^[1]Στη Σταδίου δεν κυκλοφορούσε ψυχή. Στους γύρω δρόμους αυτοκίνητο δεν υπήρχε ούτε για δείγμα, ενώ, έξω από τον «Ιανό», οι άνδρες των ΜΑΤ είχαν πιάσει τις γωνίες.

Ηταν ανήμερα της επετείου του θανάτου του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου και η Αθήνα προετοιμαζόταν για τις φασαρίες που ευτυχώς αποφύγαμε. Μέσα στο βιβλιοπωλείο μαζεμένοι καμιά 70αριά υποδέχτηκαν τον Γάλλο συγγραφέα Ζαν Μισέλ Γκενασιά.

Αυτός ήταν, την περασμένη εβδομάδα, ο καλεσμένος της ενότητας «Οι συγγραφείς του κόσμου στον Ιανό». Απαντώντας στις ερωτήσεις του μεταφραστή Ανταίου Χρυσοστομίδη, κι έπειτα του κοινού, ο 62χρονος συγγραφέας μίλησε για τα ερεθίσματα, την έμπνευση, την «καθυστερημένη» συγγραφική τόλμη του, το ίνδαλμά του, τον Αλμπέρ Καμί. Κυρίως, όμως, μας διηγήθηκε τον τρόπο που ιστορικά βιβλία, άγνωστες περιπέτειες, αληθινές πολιτικές εμπειρίες και διωγμοί «όπλισαν» το χέρι του και έγραψε τη «Λέσχη των αθεράπευτα αισιόδοξων» (εκδόσεις «Πόλις», μετάφραση Φωτεινή Βλαχοπούλου).

Ο Γκενασιά γεννήθηκε στην Αλγερία το 1950, εργάστηκε ως δικηγόρος κι έπειτα ως σεναριογράφος στην τηλεόραση. Ωσπου, στα 50 του χρόνια, έγραψε αυτό το εξαιρετικό βιβλίο, ένα από τα εκδοτικά γεγονότα του 2009 στη Γαλλία (κέρδισε το Γκονκούρ των Μαθητών). Στην Ελλάδα έχει ήδη ξεπεράσει τις 8.000 αντίτυπα.

Μπιστρό, σκάκι και πολιτική αντιπαράθεση

Ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου είναι ο 12χρονος Μισέλ Μαρινί, ο οποίος συχνάζει στο μπιστρό «Balto». Εκεί, ο μικρός κοπανατζής παίζει ποδοσφαιράκι, μοιράζεται τη ζωή του με πολιτικούς πρόσφυγες από κομμουνιστικά κράτη (αμετανόητους σταλινικούς και φανατικούς αντι-σταλινικούς, αναρχικούς, λενινιστές, τροτσκιστές), συναναστρέφεται μια παρέα σκακιστών, βουτά στα βαθιά των γαλλικών γραμμάτων, αναζητά τη «λογική θεωρία» και τρυπώνει στην πίσω αίθουσα του μπιστρό όπου συχνάζουν ο Ζοσέφ Κεσέλ και ο Ζαν-Πολ Σαρτρ.

Ο χρόνος περνά, ο Μισέλ ανακαλύπτει το ροκ 'ν' ρολ, τον έρωτα, τη νουβέλ βαγκ, συνειδητοποιεί τον κομμουνισμό, μοιράζεται οράματα, διχάζεται από τις οικογενειακές έριδες. Οσο η ιστορία βαδίζει προς τον Μάη του ’68, οι ιδεολογίες καταρρέουν, τα ιδανικά προδίδονται, ο πιτσιρίκος οδηγείται στην ενηλικίωση μέσα από σχέσεις, αναρχία, μεγάλα μυστικά. Και μέσα σε όλον αυτόν τον πολυπολιτισμικό καμβά, ο Γκενασιά αφήνει για φόντο τη Γαλλία του Ντε Γκολ, τον Πόλεμο της Αλγερίας, τη φορτισμένη ατμόσφαιρα της δεκαετίας του 1960.

