ΤΟΥΡΚΙΑ Μετά τους ντόπιους, οι οποίοι βρίσκουν πρωτότυπους τρόπους για να υψώσουν το ανάστημά τους στην κρατική καταστολή, ο Ερντογάν τα βάζει πλέον και με τους ξένους…

Της Μαργαρίτας Βεργολιά

^[1]

Επί 8 ώρες στεκόταν σιωπηλός στη μέση της -φρουρούμενης πια- πλατείας Ταξίμ, κοιτώντας σταθερά απέναντι προς την πρόσοψη του Πολιτιστικού Κέντρου Ατατούρκ, την οποία κοσμούν δυο τουρκικές σημαίες και το πορτρέτο του ιδρυτή της τουρκικής Δημοκρατίας. Ο καλλιτέχνης Ερντέμ Γκουντούζ επέλεξε αυτόν τον τρόπο διαμαρτυρίας, όταν οι αστυνομικοί αποφάσισαν, χωρίς αφορμή, να κάνουν έλεγχο στην τσάντα που κουβαλούσε.

Στην αρχή, ήταν μόνος. Ομως η φωτογραφία του «Ορθιου Ανδρα» στην Ταξίμ έκανε αστραπιαία τον γύρο των social media στην Τουρκία. Μέχρι τις 2 χθες τα ξημερώματα, 300 άνθρωποι στέκονταν γύρω του, στοχοπροσηλωμένοι και αυτοί σε μια σιωπηρή λαϊκή ανυπακοή. Τουλάχιστον 10 συνελήφθησαν, όταν αρνήθηκαν να αποχωρήσουν κατ' εντολήν της αστυνομίας – μεταξύ αυτών μία δημοσιογράφος της εφημερίδας Zaman. Αλλά ο Ερντέμ είχε ήδη γίνει το σύμβολο μιας νέας μορφής ειρηνικής διαμαρτυρίας στην Τουρκία…

Η στάση του ενέπνευσε ανάλογες διαμαρτυρίες σχεδόν σε ολόκληρη τη χώρα. Στην Αγκυρα – όπου αργά το βράδυ της Δευτέρας η αστυνομία διέλυσε και πάλι με τη βία αντικυβερνητική συγκέντρωση κοντά στο πρωθυπουργικό γραφείο, στη συνοικία Κιζιλάι. Στη Σμύρνη. Ακόμη και στη Σεβάστεια, στα βάθη της κεντρικής Ανατολίας, μπροστά από το ξενοδοχείο «Μαντιμάκ», όπου το 1993 σαλαφιστές έκαψαν ζωντανούς 33 αλεβίτες διανοούμενους. Μία άλλη ομάδα πολιτών στάθηκε σιωπηλή μπροστά από τα γραφεία της εφημερίδας Agos, στην Κωνσταντινούπολη, στο σημείο όπου το 2007 δολοφονήθηκε ο Τουρκοαρμένιος δημοσιογράφος Χραντ Ντινκ από εθνικιστές, κατ' εντολήν του παρακράτους…

«Εάν αυτές οι διαμαρτυρίες δεν διαταράσσουν τη δημόσια τάξη και τους κανονικούς ρυθμούς ζωής, η αστυνομία δεν θα παρέμβει», δήλωσε με μια δόση ασάφειας ο υπουργός Εσωτερικών, Μουαμέρ Γκιουλέρ – την ώρα που ομάδες της αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας έκαναν επιχείρηση «σκούπα» κατά ακροαριστερών οργανώσεων και αντικυβερνητικών διαδηλωτών, σε περισσότερες από 20 τουρκικές πόλεις! Τουλάχιστον 90 άτομα καταγγέλλεται ότι συνελήφθησαν στην Κωνσταντινούπολη, στην πλειονότητά τους στελέχη του Σοσιαλιστικού Κόμματος των Καταπιεσμένων-ESP. Αλλοι 30 συνελήφθησαν στην Αγκυρα και 13 στο Εσκί Σεχίρ. Είκοσι δύο από τους συλληφθέντες του Σαββατοκύριακου παραμένουν εν τω μεταξύ υπό κράτηση και ανακρίνονται.

Επειτα από 20 ημέρες βίαιης καταστολής και χάους στην Τουρκία, ο τελευταίος επίσημος απολογισμός είναι 4 νεκροί και 7.822 τραυματίες! Εξ αυτών, 59 είναι σε σοβαρή και 6 σε κρίσιμη κατάσταση, συνολικά 100 άτομα φέρουν τραύματα στο κεφάλι και 11 έχουν χάσει το ένα μάτι τους από πλαστικές σφαίρα ή δακρυγόνα. «Οποιαδήποτε υπερβολική χρήση βίας θα πρέπει να τιμωρηθεί», διεμήνυσε χθες σε αυστηρούς τόνους προς την Αγκυρα η ύπατη αρμοστής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Νάβι Πιλάι.

