Του Νίκου Φωτόπουλου

Οταν ο Μανώλης Χιώτης και ο Χρήστος Κολοκοτρώνης έγραφαν τη δεκαετία του 1950 το γνωστό λαϊκό τραγούδι δεν φαντάζονταν ότι η πόλη της προσφυγιάς και της βιοπάλης, που την ύμνησαν με τη λαϊκή φωνή του Στέλιου Καζαντζίδη, 60 χρόνια μετά θα μετατρεπόταν πάλι σε κέντρο μαζικής φτωχοποίησης και ανεργίας.

Κι ενώ η Θεσσαλονίκη δέχεται πλήγματα το ένα πίσω από το άλλο, ακόμη και με ποινικοποίηση των εργατικών αγώνων, τα νούμερα –επίσημα ή ανεπίσημα– μαρτυρούν ψυχρά την καταστροφή του κοινωνικού ιστού σε μια μεγαλούπολη που κάποτε ευημερούσε.

Τελευταία χαρακτηριστικά παραδείγματα, η ποινή φυλάκισης οκτώ μηνών που επιβλήθηκε σε απολυμένους του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου για τη διαμαρτυρία τους στο κτίριο διοίκησης, αλλά και η παραπομπή δυο μελών της ΠΟΕ-ΟΤΑ κι ενός δασκάλου συνδικαλιστή για τις αντιδράσεις κατά την επίσκεψη Φούχτελ. Το δόγμα της «μηδενικής ανοχής» απέναντι σε ανθρώπους που έχουν χάσει τη δουλειά τους έχει «ντυθεί» τα άμφια της τάξης και της νομιμότητας…

Από την άλλη πλευρά, τα τελευταία στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Ελληνική Στατιστική Αρχή «προικίζουν» τη Θεσσαλονίκη με το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας πανελλαδικά και μ' ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας, σε αστικό χώρο, σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το δεύτερο τρίμηνο του 2012, έφτασε στο 28,6% στο πολεοδομικό συγκρότημα, ξεπερνώντας ακόμα και τις πιο απαισιόδοξες εκτιμήσεις.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η Θεσσαλονίκη αριθμεί 117.800 ανθρώπους που δεν έχουν δουλειά. Οι εργαζόμενοι ανέρχονται σε 293.500, σε μια πόλη της οποίας ο συνολικός πληθυσμός είναι 791.600 άνθρωποι. Μάλιστα, η αύξηση του ποσοστού ανεργίας σημειώθηκε σε ένα τρίμηνο που ο πληθυσμός του πολεοδομικού συγκροτήματος αυξήθηκε κατά 8.500 κατοίκους.

Πλάι στο μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας η Θεσσαλονίκη εμφανίζει και το χαμηλότερο ποσοστό απασχόλησης, που το δεύτερο τρίμηνο του 2012 έπεσε στο 52%, ενώ ο μέσος όρος στις αστικές περιοχές είναι 54,5%.

Πιο πρόσφατη επιβεβαίωση της κατάστασης έρχεται από τα στοιχεία έρευνας που πραγματοποίησε η εταιρεία δημοσκοπήσεων Interview για λογαριασμό του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου της Θεσσαλονίκης.

Σύμφωνα με αυτήν, η ανεργία έχει χτυπήσει την πόρτα σε έξι στα δέκα νοικοκυριά, που φαίνεται μάλιστα ότι περιμένουν ακόμη χειρότερες μέρες. Περισσότερες από μία στις δύο οικογένειες (ποσοστό 56,1%) έχουν άνεργα μέλη (κατά μέσο όρο 1,65 άνεργοι ανά οικογένεια), ενώ παράλληλα κανένα νοικοκυριό της Θεσσαλονίκης δεν έχει δει βελτίωση στο οικογενειακό εισόδημα. Αντιθέτως, οκτώ στα δέκα (81%) έχει υποστεί μείωση, που κατά μέσο όρο φτάνει το 32%.

Συνέπεια αυτού είναι ο περιορισμός της κατανάλωσης, με άμεσο αντίκτυπο στις επιχειρήσεις της πόλης που είδαν τους τζίρους τους να κατρακυλούν κατά 40% το πρώτο εξάμηνο του έτους. Οι καταναλωτές έχουν περικόψει ακόμη και το σούπερ μάρκετ.

Σύμφωνα με την έρευνα, 42,3% έχει περιορίσει τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ, ενώ το 77,2% τα έξοδα για ρούχα και παπούτσια. Το 67,5% δεν ξοδεύει πλέον όσα ξόδευε για ψυχαγωγία ή ταξίδια, ενώ το ποσοστό όσων δεν περιόρισαν τίποτα, φτάνει μόλις το 2,4%.

