Της Παρής Σπίνου

^[1]Ο Ανρί Ματίς αναμετριόταν συνεχώς με τον φίλο του τον Πικάσο. Ανατρεπτικός και παρεμβατικός ο Ισπανός, κέρδιζε διαρκώς τον Γάλλο στο παιχνίδι της δημοσιότητας τόσο με τις πρωτοπόρες ιδέες του όσο και με τους μεγάλους έρωτές του. Περισσότερο οικογενειακός τύπος, ο Ματίς δεν σκανδάλιζε με τη ζωή του, ωστόσο προσέγγισε τολμηρά τη γυναίκα στη ζωγραφική του: την έντυσε με έντονα χρώματα, την έγδυσε με αισθησιασμό.

Οι κριτικοί θεωρούσαν τον Ματίς (1869-1954) πατέρα του φοβισμού, έναν γεμάτο αυτοπεποίθηση δάσκαλο, ο οποίος ζωγράφιζε με την ίδια ευκολία που ανέπνεε. Ωστόσο, η τέχνη δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση γι' αυτόν. Σε όλη του την πορεία δίσταζε, αναρωτιόταν, επαναπροσδιόριζε τους στόχους του. Επιζωγράφιζε τα έργα του, επαναλάμβανε τις συνθέσεις, σύγκρινε τα αποτελέσματα, μετρούσε την πρόοδό του προκειμένου να ωθήσει -όπως είχε πει ο ίδιος- «πιο μακριά και πιο βαθιά την αληθινή ζωγραφική».

Αυτή την ιδιαίτερη πτυχή του Ανρί Ματίς, τη μανία του να επαναλαμβάνει, να κάνει παραλλαγές, να δημιουργεί ζεύγη, τριάδες, ολόκληρες σειρές έργων πάνω στο ίδιο θέμα φωτίζει η έκθεση «Matisse, in search of true painting» («Ματίς, σε αναζήτηση της αληθινής ζωγραφικής»), που εγκαινιάζεται στις 4 Δεκεμβρίου, στο Μetropolitan της Νέας Υόρκης. Σαράντα οχτώ έργα καλούν τον θεατή σε ένα μαγικό παιχνίδι ομοιοτήτων και διαφορών, να ανακαλύψει τις χρωματικές και σχεδιαστικές αλλαγές.

Παρατηρητικός και επίμονος, ο Ματίς ανακάλυψε τις αρετές της επανάληψης σε νεαρή ηλικία. Το 1890, σπουδαστής στη γαλλική Ακαδημία Τέχνης, συνήθιζε, όπως και οι ομότεχνοί του, να αντιγράφει τους πίνακες των κλασικών δασκάλων στα μουσεία για να εξασκηθεί. Αυτή η πρακτική αποτέλεσε εννοιολογική βάση και μεθοδολογικό υπόβαθρο προκειμένου να δουλέψει με επαναλαμβανόμενες εικόνες.

Στη συνέχεια προσπάθησε να κατανοήσει τη σύγχρονη τέχνη και πειραματίστηκε με διαφορετικές τεχνικές. Του άρεσε να συνομιλεί με τα έργα του Σεζάν και του Σινιάκ ζωγραφίζοντας μια νεκρή φύση με τον τρόπο του καθενός ξεχωριστά («Still life with Purro I and II», 1904-5). Σύντομα, η έρευνα τον οδήγησε στα δικά του ζευγάρια έργων.

Ετσι, στο Κολιούρ, το καλοκαίρι του 1906, απεικόνισε έναν ψαρά εν ώρα εργασίας με το χαρακτηριστικό ιδίωμα του φοβισμού. Μετά δημιούργησε μια παρόμοια σύνθεση, όπου άπλωσε σε επίπεδα το χρώμα, παραμόρφωσε το πρόσωπο, δίνοντας ένα διαφορετικό αποτέλεσμα («Υοung Sailor I and II»).

Η συνάντηση το 1916 με την αισθησιακή Λορέτ από την Ιταλία του ενέπνευσε μια σειρά από υπέροχα γυμνά, που φιλοτέχνησε σε διάστημα έξι μηνών. Ταυτόχρονα, αναζωπυρώθηκε το ενδιαφέρον του για τον ιμπρεσιονισμό κι αυτό φαίνεται στους πίνακες, που ζωγράφισε στη Νίκαια το επόμενο καλοκαίρι, επιχειρώντας να αποδώσει την αίσθηση ενός ολοφώτιστου δωματίου.

Το 1930 προσέλαβε έναν φωτογράφο για να απαθανατίσει τη δουλειά του σε εξέλιξη. Αν κάθε πίνακας είναι μια αλληλουχία από εικόνες -όλες διαφορετικές, αλλά ταυτόχρονα συγγενικές- τότε και οι φωτογραφίες από τους πίνακες θεωρούνται δείγμα της σειριακής τέχνης του. Μάλιστα, αυτά τα φωτογραφικά ντοκουμέντα τα παρουσίασε, μαζί με τα ζωγραφικά του έργα, στην παρισινή γκαλερί Maeght, το 1945.

Ο Ματίς δημιούργησε τις δικές του γυναικείες θεότητες, φωτεινές ροζ και κίτρινες, με μακριές γάμπες και στητά στήθη, άλλοτε νωχελικές κι άλλοτε αέρινες σαν χορεύτριες. Ωστόσο, αν στα έργα της νεότητας η μορφή έπαιξε ρόλο-κλειδί, στα μεταγενέστερα έργα του τον απασχόλησε το θέμα του ατελιέ. Ζωγράφισε ποικίλες απόψεις του εργαστηρίου του στη Ριβιέρα («Εσωτερικό με αιγυπτιακό παραπέτασμα», «Εσωτερικό με μαύρη φτέρη» κ.ά).

[email protected]

info: H έκθεση οργανώνεται σε συνεργασία με το Statens Museum for Kunst της Κοπεγχάγης και το Πομπιντού του Παρισιού. Εως τις 17 Μαρτίου 2013.