Η ελεύθερη, συντομευμένη εκδοχή του μοτσάρτειου αριστουργήματος μπορεί να μην ικανοποίησε τους τακτικούς φιλόμουσους, ενθουσίασε όμως τα εκδηλωτικά πιτσιρίκια

Του Γιάννη Σβώλου

^[1]Τον τελευταίο χρόνο έχουν πυκνώσει αισθητά οι –ας τις πούμε– «εναλλακτικές» παραγωγές όπερας με χαρακτήρα… μπονσάι. Πρόκειται για επιλογές ή εκδοχές έργων βασικού ρεπερτορίου, η παρουσίαση των οποίων γίνεται με περιορισμένες δυνάμεις, δηλαδή συρρικνωμένες ενορχηστρώσεις και, ενίοτε, δραστικές περικοπές. Στόχος τους είναι –υποτίθεται- να εξοικειώσουν το αμύητο κοινό με τα «μεγάλα» έργα, «εκλαϊκεύοντάς» τα, με την καλή έννοια, ώστε να τα καταστήσουν πιο σύντομα, πιο ευκολοχώνευτα κ.λπ. Στην πράξη πρόκειται για γεννήματα/λύσεις ανάγκης, που, όμως, μετά βίας ισορροπούν αισθητικά. Στο παραπάνω πλαίσιο εγγράφεται ευδιάκριτα και η παραγωγή της εταιρείας «Cuore per Arte», υπό τον τίτλο «Ταξιδεύοντας στον Μαγικό Αυλό», που παρακολουθήσαμε στο κηποθέατρο της Δημοτικής Κοινότητας Παπάγου στις 10/7/2013.

Ο σκηνοθέτης της παράστασης Ιων Κεσούλης και η Καλλιόπη-Οντρεϋ Βασιλείου, που έκανε τη διασκευή του κειμένου και μετέφρασε τους υπέρτιτλους, βάσισαν ελεύθερα την πρότασή τους στην εκδοχή του μοτσάρτειου αριστουργήματος από τον Κρίστιαν Μπες (Christian Bösch). Λίγο μετά τον θρίαμβό του ως Παπαγκένο στον «Μαγικό Αυλό» του Ζαν Πιερ Πονέλ (Ζάλτσμπουργκ, 1978), ο Αυστριακός βαρύτονος ετοίμασε μια συντομευμένη εκδοχή του ίδιου έργου για παιδιά, στην οποία την υπόθεση αφηγείται ο Παπαγκένο, ενώ, ταυτόχρονα, εισάγει τους νεαρούς θεατές στο είδος της όπερας. Η ιδιαίτερα δημοφιλής εκδοχή κυκλοφόρησε το 1982 σε βίντεο –σήμερα πλέον σε DVD– εξοικειώνοντας έκτοτε χιλιάδες γερμανόφωνα παιδιά με την όπερα. Από τη συνεπτυγμένη όπερα είχε περικόψει ήδη ο Μπες αρκετή μουσική, καθώς επίσης τους ρόλους των τριών Κυριών, των τριών Αγοριών και της χορωδίας. Από την παρουσίαση που παρακολουθήσαμε παραλείφθηκε το εκπαιδευτικό μέρος.

Μύηση στον φωτεινό κόσμο

Σκηνικά, το όλο διέθετε αμεσότητα παράστασης για νέους, κινούμενο με συμβατικά εξωστρεφές χιούμορ σε ένα πλαίσιο λιτών, ευανάγνωστων, προσχηματικών λύσεων, που ούτε ξένισαν, αλλά ούτε συνάρπασαν. Για λόγους που δεν δικαιολογήθηκαν από τη δράση, ο σκηνοθέτης απέδωσε το πρωταγωνιστικό ζεύγος Ταμίνο-Παμίνας με μυτερά αυτιά φαύνων. Ηθελε να δείξει το υπόλειμμα της ζωώδους φύσης που θα εξαλειφόταν με την τελική μύησή τους στον φωτεινό κόσμο του «πατέρα» Σαράστρο; Ισως. Τότε, όμως, γιατί τα ζωώδη αυτιά παρέμειναν ώς το τέλος, ενώ ουδείς των πραγματικά ζωωδών, μη εξελίξιμων χαρακτήρων –το ζεύγος Παπαγκένο-Παπαγκένας, ο νέγρος Μονόστατος κ.λπ.- έφερε αντίστοιχα αυτιά; Τους βασικούς ρόλους απέδωσαν τραγουδιστές που έχουν συνεργαστεί ή συνεργάζονται τακτικά με την ΕΛΣ. Ο Αντώνης Κορωναίος μας χάρισε έναν λυρικό, νεανικό Ταμίνο, η Μυρσίνη Μαργαρίτη μια φρέσκια, εντυπωσιακά καλοτραγουδισμένη Παμίνα, που ασφαλώς θα άξιζε να ακουστεί και στην πλήρη της εκδοχή, στη σκηνή του «Ολύμπια». Η Μαριάννα Μανσόλα τραγούδησε μια καλή Βασίλισσα της Νύχτας. Την παράσταση κράτησε στα χέρια του ο Ζαφείρης Κουτελιέρης αφηγούμενος τη δράση ενώ, ταυτόχρονα, ενσάρκωνε έναν επικοινωνιακό, σπιρτόζο Παπαγκένο, έχοντας ως ταίρι του την πικάντικη Παπαγκένα της Κάτιας Πάσχου. Τον «υπάνθρωπο» Μονόστατο ενσάρκωσε με χαριτωμένα γκροτέσκους τόνους ο Γιάννης Φίλιας, ενώ ο Πέτρος Μαγουλάς –σήμερα μέλος της γερμανικής Οπερας του Κιέλου– υπήρξε ένας ταιριαστά στιβαρός Σαράστρο. Την ισορροπημένα μεταγραμμένη ορχηστρική συνοδεία απέδωσε η ολιγομελής Ορχήστρα του Κέντρου Ελληνικής Μουσικής, αποτελούμενη από λιγοστά έγχορδα, πνευστά και τσέμπαλο. Την παράσταση διηύθυνε ο αρχιμουσικός Ανδρέας Τσελίκας.

Πώς λειτούργησε αυτή η παρουσίαση του διπλά διασκευασμένου/συντομευμένου «Μαγικού Αυλού»; Οι απαντήσεις στη ρητορική αυτή ερώτηση –αν υποτεθεί ότι τίθεται στα σοβαρά– κυμαίνονται αναλόγως προς την οπτικοακουστική γωνία του κάθε θεατή. Ο καλλιεργημένος, τακτικός φιλόμουσος απλώς στερήθηκε αδιαμαρτύρητα πολλή, καλή μουσική, που έπεσε θύμα των περικοπών. Τα αθώα, εκδηλωτικά πιτσιρίκια της περιοχής ανταποκρίθηκαν ενθουσιωδώς σε μια ωραία βραδιά μουσικού θεάτρου˙ μάλιστα, ένα εξ αυτών χόρευε συνεχώς μεταξύ σκηνής και θεατών! Τέλος, το τοπικό κοινό ενηλίκων απόλαυσε μια βραδιά στο δροσερό, υπαίθριο θέατρό «του». Ας πούμε, λοιπόν, ότι αυτά αρκούν!