση» της δημόσιας τηλεόρασης είναι πρωτίστως πολιτικό ζήτημα.

Σε κάθε κοινωνία, η δημόσια πολιτική σφαίρα δεν αποτελεί κάποιον επιπρόσθετο προσδιορισμό της ταυτότητάς της. Η δημόσια τηλεόραση (το λένε αυτό, εξάλλου, και οι νομικοί επιστήμονες) συνιστά τον μείζονα πολιτικό αυτοπροσδιορισμό κάθε κοινωνικής συλλογικότητας, η οποία αξιώνει για τον εαυτό της να είναι ελεύθερη, ανοικτή και διαφωτιστική οντότητα. Η επίθεση του «ηγεμόνα» Σαμαρά εναντίον της δημόσιας τηλεόρασης δεν είναι ένα επιχειρησιακό σχέδιο, το οποίο εκπονήθηκε στα «υπόγεια του Μαξίμου». Είναι πολιτική απόφαση του ίδιου του πρωθυπουργού και ως τέτοια θα κριθεί κατά το επόμενο διάστημα.

Πολλοί όμως αναρωτιούνται: το δημόσιο καθεστώς της τηλεόρασης και της ραδιοφωνίας λειτουργεί ως φωλεά αδιαφάνειας και διαφθοράς; Αυτός ο ισχυρισμός αποδίδεται στον κυβερνητικό εκπρόσωπο. Αυτό μπορεί να συμβαίνει, αλλά αυτός ο ίδιος ο ισχυρισμός δεν επιτρέπει σε κανέναν (μα σε κανέναν, σε μια πολιτική και κοινοβουλευτική δημοκρατία) να μετατρέπει το επιχειρησιακό σχέδιο εξορθολογισμού και εκσυγχρονισμού μιας κρατικής επιχείρησης (στην προκειμένη περίπτωση της δημόσιας τηλεόρασης) σε πολιτικό πρόβλημα.

Ποτέ μα ποτέ στην πολιτική και κοινοβουλευτική ιστορία του τόπου μας δεν «έκλεισε» η δημόσια τηλεόραση, με το επιχείρημα της «κακοδιοίκησης» ή της «διαφθοράς». Η δημόσια τηλεόραση επί χρόνια τώρα βρίσκεται στο στόχαστρο των υπηρεσιακών και διοικητικών ακτιβιστών και οπωσδήποτε αποτελεί τον μείζονα «δαίμονα» της δημόσιας πολιτικής ζωής του τόπου μας. Δεν πιστεύει κανείς ότι η πολιτική απόφαση για το «λουκέτο» στη δημόσια τηλεόραση έχει να κάνει με το επιχειρησιακό σχέδιο του εξορθολογισμού της εταιρείας. Αντιθέτως, όλοι οι πεφωτισμένοι πολίτες και οι πολιτικοί που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο συνδέονται με την de facto απόφαση της κατάργησης της δημόσιας τηλεόρασης αντιλαμβάνονται ότι το πολιτικό πρόγραμμα του Σαμαρά δεν έχει καμία σχέση με το επιχειρησιακό σχέδιο της εξυγίανσης.

Τελικά όλοι μας θέτουμε το ερώτημα: Τι ακριβώς συνέβη εκείνη τη νύχτα της 11ης Ιουνίου 2013 και τα ΜΑΤ κατέβασαν τους διακόπτες; Εκείνη τη νύχτα ως πολίτης και ως πολιτικός φιλόσοφος αισθάνθηκα ότι βρέθηκα στο σκοτάδι: είχα μπροστά μου τις μνήμες της δικτατορίας και τους εφιάλτες κάθε μελλοντικού ολοκληρωτισμού που δεν αναδύονται ποτέ, αλλά πλανώνται γύρω μας και πάνω από τα κεφάλια μας. Εκείνο το βράδυ που τα ΜΑΤ «έκλεισαν» τη δημόσια φωνή της ελληνικής κοινωνίας, όλοι οι Ελληνες πολίτες αισθανθήκαμε «εξόριστοι στον τόπο μας». Μιλούσαμε, φλυαρούσαμε, λέγαμε πράγματα που αγαπούσαμε, αλλά ποτέ κανείς μας δεν φανταζόταν ότι τα ΜΑΤ θα μας «έκλειναν» το στόμα.

Δεν με ενδιαφέρουν οι τηλεοπτικές και οι ραδιοφωνικές συχνότητες των ιδιωτών. Εξάλλου αυτοί βρίσκονται σε καθεστώς πολιτικής και δημόσιας ανομίας. Πάντοτε με ενδιέφερε η δημόσια τηλεόραση, επειδή αυτή η συλλογική οντότητα καθορίζει την κοινή γνώμη και την κοινωνική συνείδηση σε κάθε κοινωνία. Στα δικά μας πράγματα μετά τη δεσποτική απόφαση του «ηγεμόνος» (δηλαδή του πρωθυπουργού κ. Αντώνη Σαμαρά), ο κοινός τόπος του Διαφωτισμού, σύμφωνα με τον οποίο η κοινωνική συνείδηση διαμορφώνεται μέσω ανεμπόδιστων και ανεξουσίαστων διαλόγων που διεξάγονται στη δημόσια πολιτική σφαίρα, τίθεται υπό αμφισβήτηση ή, ακόμη χειρότερα, υπονομεύεται.

Πρέπει κανείς να επισημάνει κάτι ακόμη: λίγες μέρες μετά τη συζήτηση για τα αίτια του «νεοναζισμού» (τη δημοσκοπική άνοδο της Χρυσής Αυγής), ο «ηγεμών» στο εσωτερικό της ελληνικής επικράτειας και νομοταγής υπήκοος της τρόικας (κ. Σαμαράς) αποφασίζει να καταργήσει τη δημόσια τηλεόραση και ραδιοφωνία, για να εφαρμόσει, όπως ισχυρίζεται, ένα επιχειρησιακό σχέδιο εξυγίανσης.

Τελικά, αυτό που κατάφερε συνοψίζεται στα εξής δύο συμπεράσματα: πρώτον, η ελληνική δημόσια τηλεόραση εδώ και μία δεκαετία προώθησε την ιδέα του «homo publicus», δηλαδή την ιδέα του ατόμου που σκέπτεται, αξιολογεί και επεμβαίνει, σε αντίθεση προς τον τηλεθεατή των ιδιωτικών καναλιών. Ο Σαμαράς επιτίθεται εναντίον του πεφωτισμένου «homo publicus». Και, δεύτερον, ξεκινάει τη δεσποτική περιχαράκωση της κυριαρχίας του από τη δημόσια τηλεόραση. Και αυτό σημαίνει ότι η «φίμωση» της δημόσιας φωνής δεν είναι παρά ένα προσωρινό μέτρο σε ένα πολιτικό καθεστώς «εκτάκτου ανάγκης», το οποίο είναι δομικό στοιχείο της πολιτικής μορφής, στην οποία ζούμε.

 …………………………………………………………………………………………………

* Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης