Η πρόταση της Ελένης Πολυχρονάτου για τη δημιουργία ενός νέου τρόπου και χώρου συγκέντρωσης και ανταλλαγής ρούχων, αγαθών ή τροφίμων έχει ήδη συμπληρώσει τέσσερις μήνες εφαρμογής στον Δήμο Κορυδαλλού. Από τον Σεπτέμβριο «ταξιδεύει» στους Δήμους Ταύρου-Μοσχάτου και Ψυχικού-Φιλοθέης

Της Ιωάννας Σωτήρχου

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Μάρω Κουρή, Γιάννης Χωρατέλλης

Στην «Οδό Ονείρων» του Μάνου Χατζιδάκι, «κάθε κήπος έχει μια φωλιά για τα πουλιά, κάθε δρόμος έχει μια καρδιά για τα παιδιά…». Στον κόσμο που ονειρεύεται η εικαστικός και ιστορικός τέχνης Ελένη Πολυχρονάτου, ο δημόσιος χώρος μπολιάζεται με τρυφερότητα, υπάρχουν άνθρωποι που νοιάζονται τον διπλανό τους και το καλό είναι μεταδοτικό…

«Ακουσα τώρα το καλοκαίρι ότι καλό είναι να αφήνουμε λίγο νερό έξω από την πόρτα μας για τα αδέσποτα σκυλάκια. Μα δεν είναι σπουδαίο να αφήνουμε κάτι για να το βρίσκουν άνθρωποι, που ίσως το χρειάζονται; Η ανθρωπιά είναι το οξυγόνο μας σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, δεν είναι ωραίο να πάψει ο δημόσιος χώρος να είναι ξένος, και να διαμορφώνεται σε αυτόν μια ατμόσφαιρα φροντίδας κι ας είναι από έναν άγνωστο προς έναν άγνωστο;…» μας λέει.

Πρωτοπόρος ο Κορυδαλλός

Με αυτά κατά νου και την αξία της τέχνης, «όπως τη διατύπωσαν μεγάλοι δάσκαλοι, με την έννοια ότι μπορεί να ομορφύνει την καθημερινή ζωή», η πρότασή της για το «σύμβολο της αμοιβαιότητας» ή «κρεμάστρες του δημόσιου χώρου» για τη δημιουργία ενός νέου τρόπου και χώρου συγκέντρωσης και ανταλλαγής ρούχων, αγαθών ή τροφίμων έχει ήδη συμπληρώσει τέσσερις μήνες εφαρμογής στον Δήμο Κορυδαλλού. Από τον Σεπτέμβριο, μάλιστα, το πρότζεκτ κοινωνικής τέχνης επεκτείνεται στον Δήμο Ταύρου-Μοσχάτου σε συνεργασία με την Ενωση Ελλήνων Φυσικών και τον Δήμο Ψυχικού – Φιλοθέης.

Επιπλέον στη βασική της ιδέα, το τρίποδο που γίνεται από τρία κοντάρια πιασμένα στη μέση, σχηματίζοντας μια κλεψύδρα ή μια διπλή ινδιάνικη σκηνή, πέρα από τις 12 αρχικές εκδοχές προστέθηκαν ακόμη έξι που τοποθετήθηκαν από τα τέλη Ιουλίου επίσης στον Δήμο Κορυδαλλού, ο οποίος αγκάλιασε την πρωτοβουλία από την πρώτη στιγμή. Οχι μόνο αφήνει μια φορά τη βδομάδα τρόφιμα σε διάφορες «κρεμάστρες», αλλά διένειμε και σχετικό ενημερωτικό φυλλάδιο στους δημότες για να τους ενημερώσει για την πρωτοβουλία.

Εκτοτε η ιδέα για μια εφαρμοσμένη δημόσια τέχνη της αλληλεγγύης στην υπηρεσία του ανθρώπου, για την οποία είχαμε πρωτογράψει στις 28 Φεβρουαρίου (www.efsyn.gr/?p=27370), «ταξιδεύει» ποικιλοτρόπως. Στο πλαίσιο του θερινού σχολείου στον δήμο, 300 παιδιά έφτιαξαν μικρά αντίγραφά του, με τρία ξυλάκια που έδεσαν στη μέση με ένα κορδελάκι, γράφοντας μια ευχή και μεταφέροντας στις οικογένειές τους το μήνυμα ότι μπορεί αυτό που κάποιος δεν χρειάζεται να είναι αναγκαίο για κάποιον άλλο. Και πέρα από τον ελληνικό Τύπο, για την πρωτοβουλία έγραψε και ο ιταλικός Τύπος («Κοριέρε ντέλα Σέρα»).

