ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Art

Η Ολια Λαζαρίδου μιλάει για τη «Γυναίκα της Ζάκυθος»

Το οραματικό κείμενο του Διονυσίου Σολωμού ανεβάζει ο Δήμος Αβδελιώδης σαν μουσική παρτιτούρα. Η πάλη ανάμεσα στο καλό και το κακό συντελείται μέσω μιας γυναίκας, και η γνωστή ηθοποιός αφηγείται χωρίς να παίζει, χωρίς να φέρει ηλικία, όνομα, φύλο, σαν οι λέξεις να περνούν μέσα από το σώμα της

Της Εφης Μαρίνου

^[1]

^[2]

«Ἐγὼ Διονύσιος Ἱερομόναχος, ἐγκάτοικος στὸ ξωκλήσι τοῦ Ἁγίου Λύπιου, γιὰ νὰ περιγράψω ὅ,τι στοχάζουμαι λέγω:…»

Ετσι ξεκινά η «Γυναίκα της Ζάκυθος» του Διονυσίου Σολωμού, ένα κείμενο σκοτεινό, μυστηριώδες, οραματικό, που παρουσιάζεται στην Πειραιώς 260 (27, 28/6) σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη και με ερμηνεύτρια την Ολια Λαζαρίδου. Δύο πρόσωπα είναι οι «πρωταγωνιστές»: ο ιερομόναχος, που αποτελεί το ποιητικό προσωπείο του ίδιου του Σολωμού, και η εκτρωματική Γυναίκα, που στο στόμα της ο πρώτος θα βάλει τη φωνή του ίδιου του Σατανά.

Η αινιγματικότητα του κειμένου έχει προκαλέσει ποικίλες ερμηνευτικές προσεγγίσεις. Γραμμένο το 1826 στη δημοτική γλώσσα, φέρει πολλά ζακυνθινά ιδιωματικά στοιχεία. Ο ποιητής το ξαναδούλεψε μέχρι το 1829, αλλά έμεινε ημιτελές. Δομημένο στο πρότυπο της βιβλικής Αποκάλυψης του Ιωάννη, είναι χωρισμένο σε κεφάλαια και το καθένα σε αριθμημένες παραγράφους.

Ο Δήμος Αβδελιώδης επέλεξε την απόδοση Δημήτρη Δημηρούλη, την πιο ελκυστική για σκηνική παρουσίαση. Το σκηνικό ακολουθεί αρχετυπική σύλληψη. Δυο μεγάλα ψηλά αγάλματα σηματοδοτούν το φως και το σκοτάδι, το καλό και το κακό.

«Το έργο δεν έχει ρόλο» λέει η Ολια Λαζαρίδου. «Δεν έχει καμιά σημασία να υποδυθείς. Αυτό που μετράει είναι το ίδιο το κείμενο, το οποίο τα εμπεριέχει όλα. Το θέμα είναι να το αναμεταδώσεις χωρίς να το κακοποιήσεις. Αν το ακούσεις αυτούσιο, αν επιτρέψεις στο σώμα να γίνει όργανό του, ώστε να περάσει ο λόγος, είναι υπεραρκετό. Πάνω σ' αυτό δουλέψαμε με τον Δήμο Αβδελιώδη, σκηνοθέτη που ασκείται χρόνια σ' αυτό το είδος, πάνω στη σωματικότητα του λόγου. Δεν είναι απλή υπόθεση τα ποιητικά κείμενα. Απαιτούν εκπαίδευση μιας ολόκληρης ζωής, ωριμότητα, σκληρή δουλειά. Οι ηθοποιοί είναι οι πιο ακατάλληλοι επειδή φέρουν συναισθηματική φόρτιση και τη μνήμη του “ρόλου”, της ερμηνείας, στοιχεία που σε τέτοια έργα περιττεύουν. Πόσες φορές στο θέατρο επικοινωνούμε πραγματικά μ' ένα ποιητικό κείμενο; Συχνά το μυαλό φεύγει, ξανάρχεται, ή παρακολουθείς το παίξιμο του αφηγητή».

Μια γυναίκα κακιά, μοχθηρή, δαιμονική, με μορφή απαίσια και γέλιο φοβερό, βρίζει, καταριέται αποδιώχνει τις Μεσολογγίτισσες που έχουν καταφύγει στη Ζάκυνθο, ανέστιες και πεινασμένες.

«Πρόκειται για ένα μοναδικό, μυστηριώδες όραμα που μιλάει για την πάλη ανάμεσα στο καλό και το κακό» λέει η Ολια Λαζαρίδου. «Ο Σολωμός ενδύεται την περσόνα ενός υπέργηρου ιερομόναχου, σαν αλεξικέραυνο, για να μιλήσει για τον διάβολο. Κι αυτό το κάνει μέσω της Γυναίκας. Το έργο δεν είναι ηθογραφία, αλλά ένα μοναδικό κείμενο ποιητικού αυτισμού που σε βάζει σ' έναν κόσμο οραματικό».

