Ε.Ε. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας απειλεί την ανάκαμψη στην Ευρώπη και για να γίνει βιώσιμος πρέπει να περικόψει 661 δισ. ευρώ τα επόμενα 5 χρόνια και να επιταχύνει τον ρυθμό κλεισίματος υποκαταστημάτων, παρ’ ότι την τελευταία τετραετία έκλεισαν περί τα 20.000

Της Ελλης Πάνου

^[1]Μεγάλη η ουρά των συνταξιούχων που περιμένουν να επιβιβαστούν στο λεωφορείο, το οποίο φτάνει στο μεσαιωνικό Μαδερουέλο της κεντρικής Ισπανίας -150 χιλιόμετρα από τη Μαδρίτη- μόνο μία φορά τον μήνα και δεν μεταφέρει επιβάτες, αλλά «μοιράζει» χαρά στον κόσμο. Το λεωφορείο είναι ένα κινητό υποκατάστημα της τράπεζας Bankia, που εξυπηρετεί προς το παρόν απομονωμένες περιοχές της Ισπανίας, όπου δεν υπάρχουν υποκαταστήματα, καταβάλλοντας και τις συντάξεις στους δικαιούχους.

Κι αυτό μπορεί να είναι το μέλλον των τραπεζών στην ευρωπαϊκή επαρχία, λόγω των υποχρεωτικών περικοπών στον χρηματοπιστωτικό τομέα, από την Ιταλία, τη Γερμανία και τη Γαλλία μέχρι την Ισπανία και τη Βουλγαρία, όπου οι μεγάλοι και μικροί δανειστές, στριμωγμένοι άγρια από την οικονομική κρίση, περιορίζουν δραστικά τα κόστη τους και τις υπηρεσίες τους.

Οπως αναφέρουν οι «Financial Times», οι μεγαλύτερες τράπεζες της Ευρώπης θα πρέπει να περικόψουν 661 δισεκατομμύρια ευρώ και να συγκεντρώσουν 47 δισεκατομμύρια σε νέα κεφάλαια μέσα στην επόμενη πενταετία, για να συμμορφωθούν με τους κανονισμούς, που έχουν στόχο να μην κληθούν να πληρώσουν πάλι οι φορολογούμενοι τα σπασμένα τους.

Μεγάλες για να κλείσουν

Τα στοιχεία, που δημοσιεύονται σε ανάλυση της βρετανικής Royal Bank of Scotland, δείχνουν ότι πέντε χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης και παρά τις διακηρύξεις των ηγετών, οι ευρωπαϊκές τράπεζες χαρακτηρίζονται ακόμα και σήμερα ιδρύματα «πολύ μεγάλα για να καταρρεύσουν» («too big to fail»), που θέτουν σε κίνδυνο την ανάκαμψη. Η ανάλυση ξεχωρίζει τις περιπτώσεις της Deutsche Bank, της γαλλικής Credit Agricole και της βρετανικής Barclays, ως τις τράπεζες που χρειάζονται περισσότερο φρέσκα κεφάλαια.

Συνολικά, σύμφωνα με την RBS, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Ε.Ε. θα πρέπει να ξεφορτωθούν περιουσιακά στοιχεία (ενεργητικό) 3,2 τρισεκατομμυρίων ευρώ μέχρι το 2018, εάν πρόκειται να συμμορφωθούν εγκαίρως με τους κανονισμούς για την κεφαλαιακή επάρκεια και τη ρευστότητα (Βασιλεία ΙΙΙ).

«Είναι πολύ μεγάλο ακόμα το χρέος που βαραίνει την ευρωπαϊκή οικονομία», λέει ο Τζέιμς Τσάπελ, αναλυτής στην τράπεζα Berenberg, «κι απόδειξη είναι οι ισολογισμοί των τραπεζών. Το μεγάλο ζήτημα είναι ότι οι τράπεζες δεν έχουν καταφέρει να συγκεντρώσουν αρκετό κεφάλαιο, ώστε να μπορούν να διαγράψουν από τα βιβλία τους τα “κόκκινα δάνεια”».