«Θέμα αξιοπρέπειας»

«Κανείς δεν μπορεί να περιορίσει την κατανόησή μας, την αγάπη και την προσφορά, ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχει κοινωνική πρόνοια και η ελληνική κοινωνία δοκιμάζεται με αυτόν τον τρόπο» μας λέει η καλλιτέχνιδα, που πιστεύει ότι την ιδέα της μπορεί ο καθένας να την υλοποιήσει με απλά υλικά και να αφήσει ό,τι δεν χρησιμοποιεί πια «γιατί δεν χρειάζεται να ψάχνει κάποιος στα σκουπίδια και να ταπεινώνεται για να βρει κάτι που του είναι αναγκαίο. Είναι και θέμα αξιοπρέπειας…».

Πώς έχει λειτουργήσει μέχρι σήμερα στην πράξη η ιδέα της; «Μεγάλο ρόλο παίζει το πού έχει τοποθετηθεί. Εξω από τον βρεφονηπιακό σταθμό έχει συνήθως παιδικά ρουχαλάκια και παιχνίδια, μου έχει μείνει η μυρωδιά των φρεσκοπλυμένων ρούχων, η φροντίδα που αποπνέουν. Εξω από τα ΚΕΠ μπορεί κάποιος να βρει μέχρι και κουζινικά και γενικά στους χώρους όπου υπάρχει μεγάλη κοινωνική ζωή, σχολεία και αλλού οι κρεμάστρες γεμίζουν και αδειάζουν συνέχεια και αυτή η κίνηση αποτελεί και την καλύτερη προστασία τους. Υπάρχουν και γειτονιές που οι άνθρωποι αφήνουν σε καθημερινή βάση ένα πιάτο φαΐ. Τη μεγαλύτερη χαρά μού την έδωσε ένας συμμαθητής του γιου μου που του εκμυστηρεύτηκε ότι “η δική μας κρεμάστρα πάει πολύ καλά, έχει κάθε μέρα ψωμάκι και φαγάκι…”. Αυτή είναι και η επιτυχία του εγχειρήματος, να θεωρήσουν οι άνθρωποι ότι το έργο τούς ανήκει, γιατί ο δημόσιος χώρος δέχεται μεγάλες πιέσεις. Ομως επειδή αυτό το έργο προσφέρει διαρκώς καλύπτοντας ανάγκες, είναι η ίδια η δράση των ανθρώπων που το προστατεύει, η χρησιμότητά του τελικά…» μας λέει η εικαστικός για την πορεία του «συμβόλου» στην πράξη.

Ζωντανό γλυπτό

Σε καλλιτεχνικό επίπεδο αυτή η διαδραστικότητα σημαίνει ακόμη ότι το γλυπτό είναι ζωντανό και πως οι χρήστες του το συνδιαμορφώνουν,«εμπλουτίζεται διαρκώς σαν εμπειρία και με αυτό που αφήνει κανείς και με αυτό που παίρνει, είναι μια αμοιβαία συμπεριφορά μακριά από φιλανθρωπία, που δεν αφορά μόνο το υλικό πεδίο αλλά και την ικανοποίηση που αντλεί κάποιος προσφέροντας, κι έχει κι ένα στοιχείο ελευθερίας γιατί παίρνεις ό,τι έχεις ανάγκη και αφήνεις ό,τι δεν σου χρειάζεται πια. Και ίσως είναι μια ευκαιρία να σκεφτούμε ότι αρκετά καταναλώσαμε, γιατί έχουμε κατασπαταλήσει τους πόρους του πλανήτη και τον έχουμε γεμίσει σκουπίδια. Μπορούμε να δράσουμε με όρους οικονομίας, όχι χρηματικής αλλά ανταλλακτικής, μπορούμε να επαναχρησιμοποιήσουμε την ύλη, και αυτό είναι κάτι που διδάσκει και η ίδια η τέχνη, να διαχειριστούμε την ύλη με έναν πιο δημιουργικό τρόπο. Κι αυτό μπορεί να το κάνει ο καθένας μας, δένοντας τρία ξύλα στη μέση και αφήνοντας εκεί, έξω από την πόρτα του, κάτι που δεν του χρειάζεται αλλά μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθεί ώστε να το πάρει κάποιος άλλος, χωρίς να χρειάζεται να καταλήξει στα σκουπίδια. Είναι και ένας τρόπος να αρχίσουμε να διαμορφώνουμε μια διαφορετική συνείδηση…».

Αυτό είναι και το μήνυμα της Ελένης Πολυχρονάτου ή, συνοπτικά, απλές οδηγίες χρήσεως για ένα σύμβολο αλληλεγγύης κόντρα σε έναν αγοραίο πολιτισμό κατανάλωσης και ατομισμού…