Σε «κακό χάλι» οι επιχειρήσεις

Σε «κακό χάλι» βρίσκονται αντίστοιχα και οι επιχειρήσεις της πόλης. Οι επιχειρηματίες εξακολουθούν να είναι απαισιόδοξοι για το μέλλον της επιχείρησής τους (65%), ενώ μία στις δύο επιχειρήσεις προβλέπει περαιτέρω πτώση του τζίρου. Αύξηση προσδοκά μόλις το 10%, ενώ καμία μεταβολή αναμένει το 40%.

Πάντως, μέσα σε αυτό το κλίμα, η συντριπτική πλειονότητα των επιχειρηματιών (8 στους 10) δηλώνει ότι επιθυμεί να διατηρήσει το ανθρώπινο δυναμικό του το επόμενο διάστημα. Αυτό συμβαίνει, μάλλον, γιατί έχουν φτάσει ήδη στον ελάχιστο αριθμό υπαλλήλων που απαιτούνται για να λειτουργήσει η επιχείρησή τους. Το 15% σκέφτεται να περιορίσει τον αριθμό των εργαζόμενων, ενώ μόλις 5% απαντά ότι θα προσλάβει προσωπικό.

Ο μέσος όρος απολύσεων στο πρώτο εξάμηνο του 2012 ανήλθε σε 1,88 εργαζόμενους ανά επιχείρηση. Ο πρόεδρος του ΒΕΘ Παναγιώτης Παπαδόπουλος έχει παραδεχθεί, άλλωστε, ότι πάνω από 90% των επιχειρήσεων έχει προχωρήσει και σε μέτρα όπως η μείωση των ημερών ή των ωρών εργασίας.

Μεγάλες και κραταιές επιχειρήσεις της πόλης, όπως η Φιλκεράμ Τζόνσον, η ΣΑΤΟ, η ΝΕΟΣΕΤ, ο Φωκάς, η Φένα, το ΚΟΥΚΟΥ έχουν κλονιστεί και σπεύδουν να διασώσουν ό,τι μπορούν είτε με αιτήσεις υπαγωγής στο άρθρο 99 για προστασία από τους πιστωτές είτε με άλλους τρόπους.

Εχει προηγηθεί η αποβιομηχάνιση της Θεσσαλονίκης από τη δεκαετία του ’90 ακόμη, όταν η βιομηχανική ζώνη της Σίνδου άρχισε να εγκαταλείπεται από μεγάλες μονάδες που αναζητούσαν φθηνότερο εργατικό δυναμικό στο εξωτερικό, κυρίως σε γειτονικές χώρες όπως η Βουλγαρία και η Τουρκία.

Ανάλογη πορεία ακολούθησαν και εκατοντάδες βιοτεχνίες που είδαν «σωτηρία» στους Βούλγαρους εργάτες οι οποίοι «έκαναν τα πάντα» για λιγότερα από 150 ευρώ τον μήνα. Οι GoodYear, Siemens, Βαλκάν Εξπόρτ, ΒΙΑΜΥΛ, ΑΒΕΖ, Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων, Ξιφίας, Τρικολάν, Καματάκης, Φλώρινα Χωναίος, SATURN είναι μερικές μόνο από τις γνωστές μεγάλες επιχειρήσεις που έκλεισαν, έφυγαν ή περιόρισαν δραστικά τις δραστηριότητές τους στη Θεσσαλονίκη, αφήνοντας πίσω χιλιάδες ανέργους.

Δυστυχώς, όλα δείχνουν ότι έπεται συνέχεια, καθώς φημολογείται κλείσιμο ή φυγή στο εξωτερικό και άλλων μεγάλων επιχειρήσεων της πόλης. Στη διάρκεια ενός μόλις τριμήνου (Ιανουαρίου – Μαρτίου 2012), 627 βιοτεχνικές επιχειρήσεις της Θεσσαλονίκης (σχεδόν 20 τη μέρα) έβαλαν λουκέτο. Σύμφωνα με το ΒΕΘ, οι 412 κατέβασαν ρολά επειδή κρίθηκαν ασύμφορες, αριθμός αυξημένος κατά 14,7% έναντι του πρώτου τριμήνου 2011 (359).

Αρνητικό είναι το κλίμα και στις κατασκευαστικές εταιρείες. Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Πιστοποιημένων Εργοληπτών Δημοσίων Εργων και Τεχνικών Επιχειρήσεων Θεσσαλονίκης, Γιώργος Γάλαλης, είπε στην «Εφ.Συν.» ότι μετά το 2004 από τις 1.200 επιχειρήσεις του κλάδου απέμειναν οι μισές, αφήνοντας ανέργους περισσότερους από 3.000 ειδικευμένους εργάτες.