Tης Βασιλικής Τζεβελέκου

^[1]Ο Αντρέι Βάιντα, ο πιο σημαντικός Πολωνός σκηνοθέτης και o κατ' εξοχήν πολιτικός Ευρωπαίος κινηματογραφιστής, δεν ήρθε τελικά στην Αθήνα. Κι αυτό λόγω φόρτου εργασίας, αφού στα 82 του δουλεύει πυρετωδώς την καινούργια ταινία του, «Βαλέσα», που αναφέρεται φυσικά στον ηγέτη της Αλληλεγγύης.

Ολο το κινηματογραφικό του σύμπαν όμως θα ξετυλιχτεί στο αναδρομικό αφιέρωμα που οργανώνει η Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ξεκινά σήμερα με τον «Ανθρωπο από σίδερο» σε νέα, ψηφιακή επεξεργασία. Είναι η ταινία-σταθμός στην καριέρα του, Χρυσός Φοίνικας του 1981, κι αναφέρεται στην επανάσταση της Αλληλεγγύης όπου εμφανίζεται και ο Λεχ Βαλέσα.

«Πρώτα εκτιμήθηκε στην Πολωνία, όπου μέσα σε λίγους μήνες την είδαν πάνω από 10 εκατομμύρια θεατές και αργότερα κυκλοφόρησε στο εξωτερικό, όπου το ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στην Πολωνία ήταν μεγάλο», έχει πει ο σκηνοθέτης σε συνέντευξή του.

«Είναι μια ταινία σε στιλ ρεπορτάζ. Αναγκαστικά περιέχει λίγο τυχαίες εικόνες, γιατί περιέγραφε αυτά που βλέπαμε με τα μάτια μας. Δεν ξέραμε ακόμα τι θα γινόταν, πώς θα εξελισσόταν η κατάσταση. Βιαζόμουν πολύ επειδή ήμουν απαισιόδοξος. Και αποδείχθηκε ότι είχα δίκιο – δεν είχε έρθει ακόμα η στιγμή της νίκης και της ελευθερίας. Η λογοκρισία δεν έκανε τίποτα με τον «Ανθρωπο από το σίδερο» λόγω της διαμαρτυρίας της Αλληλεγγύης, αλλά δεν ξέραμε σε περίπτωση ήττας της πώς θα τελείωνε αυτή η «περιπέτεια» για τους ανθρώπους που δούλευαν στην ταινία. Σήμερα θεωρώ ότι κάναμε καλά που τη γυρίσαμε».

Το αφιέρωμα είναι από τα σημαντικότερα που διοργανώνονται εκτός Πολωνίας. Περιλαμβάνει από τις πρώτες ταινίες του, δείγματα του λεγόμενου «πολωνικού σινεμά», όπως το ασπρόμαυρο «Κανάλ»»(1957) που καταγράφει το καλοκαίρι του 1944, όταν ο Κόκκινος Στρατός σταμάτησε έξω από τη Βαρσοβία, αφήνοντας στην ουσία αβοήθητους τους εξεγερμένους Πολωνούς να τους αφανίσουν οι Γερμανοί, ή τα «Στάχτες και διαμάντια» (1958), «Λότνα» (1959), «Αθώοι μάγοι» (1960), «Η γη της επαγγελίας» (1975). Συνολικά θα προβληθούν 18 μεγάλου μήκους ταινίες -πέντε ψηφιακά αποκαταστημένες- κάποιες εκ των οποίων ανέκδοτες έως σήμερα στην Ελλάδα.

Με άξονα την πολιτική αφύπνιση και την ανθρώπινη συνείδηση οι ταινίες του Αντρέι Βάιντα στηρίζονται σε αληθινά πολιτικά γεγονότα της χώρας του και έχουν ήρωες ταλαιπωρημένους ανθρώπους. Με αυτές έκανε γνωστό τον πολωνικό κινηματογράφο στην Ευρώπη.

Επίσης θα προβληθούν οι δουλειές της πιο ώριμης κινηματογραφικής του περιόδου, όπως «Τοπίο μετά τη μάχη» (1970), «Ο γάμος» (1973),«Χωρίς αναισθητικό» (1978), «Οι δεσποινίδες του Βίλκο» (1979), «Ο μαέστρος» (1980), «Ανθρωπος από μάρμαρο» (1977), «Δαντόν» (1983), «Η θυσία του Κόρτσακ» (1990) και οι πιο πρόσφατες «Κατίν» (2007), που αναφέρεται στην εξόντωση των Πολωνών αξιωματικών από τους Σοβιετικούς το 1939 καθ' υπόδειξιν του Στάλιν, και «Γλυκιά έξαψη» (2009).

Επίσης θα προβληθούν μικρού μήκους ταινίες και ντοκιμαντέρ, ενώ το αφιέρωμα πλαισιώνεται από έκθεση με άγνωστες φωτογραφίες από τις σημαντικότερες ταινίες του, αυτοπορτρέτα του σκηνοθέτη και μια συλλογή από τις καλύτερες αφίσες των ταινιών του όπου οι Πολωνοί γραφίστες κάνουν θαύματα.

Το αφιέρωμα συνδιοργανώνεται από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος, την πρεσβεία της Πολωνίας και την καλλιτεχνική εταιρεία Kampania Artystyczna και υποστηρίζεται από την Ταινιοθήκη της Βαρσοβίας, το Πολωνικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου κ.ά.

[email protected]

INFO: Ταινιοθήκη της Ελλάδος, 13-23 Δεκεμβρίου το κινηματογραφικό αφιέρωμα, 18- 23 Δεκεμβρίου η έκθεση. Ιερά Οδός 48 & Μεγάλου Αλεξάνδρου 134-136 στάση Μετρό Κεραμεικός), τηλ.: 210 3609695.