^[1]Σε συνάντησα στο ξενοδοχείο, ήθελα να πω στο νοσοκομείο. Ολο και πιο πολύ μπερδεύω τα νοσοκομεία με τα ξενοδοχεία. Και αυτό ανεξαρτήτως θέσεως. Ημασταν και οι δύο προστατευόμενοι του Πάνου. Δεν ξέρω αν θέλει να πω το όνομά του. Μας είχε σκεπάσει με τις φτερούγες του, όπως έχει κάνει για χιλιάδες άλλους ανθρώπους. Σε είδα μπροστά μου, αδέξιο να κρατάς το σακ βουαγιάζ σου για ακόμη μία εισαγωγή. Δεν ξέρω αν είναι αυτή από την οποία εξήλθες στο τελευταίο ημίχρονο της ζωής σου. Εγώ εν τω μεταξύ πήρα μια παράταση. Συνεσταλμένος, ψηλός, με το χιλιοταξιδεμένο βουαγιάζ, χάθηκες στον διάδρομο. Και τώρα μαθαίνω από άλλους, πολύτιμους φίλους, ότι έγινε ήδη η κηδεία σου. Λίγος κόσμος. Μια πρόβα τζενεράλε για την κηδεία πολλών από εμάς, πολλών πριν από εμάς. Και ένα στεφάνι να ξεχωρίζει: «Από τον γιο σου Αγγελο».

Οταν είχα δει τον «Αγγελο» του Κατακουζηνού είχα πει να ο ελληνικός κινηματογράφος. Να ο ρεαλισμός που συναντά το σύμβολο. Να η γέφυρα ανάμεσα στο απέραντο ρεαλιστικό τοπίο της Αμερικής, αυτής που νικάει με τον ρεαλισμό της στους πολέμους, και το συμβολικό της Ευρώπης, αυτής που ξεσχίζεται για τις διάφορες «ηγεμονίες» και ξεχνά να δράσει στην ώρα της. Μόνο παράταιρα και κιτς ξεκινά παγκοσμίους πολέμους για να οδηγηθεί σε ένα ροκάνισμα των δυνάμεών της αφήνοντας την ιστορία της στα χέρια ανίκανων και διεστραμμένων ανθρώπων. Και αυτό συμβαίνει γιατί θέλει να πιστεύει απόλυτα, θέλει να συμβολοποιεί τη φρίκη και να πέφτει και η ίδια στην παγίδα της γοητείας της.

Ομως λοξοδρομώ. Αυτά για την Ευρώπη και τα άλλα για την Αμερική τι δουλειά έχουν μπροστά στον θάνατο ενός ανθρώπου; Γιατί θα πρέπει εγώ τώρα να νιώθω σαν ανάγκη μέσα στη ραστώνη του καλοκαιριού που εγκυμονεί τη φρίκη τής νυν και αεί ζωής μας να γράψω για έναν θάνατο. Μήπως είμαι μια κατά συρροήν θανατολόγα; Οχι. Δεν είναι αυτό. Είναι γιατί θυμάμαι τον Αγγελο του Κατακουζηνού και τον Κατακουζηνό του Αγγελου. Με ή χωρίς στεφάνι. Αλήθεια, τι συγκλονιστικό το στεφάνι, και το λέω ενώ έχω ξεκόψει τα στεφάνια από την ιδεολογία μου, αυτό το στεφάνι που έγραφε «Από τον γιο σου Αγγελο». Μπορεί κανείς να κάνει όποιες υποθέσεις θέλει. Για το πού και το πώς και το ποιος. Ομως αυτό το στεφάνι τα λέει όλα. Είναι ο ρεαλισμός και το σύμβολο συγχρόνως. Είναι, με άλλα λόγια, η αναζήτηση κάθε δημιουργού.

Πέπη Ρηγοπούλου