Του Γιώργου Ν. Οικονόμου

Το κείμενό μου είχε πολιτικό, κοινωνικό και ηθικό περιεχόμενο, ενώ η επιστολή του κ. Σεραφείμ επικαλείται νομικά κείμενα και τίτλους ιδιοκτησίας, που δηλώνουν την ανικανότητα της ελληνικής πολιτείας να επιλύσει το επίμαχο ζήτημα. Οι νομικές διαστάσεις του θέματος εμπίπτουν στη συζήτηση που έγινε πριν από λίγα χρόνια περί της σχέσεως νομίμου και ηθικού. Με άλλα λόγια, το νόμιμο δεν είναι πάντοτε και ηθικό. Το ηθικό εν προκειμένω δεν είναι αόριστο και θεωρητικό, είναι κοινωνικό: η δεινή θέση της κοινωνίας στη δίνη της πρωτοφανούς γενικευμένης χρεοκοπίας. Ζούμε κοσμογονικές στιγμές κατάρρευσης σημασιών και ιδεολογιών, νόμων και Συνταγμάτων, που θεωρούνταν μέχρι πρότινος κεκτημένα και δεδομένα. Ασφάλιση, συντάξεις, μισθοί, εφάπαξ, υγειονομική και φαρμακευτική περίθαλψη, εργασία, εισοδήματα, κατοικίες, περιουσίες, δημόσια εκπαίδευση και ενημέρωση καταργούνται ή ακρωτηριάζονται χωρίς κανέναν οίκτο για τα εκατομμύρια των θυμάτων, τα οποία χάνουν έτσι κάθε αξιοπρέπεια, σωματική-ψυχική υγεία και ανθρώπινη ιδιότητα. Καταρρέουν όλα, ενώ ήταν στηριγμένα σε νόμους και στο Σύνταγμα, ήτοι σε νομικά κείμενα, σε «συμβόλαια», που πια δεν έχουν καμία αξία και κανένα κύρος.

Ως εκ τούτου και τα νομικά δεδομένα που επικαλείται ο κ. Σεραφείμ υπόκεινται στον ιστορικό και πολιτικό καθορισμό. Το δίκαιο δεν είναι κάτι δεδομένο και πάγιο, αλλά υπό διαμόρφωση. Και εδώ υπεισέρχεται η πολιτική διάσταση του ζητήματος. Το δίκαιο δημιουργείται από την πολιτική εξουσία που εκφράζει τη βούληση της κοινωνίας, μέσω νομιμοποιητικών διαδικασιών. Δίκαιο δεν δημιουργείται από άλλα μορφώματα που είναι συντεχνίες, ομάδες συμφερόντων ή πεποιθήσεων, και οφείλουν να συμμορφώνονται με την κυρίαρχη νόμιμη βούληση («νόμω κρατούσα») για να υπάρξει έννομη τάξη και «κράτος δικαίου».

Ωστόσο η Εκκλησία αρκετές φορές αμφισβήτησε τη νομιμότητα των αποφάσεων της νόμιμης εξουσίας σε πολιτικά θέματα που δεν ανήκαν στη δικαιοδοσία της Εκκλησίας, όπως το θρήσκευμα στις ταυτότητες, η Συνθήκη Σένγκεν και εκπαιδευτικά ζητήματα. Εδώ αναγνωρίζεται η εκκλησιαστική τακτική των «δύο μέτρων και δύο σταθμών».

Σε εποχές πρωτοφανών αλλαγών όπως η σημερινή θα πρέπει να αλλάξουν πολλά προς όφελος των αναξιοπαθούντων κατώτερων και μικρομεσαίων κοινωνικών στρωμάτων. Τα παλαιά «συμβόλαια» τίθενται υπό αμφισβήτηση και αναθεώρηση. Συνεπώς η επίκληση νομικών κειμένων δεν αντισταθμίζει τη ζητούμενη ηθική, κοινωνική και πολιτική συνείδηση, το ελλείπον αίσθημα ισονομίας και δικαιοσύνης, που απαιτούνται για τη σύναψη νέων συμβολαίων, για τη συγκρότηση πολιτικής κοινωνίας αλληλεγγύης. Αυτή είναι ουσιωδώς διαφορετική από την απλή συνύπαρξη ομάδων συμφερόντων και τίτλων ιδιοκτησίας.

Ευχαριστώ

ΥΓ.: Επειδή ο κ. Σεραφείμ με καλεί να καταθέσω περιπτώσεις που το ελληνικό κράτος υφάρπαξε περιουσία από θρησκευτικές μειονότητες, αναφέρω τους Εβραίους, τους μουσουλμάνους και φυσικά την υφαρπαγή επί πολλές δεκαετίες των οβολών όλων των μη ορθοδόξων για τη χρηματοδότηση της ορθόδοξης Εκκλησίας.