Του Ακρίτα Καϊδατζή*

Στις 11 Ιουνίου εκδόθηκε η κοινή υπουργική απόφαση (ΚΥΑ), με την οποία καταργήθηκε η ΕΡΤ, διακόπηκε η μετάδοση των προγραμμάτων της και απολύθηκε το προσωπικό της. Οι απολυμένοι προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας ζητώντας την ακύρωσή της. Ζήτησαν επίσης να ανασταλεί προσωρινά η εκτέλεσή της. Το αίτημα αναστολής έγινε εν μέρει δεκτό με προσωρινή διαταγή του προέδρου και, στη συνέχεια, με απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ.

Με την προσωρινή αυτή απόφαση το ΣτΕ δεν παίρνει θέση για το αν το κλείσιμο της ΕΡΤ είναι ή δεν είναι νόμιμο και δεν προδικάζει την οριστική απόφαση που θα λάβει μετά από κάποιους μήνες. Διατάσσει όμως την κυβέρνηση να αναστείλει προσωρινά, δηλαδή να μην εκτελέσει, τη διακοπή μετάδοσης του προγράμματος. Ομως το πρόγραμμα έχει ήδη διακοπεί. Για να συμμορφωθεί επομένως η κυβέρνηση οφείλει να λάβει ορισμένα μέτρα. Η Επιτροπή Αναστολών δεν καθόρισε ποια θα είναι αυτά – ούτε άλλωστε ήταν δουλειά της. Τα αναγκαία μέτρα τα επιλέγει η διοίκηση στο πλαίσιο της υποχρέωσης που έχει από το Σύνταγμα να συμμορφώνεται προς τις δικαστικές αποφάσεις (άρθρο 95 παρ. 5).

Ακριβώς εδώ είναι το κρίσιμο σημείο. Οι συναρμόδιοι υπουργοί οφείλουν να λάβουν κάθε αναγκαίο μέτρο για να επανέλθει η μετάδοση προγράμματος, εξακολουθούν όμως να υπόκεινται στην αρχή της νομιμότητας και δεν μπορούν να δρουν αυθαίρετα. Το όποιο αναγκαίο μέτρο πρέπει να είναι και νόμιμο, δηλαδή να προβλέπεται σε νόμο. Απαιτείται ένας νόμος που να επιτρέπει την, έστω προσωρινή, λειτουργία δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Το πρόβλημα όμως είναι ότι αυτή τη στιγμή τέτοιος νόμος δεν υπάρχει. Ο μόνος που υπήρχε, ο ιδρυτικός της ΕΡΤ νόμος 1730/1987, δεν ισχύει πλέον μετά την κατάργησή της.

Το «σχέδιο» της κυβέρνησης είναι να μεταδοθεί προσωρινό πρόγραμμα υπό την ευθύνη του ειδικού διαχειριστή που έχει διοριστεί για την περιουσία της πρώην ΕΡΤ. Πέραν από, κατά πάσα πιθανότητα, ανέφικτο, το σχέδιο αυτό είναι απολύτως παράνομο. Κανένα έρεισμα στον νόμο δεν έχει. Η εξουσία του ειδικού διαχειριστή περιορίζεται σε πράξεις διαχείρισης (φύλαξη, συντήρηση κ.λπ.) της περιουσίας της πρώην ΕΡΤ μέχρις ότου συσταθεί ο νέος φορέας. Καμία εξουσία δεν του δίνει ο νόμος να καταστεί ο ίδιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας! Η σχετική ΚΥΑ που εκδόθηκε είναι χωρίς έρεισμα στον νόμο και άρα παράνομη, όπως παράνομη θα είναι και οποιαδήποτε πράξη τυχόν εκδώσει ο διαχειριστής στο πλαίσιο αυτό, όπως ανάθεση συμβάσεων, πρόσληψη προσωπικού (εκτός ΑΣΕΠ) κ.λπ.

Το βασικό νομικό πρόβλημα είναι ότι αυτή τη στιγμή η κυβέρνηση υποχρεούται να διασφαλίσει τη μετάδοση προγράμματος, αλλά δεν διαθέτει καμία νομική βάση για να το πετύχει. Δύο μόνο δυνατότητες νόμιμης συμμόρφωσης στην απόφαση του ΣτΕ υπάρχουν. Η μία είναι να δημιουργηθεί τώρα μια νέα νομική βάση, δηλαδή να ψηφιστεί από τη Βουλή ένας νόμος για την προσωρινή λειτουργία δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Ακόμη κι αν υποτεθεί ότι είναι πολιτικά εφικτή, ωστόσο η λύση αυτή απαιτεί αρκετό χρόνο και δεν διασφαλίζει την άμεση συμμόρφωση στην απόφαση του ΣτΕ. Πρακτικά η μόνη διαθέσιμη λύση είναι και η νομικά απλούστερη. Αρκεί οι συναρμόδιοι υπουργοί να εκδώσουν μια απόφαση που θα ανακαλεί προσωρινά και στο σύνολό της την ΚΥΑ της 11ης Ιουνίου. Διότι η απόφαση του ΣτΕ για μερική αναστολή είναι, πρακτικά και νομικά, ανέφικτη χωρίς την προσωρινή ανάκληση της κατάργησης της ΕΡΤ.

Βεβαίως αυτή η τόσο απλή νομικά λύση φαίνεται ότι, για την κυβέρνηση, αποκλείεται πολιτικά. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όμως ότι όσο διατηρείται το «μαύρο» στη δημόσια ραδιοτηλεόραση, η νομιμότητα θα εξακολουθεί να παραβιάζεται κατάφωρα. Η παρανομία είναι μάλιστα διπλή: και διότι, κατά παράβαση της αρχής της συνέχειας των δημόσιων υπηρεσιών, έχει καταργηθεί «μέχρι νεωτέρας» η δημόσια ραδιοτηλεόραση. Και διότι, κατά παράβαση της υποχρέωσης συμμόρφωσης στις δικαστικές αποφάσεις, εξακολουθεί να μην εκτελείται η άμεσα εκτελεστή απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας.

………………………………………………………………………………….

* Λέκτορας Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή ΑΠΘ