Παρελθόν οι ξέφρενοι ρυθμοί ανάπτυξης σε Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική. Μπαράζ δημοσιευμάτων στον ξένο Τύπο για το μέλλον των αναπτυσσόμενων οικονομιών

Του Μπάμπη Μιχάλη

^[1]Μήπως τέλειωσε το πάρτι στις αναδυόμενες αγορές; Σαν το χαλάζι πέφτουν τον τελευταίο καιρό τα δημοσιεύματα και οι αναλύσεις στον διεθνή Τύπο για το επερχόμενο τέλος της εκρηκτικής ανάπτυξης που παρουσίασαν τα τελευταία χρόνια οι αναπτυσσόμενες οικονομίες του κόσμου. Ο λόγος για τις γνωστές BRICS -Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική- και μια σειρά από άλλες επίσης ταχύτατα αναπτυσσόμενες -αλλά μικρότερες- οικονομίες, όπως η Τουρκία, η Ινδονησία, η Ταϊλάνδη ή η Πολωνία, οι οικονομίες των οποίων βιώνουν από πέρυσι απότομη επιβράδυνση.

Επιβράδυνση

Η Βραζιλία σημείωσε το 2012 ρυθμό ανάπτυξης μόλις 1% και ενδεχομένως να μην περάσει φέτος το 2%. Ομοίως η Ρωσία μόλις και μετά βίας φαίνεται ότι θα προσεγγίσει το 2%, ενώ η Ινδία μετά από δύο χρονιές ισχυρής ανάπτυξης (11,2% το 2010 και 7,7% το 2011) επιβράδυνε πέρυσι στο 4%. Η Κίνα, που αναπτυσσόταν με μέσο ετήσιο ρυθμό 10% στις τελευταίες τρεις δεκαετίες, επιβράδυνε το 2012 στο 7,8%, ενώ και φέτος δύσκολα θα ξεπεράσει αυτό το επίπεδο. Οσον αφορά τη Νότια Αφρική, πέρυσι σημείωσε ανάπτυξη 2,5% και φέτος πιθανότατα δεν θα ξεπεράσει το 2%.

Οι παραπάνω οικονομίες διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση των ρυθμών ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας σε ικανοποιητικά επίπεδα μετά το κραχ του 2008. Αποτέλεσαν το κινητήρα της οικονομικής δραστηριότητας στον πλανήτη και για αρκετούς οικονομολόγους σηματοδότησαν με την πορεία τους αυτή την ανατολή μιας νέας εποχής για την παγκόσμια οικονομία. Η σημερινή επιβράδυνσή τους, όμως, θέτει σε αμφισβήτηση τις τεράστιες προσδοκίες που είχαν χτιστεί στην πορεία τους.Τι είναι όμως αυτό που κάνει τις εν λόγω οικονομίες να νοσούν σήμερα; Ο Νουριέλ Ρουμπινί -ο οικονομολόγος που προέβλεψε το κραχ του 2008- υποστηρίζει σε πρόσφατο άρθρο του στους Financial Times ότι μερικές από τις βασικές αιτίες είναι:

α. Η υπερθέρμανση των οικονομιών στην περίοδο 2010-2011, δηλαδή η υψηλότερη της δυνητικής ανάπτυξη και ο πληθωρισμός – που οδήγησε αρκετές από αυτές σε σφίξιμο της νομισματικής πολιτικής, κάτι το οποίο αποτυπώνεται πια στους ρυθμούς ανάπτυξης.

β. Οι επιπτώσεις της επιβράδυνσης των αναπτυγμένων οικονομιών της Ευρώπης, της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ στις εξαγωγικά προσανατολισμένες οικονομίες τους.

γ. Η διολίσθησή τους προς ένα οικονομικό μοντέλο «κρατικού καπιταλισμού», που (όπως υποστηρίζει ο Ρουμπινί) επιβραδύνει τις μεταρρυθμίσεις που αυξάνουν την παραγωγικότητα του ιδιωτικού τομέα.

δ. Το τέλος του κύκλου ανάπτυξης με άξονα τα εμπορεύματα, που είναι δύσκολο να διατηρηθεί για μακρό χρονικό διάστημα.

ε. Η πρόσφατη ανακοίνωση της αμερικανικής ομοσπονδιακής τράπεζας για αποκλιμάκωση της πολιτικής ποσοτικής χαλάρωσης και σταδιακή έξοδο από τα μηδενικά επιτόκια, που σημαίνουν απορρόφηση ρευστότητας και ακριβότερο χρήμα στη συνέχεια. Η κίνηση αυτή έχει ήδη οδηγήσει τους τελευταίους μήνες σε σημαντική απομάκρυνση κεφαλαίων από τις αναδυόμενες αγορές. Κάποιοι αναλυτές θεωρούν έτσι ότι οι εκρηκτικοί ρυθμοί ανάπτυξης που είδαν οι εν λόγω οικονομίες δύσκολα θα επιστρέψουν στο άμεσο μέλλον. Το πιο πιθανό, λένε, είναι ότι στην επόμενη δεκαετία η ανοδική τους τροχιά θα συνεχιστεί, αλλά με πολύ πιο φυσιολογικούς ρυθμούς.

Η «αιρετική» εκτίμηση

Υπάρχει πάντως και μια «αιρετική» εκτίμηση, που εκφράζεται από ακαδημαϊκούς οικονομολόγους. Αυτοί επισημαίνουν ότι οι αναδυόμενες αγορές είναι αναγκασμένες εκ του ρόλου τους να παραμείνουν αναδυόμενες. Με μεγάλα δηλαδή χάσματα μεταξύ της ανόδου και της πτώσης του οικονομικού τους κύκλου, με μεγάλες ανόδους και πτώσεις στις κεφαλαιαγορές τους. Κάτι που φέρνει τεράστια κέρδη σε όσους γνωρίζουν.