Εικόνες «μαγικές», σε συνδυασμό με πολλά χρήσιμα στοιχεία για το είδος και τους υγρότοπους στους οποίους ζει, απέφερε η πρώτη πανελλαδική απογραφή πελεκάνων

^[1]Σημαντικός ο ρόλος των υγροτόπων που βρίσκονται κοντά στα σημεία αναπαραγωγής

Σαράντα εθελοντές κατέγραψαν σε 30 υγροτόπους 3.564 αργυροπελεκάνους και 648 ροδοπελεκάνους στην ηπειρωτική χώρα

Της Φεβρωνίας Παντελή

^[2]Τον αγαπημένο προορισμό τουλάχιστον 1.200 ζευγαριών αργυροπελεκάνων αποτελεί η λίμνη Μικρή Πρέσπα (στα σύνορα Ελλάδας-ΠΓΔΜ και Αλβανίας), που έχει εξελιχθεί στη μεγαλύτερη αποικία του προστατευόμενου αυτού είδους, φιλοξενώντας το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού του. Η αυξητική τάση της επισκεψιμότητας του Pelecanus crispus, όπως είναι η επιστημονική του ονομασία, λειτούργησε ως κίνητρο για την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και την Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών ώστε να οργανώσουν στις αρχές του φετινού καλοκαιριού την πρώτη πανελλαδική απογραφή πελεκάνων.

^[3]Για την πραγματοποίησή της δραστηριοποιήθηκαν περισσότερα από 40 άτομα -στελέχη των Φορέων Διαχείρισης, μέλη των δύο ΜΚΟ και εθελοντές ορνιθοπαρατηρητές- παρατηρώντας 30 υγρότοπους σε ολόκληρη τη χώρα προκειμένου να διαπιστώσουν τους τόπους αναπαραγωγής αλλά και συνολικής παρουσίας των μεγαλόσωμων πτηνών. Με «οδηγό» λοιπόν τα στατιστικά που προέκυψαν, είναι πλέον δυνατό να μελετηθούν και να προταθούν μέτρα προστασίας και διαχείρισης των υγρότοπων, η διατήρηση των οποίων, όπως αποδεικνύεται, είναι ζωτικής σημασίας (και) για τους πελεκάνους.

^[4]Η στατιστική επεξεργασία των στοιχείων της απογραφής δείχνει ότι εμφανίστηκαν 3.564 αργυροπελεκάνοι σε 16 υγρότοπους της χώρας και 684 ροδοπελεκάνοι σε άλλους 9, ενώ σε 8 από τους 30 υπήρξε παρουσία και των δύο ειδών. Η λίμνη Μικρή Πρέσπα, η περιοχή του Αμβρακικού, η λίμνη Κερκίνη, η λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου και ο ταμιευτήρας της Κάρλας είναι τα σημεία που κυρίως επιλέγουν τα δύο αυτά είδη προκειμένου να ολοκληρώσουν την αναπαραγωγή τους, αλλά και αυτά στα οποία καταγράφηκαν τα περισσότερα άτομα.

^[5]Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφέρουμε ότι η «ταλαιπωρημένη» Κάρλα (γνωστή στην αρχαιότητα με το όνομα Βοιβηίς), η πιο πρόσφατα… κατοχυρωμένη αποικία του αργυροπελεκάνου, δύσκολα θα παραμείνει τέτοια, μια και η υπάρχουσα νησίδα, στην οποία φωλιάζουν τα πτηνά, απειλείται σοβαρά από την άνοδο της στάθμης του νερού. Μόνον αν αποφευχθεί κάτι τέτοιο, υποστηρίζουν οι ειδικοί, θα μπορέσει η Κάρλα να διατηρήσει το υγροτοπικό κομμάτι της. Οπως μάλιστα σημειώνει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, «η γεωγραφική θέση της περιοχής όπως και τα χαρακτηριστικά του αποξηραθέντος υγρότοπου είναι τέτοια που δημιουργούν πολύ ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ανάκαμψη της ορνιθοπανίδας στην περιοχή. Το 2009 που ξεκίνησε η λειτουργία και ο πλημμυρισμός του νέου ταμιευτήρα, επέστρεψαν στην περιοχή για να αναπαραχθούν χιλιάδες σπάνια και προστατευόμενα πουλιά, όπως βαλτόπαπιες, χαλκόκοτες, νυχτοκόρακες, κρυπτοτσικνιάδες, λευκοτσικνιάδες, αργυροτσικνιάδες, καλαμοκανάδες, αβοκέτες, νεροχελίδονα, χουλιαρομύτες, καλημάνες, λευκοπελαργοί, μαυροπελαργοί, σε πρωτοφανείς, κάποια από αυτά, αριθμούς για τη χώρα μας, τέτοιους που πληρούν τα κριτήρια για να γίνει η περιοχή Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και να ενταχθεί στο δίκτυο Natura. Το πρόβλημα που έχει προκύψει για την ορνιθοπανίδα του ταμιευτήρα είναι ότι ο συνεχιζόμενος πλημμυρισμός του μειώνει τις διαθέσιμες θέσεις φωλιάσματος. Επομένως, εάν δεν υλοποιηθούν διορθωτικές παρεμβάσεις που θα διασφαλίσουν την επιβίωση του υγρότοπου, τότε πολύ σύντομα, όταν η στάθμη του νερού ανέβει ακόμη περισσότερο, τη θέση του υγρότοπου θα πάρει μια μόνιμη βαθιά συλλογή νερού, χωρίς αξία για την ορνιθοπανίδα».

