Του Τάσου Παππά

«Προχωράμε με τον νόμο, εφαρμόζουμε τον νόμο, κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου». Αυτό είπε ο πρωθυπουργός στην ομιλία του στο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας. Θα μπορούσε να είναι ο ορισμός του κράτους δικαίου, αν υπήρχαν δύο προσθήκες: ο νόμος είναι δίκαιος και οι πρώτοι που πρέπει να τον εφαρμόζουν είναι το κράτος, η κυβέρνηση και οι αξιωματούχοι τους.

Δίκαιος νόμος σε ταξικές κοινωνίες είναι αντίφαση εν τοις όροις. Ο συσχετισμός δυνάμεων είναι αυτός που καθορίζει το περιεχόμενο του νομικού πλαισίου, το οποίο μπορεί να αλλάξει, όταν θα ανατραπούν οι ισορροπίες. Αυτό που ίσχυε μέχρι χθες, είναι πιθανόν να τροποποιηθεί ή και να καταργηθεί αν έτσι κρίνει η πλειοψηφία, ακολουθώντας τις διαδικασίες που προβλέπονται από το Σύνταγμα. Τα παραδείγματα πολλά. Κορυφαίο όλων, τα εργασιακά θέματα.

Στο πεδίο αυτό έχουν έρθει τα πάνω κάτω υπό την ασφυκτική πίεση των μνημονίων: μείωση του κατώτατου μισθού, κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων, διευκόλυνση των επιχειρήσεων στο θέμα των απολύσεων, δραματικές περικοπές στις αποζημιώσεις. Νόμοι καθόριζαν τη λειτουργία του προηγούμενου καθεστώτος στο μέτωπο των εργασιακών σχέσεων, με νόμους επιβλήθηκε η νέα δυσμενής για τους εργαζομένους κατάσταση.

Ας αφήσουμε όμως αυτή τη συζήτηση κι ας πάμε εκεί που θέλει ο πρωθυπουργός, δηλαδή στην υποχρέωση όλων να εφαρμόζουν τους νόμους, είτε είναι δίκαιοι είτε είναι άδικοι, αφού αυτοί έχουν προκύψει με δημοκρατικό τρόπο, δηλαδή με πρωτοβουλίες της πλειοψηφίας που έχουν εγκριθεί από τη Βουλή. Στις σύγχρονες κοινωνίες που λειτουργεί ο κοινοβουλευτισμός και οι θεσμοί δεν έχουν καταντήσει διακοσμητικά όργανα (ελλειμματικά και τα δύο στην Ελλάδα των μνημονίων) το παράδειγμα το δίνουν οι κορυφές. Αυτές πρέπει, για να μην εκτεθούν, να υπηρετούν στην πράξη με θρησκευτική ευλάβεια όσα διακηρύσσουν στα λόγια από τα μπαλκόνια και τα μικρόφωνα των κομματικών συνάξεων. Δεν συμβαίνει όμως αυτό.

-Πρόσφατα ο υπουργός Οικονομικών έφερε ρύθμιση που προβλέπει τη μείωση του αριθμού των δικαιούχων πολυτεκνικού επιδόματος. Η επιστημονική υπηρεσία της Βουλής επισήμανε ότι η συγκεκριμένη πράξη είναι «μη επιτρεπτή συνταγματικά». Συμμορφώθηκε το υπουργείο; Οχι. Γιατί; Το σκεπτικό του ήταν ότι αν δεν προωθηθεί το μέτρο θα υπάρξει δημοσιονομικό πρόβλημα.

- Πριν από λίγους μήνες Πρωτοδικείο έκρινε ότι το χαράτσι για τα ακίνητα δεν μπορεί να το εισπράττει η ΔΕΗ. Το υπουργείο Οικονομικών έδωσε εντολή στη διοίκηση να αγνοήσει την απόφαση και να συνεχίσει να εισπράττει το χαράτσι, επιστρατεύοντας το ίδιο σκεπτικό: θα μειωθούν τα έσοδα και θα δημιουργηθεί δημοσιονομικό κενό. Βεβαίως ύστερα από λίγο κέρδισε σε ανώτερο δικαστικό βαθμό την απόφαση που ήθελε, ωστόσο είχε δείξει πώς αντιλαμβανόταν την έννοια της νομιμότητας.

- Ο πρωθυπουργός με μία κίνηση έκλεισε τη δημόσια ραδιοφωνία και τηλεόραση, απολύοντας 2.600 ανθρώπους. Και στην περίπτωση αυτή επικαλέστηκε τις δεσμεύσεις του Μνημονίου. Το Συμβούλιο της Επικρατείας χαρακτήρισε, κατά το ήμισυ, παράνομη την επιλογή της κυβέρνησης και ζήτησε να φύγει το «μαύρο» από τις οθόνες. Υστερα από 20 μέρες το «μαύρο» παραμένει, η κυβέρνηση είναι υπόλογη γιατί δεν έχει πειθαρχήσει στις εντολές του Ανώτατου Δικαστηρίου, για να μην αναφερθούμε στην κραυγαλέα παραβίαση του νόμου σχετικά με τις μαζικές απολύσεις.

Γεννιέται το ερώτημα: Αν μια κυβέρνηση μπορεί ατιμωρητί να αδιαφορεί για την εφαρμογή των νόμων και να καταστρατηγεί το Σύνταγμα, νομιμοποιείται να απαιτεί από τους πολίτες να κάνουν αυτό που η ίδια δεν πράττει; Αν μπορεί να υποστηρίζει ότι με την πολιτική της «σώζει την πατρίδα» (μαχητό επιχείρημα έτσι κι αλλιώς, αφού ανήκει στην περιοχή της πολιτικής και της ιδεολογίας), γιατί άραγε δεν δικαιούνται οι πολίτες να ασκήσουν το δικαίωμα της ειρηνικής ανυπακοής απέναντι σε κατάφωρα άδικους νόμους; Σεβασμός στους νόμους α λα καρτ δεν νοείται.