Η παράσταση παίζεται σαν μουσική παρτιτούρα. Ο ρυθμός, η μετρική του κειμένου δίνουν τον θεατρικό τόνο. Το πώς προφέρονται τα σύμφωνα και τα φωνήεντα, η διαχείριση της κάθε λέξης ξεχωριστά, ο τονισμός της για να εκφραστεί η νοηματική ενότητα.

«Αν καταφέρεις να αντιμετωπίσεις τους αυστηρούς κανόνες του κειμένου, ανοίγεται μεγάλο πεδίο ενέργειας. Το κείμενο είναι δύσκολο, δεν ξέρεις από πού να το πιάσεις, σε παγιδεύει. Φτιάχνουμε την κοίτη κι ελπίζουμε να κυλήσει και το νερό. Εχουν γίνει άπειρες μελέτες, έχουν γραφτεί εκατοντάδες πράγματα. Ομως η δουλειά του καλλιτέχνη είναι διαφορετική απ' αυτήν του φιλολόγου. Εμείς ακολουθούμε τον ρυθμό του κειμένου αφήνοντάς το ανοιχτό για να ονειρευτεί το κοινό. Σημαντικό είναι επίσης το θέμα της γλώσσας, σήμερα που οι ελληνικές λέξεις χάνονται μαζί με πολλά άλλα. Γι' αυτό αξίζει ν' ακούς τέτοια σπουδαία κείμενα. Το θέατρο μπορεί να παραμείνει ο τόπος όπου θα ονειρευόμαστε τη γλώσσα μας».

Η Ολια Λαζαρίδου αφηγείται χωρίς να παίζει, χωρίς να φέρει ηλικία, όνομα, φύλο. «Κάπως σαν ψάλτης, σαν ένας αφηγητής που βλέπει το όραμα και το διηγείται. Απέφυγα να διαβάσω ξανά περισσότερα στοιχεία για το έργο. Αυτή τη στιγμή δεν μου χρειαζόταν. Νιώθω τεράστιο δέος για τον Σολωμό. Χαίρομαι όταν οι λέξεις του περνούν μέσα από το σώμα μου. Μόνο μια φράση να σου πω καταλαβαίνεις την ποιητική δύναμη του κειμένου: “και το πρόσωπο του γέρου ήτανε σαν του τζίτζικα, και της παιδούλας σαν την έκλειψη του φεγγαριού, και της γραίας σαν τα άγρια μεσάνυχτα”».

Τι είναι λοιπόν το κακό; «Το σκοτείνιασμα του φωτός» απαντά η ηθοποιός. «Το κακό προϋποθέτει το καλό. Μας τρομάζει το κακό, αρνιόμαστε να αναγνωρίσουμε ότι το εμπεριέχουμε. Αλλά πρέπει να το δούμε και να ξεκινάμε έναν αγώνα εναντίον του. Δεν είναι απλό, αλλά κάθε φορά κάτι κερδίζεις. Κάθε στιγμή επιλέγουμε ανάμεσα στα πιο μικρά πράγματα. Το άθροισμα αυτών των καθημερινών επιλογών μας προχωράει. Κι αν νιώθεις ότι δεν μπορείς να αγαπήσεις, κάνε σαν να αγαπάς. Τα έργα μας είμαστε, όχι το υπέροχο εγώ μας».

[email protected]

…………………………………………………………………………..

IΝFO: Φεστιβάλ Αθηνών, Πειραιώς 260 Κτίριο Δ. «Η γυναίκα της Ζάκυθος» του Διονυσίου Σολωμού. Θεατρική προσαρμογή – Σκηνοθεσία – Σκηνικός χώρος – Φωτισμοί: Δήμος Αβδελιώδης. Εικαστική παρέμβαση – Ενδύματα – Αγάλματα: Aριστείδης Πατσόγλου. Μουσική: Βαγγέλης Γιαννάκης. Ερμηνεύουν: Ολια Λαζαρίδου και οι Δήμητρα Κωτίδου, Δανάη Ρούσσου. Μουσικοί: Αλέξανδρος Αβδελιώδης (πιάνο), Γιάννης Αβδελιώδης (μαντολίνο, μεταλλόφωνο), Γιάννης Βιλιώτης (μαντολίνο, προγραμματισμός μουσικών εφέ), Μυρτώ Γουζίου (βιολοντσέλο), Πάνος Δημητρακόπουλος (κανονάκι), Γιάννης Πλαγιανάκος (κοντραμπάσο-δοξάρι), Παναγιώτης Ράπτης (σαξόφωνο σοπράνο). 27, 28 Ιουνίου, στις 21.00.