ΟΙΚΟλογικά

Στην καταπολέμηση του φαινομένου χώρες με πλούσιο ορυκτό πλούτο να γίνονται φτωχότερες στοχεύει η απαίτηση του Καναδά από τις εξορυκτικές εταιρείες να δημοσιοποιούν τις πληρωμές τους προς τα κράτη όπου δραστηριοποιούνται

Του Τάσου Σαραντή

^[1]Ενα βήμα προς την προώθηση της διαφάνειας και τη μείωση της παγκόσμιας φτώχειας έκανε πριν από λίγες μέρες ο Καναδός πρωθυπουργός, Στίβεν Χάρπερ, ανακοινώνοντας ότι ο Καναδάς θα απαιτήσει από τις καναδικές εξορυκτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο εξωτερικό, να προχωρούν στην υποβολή εκθέσεων με τις οποίες θα είναι υποχρεωμένες να δημοσιοποιούν τα στοιχεία που αφορούν τις πληρωμές προς τις κυβερνήσεις των κρατών όπου δραστηριοποιούνται, ως αντίτιμο για την άδεια να λειτουργούν στο έδαφός τους.

Πρόκειται για μια εξέλιξη που θα συμβάλει στην προώθηση της διαφάνειας στον τομέα της εξόρυξης και, εάν εφαρμοστεί αποτελεσματικά, θα μπορούσε να βοηθήσει στην καταπολέμηση της «κατάρας των φυσικών πόρων». Η αντιμετώπιση της «κατάρας των πόρων» αποτελεί μια πρόκληση με παγκόσμιες διαστάσεις. Ο όρος αναφέρεται σε καταστάσεις όπου, παρά την ύπαρξη και την εξαγωγή ορυκτών σε μια χώρα ή τον πλούτο σε κοιτάσματα πετρελαίου που μπορεί να διαθέτει, η φτώχεια επιδεινώνεται εν μέρει από την ύπαρξη αδύναμων ή διεφθαρμένων θεσμών, από την κακοδιαχείριση των εσόδων από τις κυβερνήσεις και από την αποτυχία των επανεπενδύσεων των εσόδων από τις εξορυκτικές δραστηριότητες σε έργα που ωφελούν τους πολίτες τους, όπως οι υποδομές, η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη. Συχνά, οι πολίτες των χωρών τους οποίους χτυπάει η «κατάρα των πόρων» δεν είναι σε θέση να ελέγχουν τις κυβερνήσεις τους ως υπόλογες γι’ αυτή την κατάχρηση εξουσίας, επειδή δεν διαθέτουν πληροφορίες σχετικά με τα έσοδα της χώρας τους και τις δαπάνες που γίνονται.

Οπως αποκαλύπτεται και στην τελευταία Εκθεση για την Πρόοδο της Αφρικής για το 2013, ξένες εξορυκτικές εταιρείες δραστηριοποιούνται σε πολλές χώρες δίχως να δημοσιοποιούν συνήθως τα χρηματικά ποσά που πληρώνουν σε αυτές, όπως προκύπτουν από τις συμβάσεις που υπογράφουν. Ωστόσο, εάν οι εταιρείες διαθέτουν δημόσια αυτές τις πληροφορίες, η κοινωνία των πολιτών και το επενδυτικό κοινό θα μπορούν να παρακολουθούν κατά πόσο, ή όχι, τα έσοδα αυτά επανεπενδύονται σε έργα που ωφελούν πραγματικά το κοινωνικό σύνολο. Με την πρόσβαση στις πληροφορίες αυτές, οι καναδικοί φορείς θα έχουν τη δυνατότητα να περιορίσουν τη διαφθορά υποχρεώνοντας ουσιαστικά τις κυβερνήσεις και τις επιχειρήσεις τους να λογοδοτούν για τις σχετικές δαπάνες.

Η απόφαση που ανήγγειλε ο πρωθυπουργός του Καναδά είναι ιδιαίτερα σημαντική, δεδομένου ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη χώρα εξόρυξης στον κόσμο με σχεδόν 1.700 μεταλλευτικές εταιρείες να είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο του Τορόντο (TSX) και το TSX Venture Exchange (το χρηματιστήριο των «μικρών»), ενώ σχεδόν οι μισές από τις καναδικές εταιρείες εξόρυξης δραστηριοποιούνται εκτός της χώρας τόσο σε αναπτυγμένες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, όσο και σε αναπτυσσόμενες, όπως η Τανζανία, το Μάλι, η Μπουρκίνα Φάσο και η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Ως εκ τούτου, η εφαρμογή μιας εθνικής πολιτικής δημοσιοποιήσεων θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στον παγκόσμιο κλάδο της εξόρυξης σε ό,τι αφορά τη διαφάνεια.

Επιπλέον, με αυτή την κίνηση, ο Καναδάς ενώνει πλέον ένα παγκόσμιο κίνημα για τη βελτίωση της διαφάνειας στον κλάδο των εξορύξεων μεταλλευμάτων, πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς εταιρείες σε όλο τον κόσμο αναγκάζονται να αναγνωρίσουν ότι η δημοσιοποίηση των οικονομικών πληροφοριών μπορεί να βοηθήσει ώστε να διασφαλιστεί ότι τα έσοδα από τους φυσικούς πόρους θα επανεπενδύονται για τη μείωση της φτώχειας και προς όφελος των πολιτών.

Για παράδειγμα, 76 εταιρείες έχουν ενταχθεί στην «Πρωτοβουλία Διαφάνειας Εξορυκτικών Βιομηχανιών» (Extractive Industries Transparency Initiative-EITI) με σκοπό τη μείωση της διαφθοράς στην πετρελαϊκή και εξορυκτική βιομηχανία. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που συστάθηκε το 2003, στην οποία συμμετέχουν ορισμένοι διεθνείς οργανισμοί, εταιρείες του εξορυκτικού κλάδου, επενδυτές και ομάδες της κοινωνίας των πολιτών. Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας αυτής, οι συμβαλλόμενες εξορυκτικές βιομηχανίες προβλέπεται να δημοσιοποιούν τα στοιχεία που αφορούν τις πληρωμές προς τις κυβερνήσεις των κρατών στις οποίες δραστηριοποιούνται και οι κυβερνήσεις, από την πλευρά τους, να γνωστοποιούν τα χρηματικά ποσά που έχουν από δραστηριότητες των εξορυκτικών εταιρειών.

Στις ΗΠΑ, τον Αύγουστο του 2012 ψηφίστηκε ένας νόμος που απαιτεί από τις εξορυκτικές εταιρείες την υποβολή ετήσιων εκθέσεων, ο οποίος δέχθηκε τα πυρά του American Petroleum Institute, του μεγαλύτερου πετρελαϊκού λόμπι των ΗΠΑ, καθώς και άλλων επιχειρηματικών ομάδων.

Παρά το γεγονός ότι η ανακοίνωση του Καναδού πρωθυπουργού αποτελεί μια ευχάριστη είδηση, υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά μέχρι να επισημοποιηθεί αυτή η πολιτική, αφού πρέπει να προηγηθούν διαβουλεύσεις με τις ομάδες των αυτοχθόνων της χώρας, με τη βιομηχανία και την κοινωνία των πολιτών. Ετσι, η οριστικοποίηση μιας σχετικής νομοθετικής πολιτικής θα μπορούσε να διαρκέσει αρκετά χρόνια.