Σε απάντηση, η τουρκική αστυνομία ανακοίνωσε ότι ταυτοποίησε και παρέπεμψε στον εισαγγελέα τον αστυνομικό που στις αρχές της κρίσης άνοιξε πυρ κατά 26χρονου διαδηλωτή στην Αγκυρα. Ο Ετχέμ Σαρίσουλουκ άφησε την τελευταία του πνοή την περασμένη εβδομάδα. Η νεκροψία έδειξε ότι πυροβολήθηκε από απόσταση 4,8 μέτρων…

«Λένε ότι η αστυνομία χρησιμοποίησε βία. Ποιος τη χρησιμοποίησε; Οι τρομοκράτες, οι αναρχικοί, οι ταραξίες», επανέλαβε χθες ο Τούρκος πρωθυπουργός, μιλώντας στην κοινοβουλευτική ομάδα του ισλαμικού κόμματός του, ΑΚΡ. Δεδομένης δε της «συντονισμένης και συστηματικής βίας», υποστήριξε, «οι τουρκικές δυνάμεις ασφαλείας πέρασαν με επιτυχία το τεστ της Δημοκρατίας»!

«Ο λαός και η κυβέρνηση απέτρεψαν τη συνωμοσία» που οργάνωσαν «προδότες και οι συνεργοί τους στο εξωτερικό», είπε ο Ταγίπ Ερντογάν. Και για τα… επινίκια, προανήγγειλε νέες φιλοκυβερνητικές συγκεντρώσεις, σε τρεις τουρκικές πόλεις, την Παρασκευή. «Ο αρχιδικτάτορας αδυνατεί να πάρει μαθήματα δημοκρατίας», τον κατακεραύνωσε ο αρχηγός της κεμαλικής αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. «Εχουμε έναν πρωθυπουργό που έχει χάσει την αξιοπρέπειά του»!

Σε κάθε περίπτωση, τις τελευταίες ημέρες, ο Ταγίπ Ερντογάν είτε χάνει φίλους είτε κάνει νέους εχθρούς. Το «γυαλί» στις σχέσεις με την Ε.Ε. δείχνει πια έτοιμο να σπάσει. Μόνο μέσα στο χθεσινό 24ωρο, ο Τούρκος υπουργός Δικαιοσύνης ακύρωσε προγραμματισμένο ταξίδι στις Βρυξέλλες, αντιπροσωπεία της Ε.Ε. ακύρωσε τη μετάβασή της σε Αγκυρα και Ντιγιάρμπακιρ στις 19-20 Ιουνίου, ενώ στελέχη των Γερμανών και Ισπανών Χριστιανοδημοκρατών ακύρωσαν στο παρά πέντε τη συνάντηση που είχαν ζητήσει με τον Τούρκο υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Εγκεμέν Μπαγκίς.

Τουρκικά δημοσιεύματα αναφέρουν ότι είναι στον αέρα μέχρι και η συνεδρίαση της Κοινής Επιτροπής Ε.Ε.–Τουρκίας, στις 27-28 Ιουνίου, με θέμα τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, επειδή μέλη του ΑΚΡ αρνούνται να συμμετάσχουν. «Ο Ερντογάν δεν μπορεί πλέον να ταξιδεύει στο εξωτερικό και να παρουσιάζεται ως μεταρρυθμιστής και εκσυγχρονιστής», σχολίασε ο τουρκικής καταγωγής συμπρόεδρος των Γερμανών Πρασίνων, Τζεμ Οζντεμίρ, σε χθεσινή συνέντευξή του στην Die Welt.

Σχεδόν με μία φωνή, εκπρόσωπος του ΟΑΣΕ και η οργάνωση Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα στηλίτευσαν τις συλλήψεις και τον εκφοβισμό δημοσιογράφων στην Τουρκία. Με μετρημένα λόγια, ο γ.γ. του ΟΗΕ, Μπαν Κι-Μουν, εξέφρασε την έντονη ανησυχία του για την κατάσταση στην Τουρκία, απευθύνοντας έκκληση για αυτοσυγκράτηση και εποικοδομητικό διάλογο.

Για την Αγκυρα, ωστόσο, το πιο ανησυχητικό μήνυμα της χθεσινής ημέρας ήλθε μέσα από τη δημοσκόπηση του τουρκικού οικονομικού περιοδικού Ekonomist. Από τους 137 ερωτηθέντες διευθύνοντες συμβούλους σε εγχώριες επιχειρήσεις, το 90% χαρακτηρίζει δικαιολογημένα τα αιτήματα των διαδηλωτών, ενώ σχεδόν 1 στους 2 (48%) ανέφερε ότι συμμετείχε στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις!

Διαβλέποντας τα χειρότερα, ο Τούρκος πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ κάλεσε και πάλι χθες τους διαδηλωτές να σταματήσουν τις κινητοποιήσεις, καθώς «τα γεγονότα μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη ζημία στην οικονομία». Και τηρώντας λεπτές ισορροπίες, αφ' ενός εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για τον ρόλο του twitter στην αναταραχή, αφ' ετέρου έτεινε κλάδο ελαίας στους αλεβίτες, προαναγγέλλοντας ότι σε ένα νέο μεγάλο κατασκευαστικό έργο, η Αγκυρα θα δώσει το όνομα του αλεβίτη ποιητή του 16ου αιώνα Πιρ Σουλτάν Αμπντάλ ή του δερβίση Χατζί Μπεκτάς Βελί…