Οι τράπεζες έχουν ήδη συρρικνώσει τους ισολογισμούς τους κατά 2,9 τρισ. ευρώ από τον Μάιο του 2012 -αναχρηματοδοτώντας λιγότερα δάνεια και συμβόλαια παραγώγων και πουλώντας θυγατρικές τους- ωστόσο παραμένουν στην καρδιά του προβλήματος, δεδομένου ότι τα περιουσιακά στοιχεία του τραπεζικού τομέα στην Ευρώπη αξίζουν 32 τρισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή πάνω από τρεις φορές το ΑΕΠ της ευρωζώνης!

Σφαγή στα υποκαταστήματα

Σε μια προσπάθεια να περικόψουν ό,τι μπορούν, οι τράπεζες την τελευταία τετραετία έχουν κλείσει περίπου 20.000 υποκαταστήματα σε όλη την Ευρώπη -5.500 πέρσι και 7.200 το 2011- και η «σφαγή» αναμένεται να συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια, με τη συρρίκνωση των διογκωμένων εγχώριων δικτύων τους, βάζοντας ακόμα πιο βαθιά το μαχαίρι στα υποκαταστήματά τους στο εξωτερικό. Οι περικοπές είναι μεγαλύτερες στην Ισπανία, έπειτα από χρόνια αλόγιστης επέκτασης των περιφερειακών τραπεζών, που δημιούργησαν το μεγαλύτερο δίκτυο στην Ευρώπη.

Τα υποκαταστήματα στο τέλος του 2012 είχαν μειωθεί κατά 17% σε σχέση με το 2008, αλλά έχοντας εν λειτουργία ακόμα πάνω από 32.800 υποκαταστήματα, η Ισπανία παραμένει πρώτη στην Ε.Ε., διαθέτοντας μια τράπεζα για κάθε 1.210 κατοίκους, με την Κύπρο -τουλάχιστον μέχρι την άνοιξη που έπεσε στην ανάγκη της τρόικας- να είναι δεύτερη, διαθέτοντας ένα υποκατάστημα ανά 1.265 κατοίκους.

Περικοπές αλλά με πιο αργούς ρυθμούς και στη Γαλλία, που είχε μέχρι τα τέλη του 2012 περίπου 38.450 ή ένα ανά 1.709 κατοίκους, κλείνοντας μόνο 79 υποκαταστήματα το 2012, περιορίζοντας περίπου κατά 3% το δίκτυό της την τελευταία τετραετία…

Πρώτη η Ελλάδα

Τα στοιχεία της ΕΚΤ, ωστόσο, δείχνουν ότι οι τραπεζίτες δεν κλείνουν τα υποκαταστήματά τους με την «επιθυμητή» ταχύτητα. Η Ελλάδα εμφανίζει από τα μεγαλύτερα ποσοστά λουκέτων, καταργώντας 219 υποκαταστήματα το 2012, δηλαδή το 5,7% του συνολικού αριθμού, αλλά αντίστοιχα η συρρίκνωση στον προβληματικό τραπεζικό τομέα της Ιρλανδίας πέρσι ήταν 3,3% και της Ιταλίας 3,1%.

Οι περικοπές αυτές μπορεί να επιτρέψουν στις τράπεζες να βελτιώσουν τη λειτουργία τους -εκτιμά το Reuters-, ωστόσο η μετάβαση αφ’ ενός μπορεί να αποξενώσει εκατομμύρια πελάτες τους, που δεν γνωρίζουν τη χρήση του Διαδικτύου και επαφίενται στο βιβλιάριό τους για τις συναλλαγές τους, κι αφ’ ετέρου μπορεί να έχει και πολιτικές επιπτώσεις, λόγω της δυσαρέσκειας του εκλογικού σώματος, σε χώρες που τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν επιβιώσει με χρήματα των φορολογουμένων.