«Είναι ιστορίες εμιγκρέδων που μπλέχτηκαν σε μια ζύμωση που κράτησε 15 χρόνια. Γι’ αυτό και όταν αποφάσισα να γράψω το βιβλίο, το είχα σχηματισμένο στο μυαλό μου από την πρώτη ώς την τελευταία σελίδα», παραδέχτηκε ο συγγραφέας.

«Το 1959, που ξεκινά η ιστορία της “Λέσχης”, το σκηνικό μονοπωλούν ο πόλεμος της Αλγερίας, η επανάσταση στην Κούβα, ο Ψυχρός Πόλεμος, η άνοδος του Μάο, οι Αριστεροί που δεν δέχονται ότι το όνειρό τους καταρρέει, το Τείχος του Βερολίνου που υψώνεται το 1961. Αφήστε που, στη Γαλλία, εκείνη την περίοδο, όσοι δεν ήταν κομμουνιστές ήταν φασίστες. Ο Σαρτρ πρωτοστατούσε σε αυτό. Οπως χαρακτηριστικά έλεγε: “Οποιος δεν είναι κομμουνιστής είναι ένας σκύλος που πρέπει να σκοτώσουμε”».

Οι περισσότερες ερωτήσεις που επεφύλαξαν οι Αθηναίοι στον Γκενασιά είχαν πολιτική αφετηρία. Να δούμε τι απάντησε:

Για το χιούμορ που επιστρατεύει ακόμα και στις πιο σκληρές σελίδες: «Οι ιστορίες είναι συχνά δραματικές, θλιβερές. Ομως, και στην αληθινή ζωή, ακόμα και στις πιο σκοτεινές μας στιγμές γελάμε. Ο Μαρσέλ Ντασό (Γάλλος αεροναυπηγός και βιομήχανος) έγραφε στην αυτοβιογραφία του πως στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπούχενβαλντ όπου οδηγήθηκε (μαζί του ήταν και ο Χόρχε Σεμπρούν) το μόνο που τους κράτησε ζωντανούς ήταν τα βράδια που ξεγέλαγαν τη φρίκη με ιστορίες και αστεία».

Για τον Ελληνα ήρωα του βιβλίου, τον Σωτήρη Πέτρουλα: «Ημουν ανάμεσα σε έναν Ελληνα κι ένα Κινέζο, αλλά αισθανόμουν πιο κοντά σε εσάς. Ετσι, μελέτησα τον Εμφύλιο, τα μεταπολεμικά χρόνια, τη δικτατορία. Οταν έμαθα ότι ο πραγματικός Σωτήρης Πέτρουλας ήταν φίλος του Λαμπράκη, αποφάσισα να τον κάνω έναν από τους ήρωές μου».

Για την πιθανότητα να οδηγήσει η κρίση σε επανάσταση: «Δεν νομίζω ότι είναι η λύση. Οι επαναστάσεις που ξέρω γίνονται με όπλα. Προς το παρόν βλέπω διαδηλώσεις. Παρ' όλα αυτά, δεν είμαι αισιόδοξος. Ο σημερινός κόσμος δεν σηκώνει πολλές ελπίδες».

Σύγκριση των τότε μεταναστών με τους σημερινούς: «Τότε κατάγονταν από τις χώρες του ανατολικού μπλοκ. Σήμερα καταφθάνουν στη Γαλλία από την Ασία, την Ανατολή. Στις μέρες μας, ελλείψει κομμουνισμού, πολιτικοί μετανάστες δεν υπάρχουν. Εχουμε κυρίως οικονομικούς, που, εξαιτίας των πολέμων, δεν αντέχουν την ανέχεια στις χώρες τους. Είμαι σχεδόν βέβαιος ότι τα πράγματα θα χειροτερέψουν».

Για το επόμενό του μυθιστόρημα «Η ζωή που ονειρεύτηκε ο Ερνέστο Γκ.» (θα κυκλοφορήσει το 2013 από τις εκδόσεις «Πόλις»): «Η αφορμή είναι μια ιστορία που λέει πως ο Τσε Γκεβάρα, έναν χρόνο πριν πεθάνει, έμεινε για τέσσερις μήνες στην Πράγα. Τι άραγε να τον οδήγησε να ζήσει στο κέντρο της Ευρώπης από τον Μάρτιο έως τον Ιούλιο του 1966;

Μ.Κ.