Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε χθες ότι διαπίστωσε παραβίαση των κοινοτικών κανόνων ανταγωνισμού στην αγορά CDS από 13 κορυφαίες τράπεζες της Ευρώπης και των ΗΠΑ

→Μεταξύ 2006 και 2009 οι εν λόγω τράπεζες είχαν έρθει σε συνεννόηση προκειμένου να αποκλείεται οποιαδήποτε είσοδος ανταγωνιστών στην επικερδή αγορά των CDS

Του Μπάμπη Μιχάλη

^[1]Κλειστή λέσχη είχαν στήσει για χρόνια οι μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες του κόσμου μονοπωλώντας κέρδη τρισεκατομμυρίων δολαρίων από τις συναλλαγές ασφαλίστρων κινδύνου έναντι χρεοκοπίας (CDS).

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε χθες ότι διαπίστωσε ύστερα από έρευνα περίπου δύο ετών παραβίαση των κοινοτικών κανόνων ανταγωνισμού στην αγορά CDS από 13 κορυφαίες τράπεζες της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, μεταξύ 2006 και 2009 οι εν λόγω τράπεζες είχαν έρθει σε συνεννόηση προκειμένου να αποκλείεται οποιαδήποτε είσοδος ανταγωνιστών στην επικερδή αγορά των CDS. Στόχος ήταν να μην περάσει με τίποτα η διαπραγμάτευση των εν λόγω χρηματοπιστωτικών παραγώγων από τις αγορές που ήλεγχαν στις περισσότερο ελεγχόμενες και ρυθμιζόμενες από τις αρχές πλατφόρμες των χρηματιστηρίων.

Ο ρόλος των CDS

Τα CDS, που λειτουργούν ως ασφάλιστρο σε ενδεχόμενη αθέτηση χρέους από μια επιχείρηση ή κυβέρνηση, κατηγορήθηκαν για την ταχύτατη εξάπλωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο του 2008 καθώς η επινόησή τους επέτρεψε στις τράπεζες να αναλαμβάνουν τεράστια ρίσκα με μηδαμινή εποπτεία από τις αρχές. Πριν ξεσπάσει η κρίση, οι συναλλαγές των CDS αποτέλεσαν πηγή τεράστιων κερδών για τα χρηματοπιστωτικά ινστιτούτα. Οι τράπεζες ήλεγχαν τα δεδομένα που καθόριζαν τη λειτουργία της αγοράς και συνήπταν «over the counter» συναλλαγές –άμεσες μεταξύ ιδίων συναλλαγές CDS- χωρίς καμιά διαμεσολάβηση.

Τα περισσότερα παράγωγα -μαζί και τα CDS- γίνονταν αντικείμενο διαπραγμάτευσης κατ’ ιδίαν μεταξύ δύο μερών μακριά από τα ελεγχόμενα από τις αρχές χρηματιστήρια όπου υπήρχε διαφάνεια στις τιμές. Ετσι, οι πελάτες των τραπεζών δεν μπορούσαν να δουν αν το προϊόν που αγόραζαν το αποκτούσαν στην καλύτερη τιμή. Οι τράπεζες ήλεγχαν τα σταυροδρόμια αυτών των αγορών. Οταν ένα μεγάλο hedge fund ή ένα συνταξιοδοτικό ταμείο για παράδειγμα, ήθελε να αγοράσει ένα παράγωγο, μπορούσε να το αγοράσει μόνον από μια μεγάλη επενδυτική τράπεζα, η οποία εκτελούσε τη συναλλαγή για λογαριασμό του. Η τιμή όμως που κατέβαλλε ο πελάτης διαμορφωνόταν από τις τράπεζες, χωρίς δημόσια θέα. Κάτι που δυνητικά σήμαινε υψηλό κόστος συναλλαγής και βέβαια τεράστιο κέρδος για την τράπεζα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει στο κατηγορητήριό της ότι οι 13 τράπεζες κατάφερναν να υλοποιούν τις κερδοφόρες μονοπωλιακές πρακτικές τους μέσω του ελέγχου δύο σωμάτων, της Markit και του International Swaps and Derivatives Association (ISDA), που ήταν οι βασικοί χορηγοί τραπεζικών δεδομένων και αδειών στην αγορά παραγώγων.

Χρηματιστήρια -όπως το Deutsche Boerse και το αμερικανικό CΜE- στράφηκαν προς τις ISDA και Markit προκειμένου να αποκτήσουν τις σχετικές άδειες για τα στοιχεία των τραπεζών και τους δείκτες-κλειδιά με στόχο να ξεκινήσουν συναλλαγές CDS και άλλων παραγώγων στις πλατφόρμες τους.

Δεν τα κατάφεραν καθώς οι τράπεζες είχαν δομήσει τις Μarkit και ISDA με τρόπο που οι τελευταίες να είναι σε θέση να πωλούν άδειες για δεδομένα και δείκτες μόνο για «over the counter» συναλλαγές και όχι χρηματιστηριακές.

Οι ευρωπαϊκές αρχές υποπτεύονται ακόμη ότι οι τράπεζες κατηύθυναν πιθανότατα τις συναλλαγές σε οίκο εκκαθάρισης της προτίμησής τους που θεωρούσαν ότι ήταν απίθανο να αναπτύξει ένα χρηματιστηριακά συναλλασσόμενο συμβόλαιο CDS το οποίο θα μπορούσε να τους πάρει δουλειές.

Οι τράπεζες στις οποίες η Επιτροπή απηύθυνε κατηγορίες είναι όλα τα μεγάλα ονόματα της επενδυτικής τραπεζικής: Bank of America, Merrill Lynch, Barclays, J.P. Morgan, Bear Stearns -που ανήκει πλέον στην J.P. Morgan-, BNP Paribas, Citigroup, Credit Suisse, Deutsche Bank, Goldman Sachs, HSBC Holdings, Morgan Stanley, Royal Bank of Scotland, UBS.