Την ίδια ώρα υπάρχουν και αρκετοί ακόμα υγρότοποι, σε κοντινή απόσταση από τις εστίες αναπαραγωγής που προτιμώνται και για άλλους λόγους, όπως η διατροφική αναζήτηση ή απλώς για να βρουν καταφύγιο τα μη αναπαραγόμενα άτομα (οι φτερωτοί εργένηδες…). Ειδικά η δυνατότητα εύρεσης τροφής τούς ανάγει σε εξίσου σημαντικούς και χρήζουν και αυτοί ιδιαίτερης προσοχής, καθώς θέτουν σοβαρή υποψηφιότητα για να προτιμηθούν για φωλιές τόσο των ζευγαριών αργυροπελεκάνων όσο και ροδοπελεκάνων στο εγγύς μέλλον. Αυτοί είναι οι λίμνες της Δυτικής Μακεδονίας, Βεγορίτιδα, Χειμαδίτιδα και ο ταμιευτήρας Πολυφύτου, η λίμνη Βόλβη στην Κεντρική Μακεδονία και οι λιμνοθάλασσες Κοτυχίου και Προκόπου στη Δυτική Πελοπόννησο.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Απειλούμενο είδος

^[6]Ο αργυροπελεκάνος (Pelecanus crispus) είναι το μοναδικό παγκοσμίως απειλούμενο είδος που έχει αυξήσει σημαντικά τον αναπαραγόμενο πληθυσμό του στην Ελλάδα. Φωλιάζει σε εσωτερικούς υγρότοπους και λιμνοθάλασσες, πάνω σε καλά απομονωμένες με νερό ή λάσπη νησίδες, σχηματίζοντας πυκνές, συχνά, αποικίες. Τον χειμώνα μπορεί να εντοπιστεί σε φυσικούς ή τεχνητούς υγρότοπους, όπως επίσης και σε κλειστούς παραθαλάσσιους κόλπους. Τρέφεται αποκλειστικά με ψάρια, ανάλογα με τον τύπο υγρότοπου και τη διαθεσιμότητά των ειδών. Ψαρεύει μόνος, ομαδικά ή μαζί με κορμοράνους.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Ο επισκέπτης

^[7]Ο ροδοπελεκάνος (Pelecanus linnaneus) χαρακτηρίζεται καλοκαιρινός επισκέπτης και εμφανίζεται στους υγρότοπους της Θράκης και της Μακεδονίας, ενώ πολλές φορές, και ιδιαίτερα κατά τους φθινοπωρινούς μήνες, τον συναντούμε στα νησιά του Αιγαίου. Φωλιάζει σε μικρές ομάδες και τρέφεται με ψάρια. Σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας, όπου εντάσσεται, εκτός από τη λίμνη Πρέσπα, όπου αναπαράγεται, ταξιδεύει συχνά για να αναζητήσει τροφή στις λίμνες Καστοριάς, Χειμαδίτιδα, Ζάζαρη, Βεγορίτιδα, Κερκίνη και στο Δέλτα Αξιού – Λουδία – Αλιάκμονα.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Συνεργασία 10 φορέων

^[8]Για την επιτυχή διεξαγωγή της απογραφής, η ΕΟΕ και η ΕΠΠ συνεργάστηκαν με δέκα από τους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών: Φ.Δ. Δέλτα Εβρου, Φ.Δ. Δέλτα Νέστου -Βιστονίδας-Ισμαρίδας, Φ.Δ. Λιμνών Κορώνειας – Βόλβης, Φ.Δ. Λίμνης Κερκίνης, Φ.Δ. Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα, Φ.Δ. Εθνικού Πάρκου Πρεσπών, Φ.Δ. Λίμνης Παμβώτιδας, Φ.Δ. Κάρλας-Μαυροβουνίου-Κεφαλόβρυσου-Βελεστίνου, Φ.Δ. Υγρότοπων Αμβρακικού, Φ.Δ. Υγρότοπων Κοτυχίου-Στροφυλιάς και Φ.Δ. Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου.