Της Παρής Σπίνου

Αλλος ήταν φαβορί για το βραβείο Τέρνερ, άλλη το πήρε. Η έκπληξη των φετινών εικαστικών Οσκαρ της Βρετανίας ήταν η καλλιτέχνις της βίντεο αρτ Ελίζαμπεθ Πράις, η οποία κόντρα στα στοιχήματα άφησε με άδεια χέρια τον ζωγράφο Πολ Νομπλ.

Το πολυπόθητο όσο και αμφιλεγόμενο βραβείο, που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 25.000 στερλινών, της το παρέδωσε ο γνωστός ηθοποιός Τζουντ Λο σε ειδική τελετή, προχθές βράδυ, στην Tate Britain του Λονδίνου.

Ετσι, φαίνεται πως ανοίγει ο δρόμος της αναγνώρισης για την 48χρονη Πράις, η οποία διαγωνίσθηκε με τη βίντεο-εγκατάσταση «The Woolworths Choir of 1979», που ομολογουμένως είχε πάρει πολύ καλές κριτικές από τα βρετανικά ΜΜΕ.

Η σχετικά άγνωστη, ακόμη και στους καλλιτεχνικούς κύκλους, δημιουργός παραδέχτηκε ότι δεν περίμενε να κερδίσει. Στην ομιλία της υπογράμμισε τα οφέλη της εικαστικής εκπαίδευσης (σπούδασε στο Royal College of Art του Λονδίνου) και τόνισε ότι δεν θα μπορούσε να φανταστεί την καριέρα της χωρίς την κρατική στήριξη των τεχνών. Πιθανότατα ήταν μια αιχμή για τη βρετανική πολιτική λιτότητας, που έχει αποτέλεσμα να περικοπούν τουλάχιστον κατά 20% οι επιχορηγήσεις προς τα εκπαιδευτικά ιδρύματα…

Η Ελίζαμπεθ Πράις χρησιμοποιεί πλάνα αρχείου, κείμενο και μουσική, για να ερευνήσει με τα έργα της τη σχέση του ανθρώπου με τα αντικείμενα και την κουλτούρα της κατανάλωσης. Το 20λεπτο βίντεό της βασίζεται σε ένα πραγματικό γεγονός: την καταστροφική φωτιά που εκδηλώθηκε σε πολυκατάστημα Woolworths, στο Μάντσεστερ το 1979, όπου είχαν βρει τραγικό θάνατο 10 άτομα.

Ο φακός εστιάζει στις αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες ενός γοτθικού ναού, σε παλιές φωτογραφίες, στη φωτιά που εξαπλώνεται αφήνοντας αποκαΐδια και θύματα. Οι εικόνες είναι κοφτές, σκληρές αλλά και ποιητικές, ενώ η αρχιτεκτονική συνδυάζεται με τις λέξεις και το τραγούδι 60μελούς χορωδίας, αλλά και του γυναικείου συγκροτήματος Shangri-Las, από τη δεκαετία του ’60.

Οι άλλοι υποψήφιοι

Η έκθεση στο λονδρέζικο μουσείο περιλαμβάνει και τις υπόλοιπες τρεις υποψηφιότητες για τα βραβεία Τέρνερ 2012.

-Ο 50χρονος Πολ Νομπλ προτίμησε την παραδοσιακή τεχνική με μολύβι για να δημιουργήσει τη φανταστική μητρόπολη «Nobson’ς Newtown», με έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία. Αρχιτεκτονήματα, όψεις, εσωτερικά κατοικιών, τοίχοι, κήποι, φυτά, όλα ζωγραφισμένα με εξαιρετικές λεπτομέρειες δημιουργούν μια ατμόσφαιρα μελαγχολίας και ονείρου.

Στο κέντρο, γλυπτά του με αναφορές στη μοντέρνα γλυπτική και στον Χένρι Μουρ δίνουν εμβόλιμα έναν καυστικά χιουμοριστικό τόνο, καθώς παραπέμπουν σε ανθρώπινα κόπρανα…

-Η 40χρονη Σπάρτακους Τσέτγουιντ είναι γνωστή για τις μπουφονικές περφόρμανς και τις γλυπτικές της εγκαταστάσεις. Στο βίντεο που προβάλλεται οι περφόρμερ της είναι ντυμένοι με στρατιωτική παραλλαγή, μοιάζουν με ξωτικά του δάσους αλλά και με ρακένδυτους ρακοσυλλέκτες.

Το έργο της είναι ένα σχόλιο στην πτώση των κοινωνικών αξιών αλλά και στον ρόλο του σύγχρονου καλλιτέχνη που, όπως ο Γιόζεφ Μπόις, προσπαθεί σαν μοναχικός σαμάνος να αντέξει και να μεταφέρει το μήνυμα της αλλαγής.

-Με βίντεο διάρκειας 93 λεπτών συμμετέχει και ο 44χρονος, Λιουκ Φάουλερ, το δικό του, όμως, επικεντρώνεται στη ζωή και στο έργο του Σκοτσέζου ψυχιάτρου Ρ.Ν. Λενγκ. Οι ριζοσπαστικές του ιδέες, το κίνημα της «αντιψυχιατρικής», η σχέση του με τον μυστικισμό συνθέτουν τις σκηνές του φιλμ. Ιδιαίτερα στέκεται στη σχέση του Λενγκ με τους ασθενείς του που βιώνουν την ανασφάλεια, την αβεβαιότητα, την απομόνωση βυθισμένοι σε κοκτέιλ χαπιών.

Πριν από μερικά χρόνια τα βρετανικά ταμπλόιντ όταν αναφέρονταν στα βραβεία Τέρνερ αναρωτιόνταν αν «είναι αυτό τέχνη». Τώρα το ερώτημα είναι εάν «έχει γεράσει» ο 28χρονος θεσμός, καθώς οι φετινές υποψηφιότητες δεν σόκαραν, δεν προκάλεσαν.

Αντιθέτως, χαρακτηρίστηκαν από «ακαδημαϊκές» έως «βαρετές». Φαίνεται πως έχει περάσει η εποχή που ο Ντάμιεν Χιρστ, η Τρέισι Εϊμιν, ο Κρις Οφίλι και τα άλλα αστέρια της βρετανικής εικαστικής σκηνής ταρακουνούσαν με τα ρηξικέλευθα έργα τους τα Τέρνερ.

Οι υποστηρικτές, πάντως, των βραβείων παραδέχονται ότι ακόμα κι αν απουσιάζουν αυτή τη φορά η έκπληξη και η αμφισβήτηση, δεν λείπουν η ποιότητα και η ουσία. Οπως χαρακτηριστικά το θέτει η Πενέλοπε Κέρτις, διευθύντρια της Tate Britain: «Τα έργα είναι ζωντανά, έξυπνα και αυθεντικά, ενώ αντιπροσωπεύουν μια γκάμα από πρακτικές που περιλαμβάνουν από ζωγραφική μέχρι περφόρμανς».

[email protected]

INFO: Η έκθεση στην Tate Britain συνεχίζεται εως 6 Ιανουαρίου