Της Βένας Γεωργακοπούλου
Οι λογοτεχνικοί ήρωες και ηρωίδες, κυρίως οι δεύτερες, με βγάζουν συνήθως από τη δύσκολη θέση. Οταν ψάχνω φουντωμένη επιχειρήματα στη διάρκεια ενός καβγά, ξεπηδά από τα βάθη της μνήμης μου, σαν άλλη θεά Αθηνά, μια γυναίκα που έχω συναντήσει κάπου, κάποτε, σε κάποιο μυθιστόρημα. Μου δανείζει τα λόγια της, μου θυμίζει την ιστορία της. Ακόμα κι αν βρεθώ στο καναβάτσο, τουλάχιστον το έχω βρει το δίκιο μου – μοναχικά και κατ΄ ιδίαν.
Επειδή το 'ριξα στους γρίφους, ας το κάνω λιανά. Τις μέρες που είχε φουντώσει η κουβέντα για το αν συνεργάτης της εφημερίδας μας είναι ή δεν είναι ρατσιστής επειδή τα έβαλε με τους Ρομά, μια Λονδρέζα αστυνομικός μού τριβέλιζε το μυαλό. Ηξερε, λέει, το Κοράνι απέξω κι ανακατωτά, ήταν αντιρατσίστρια και πολύ φεμινίστρια και το είχε βάλει αμέτι μουχαμέτι, ψύχωση της είχε γίνει, να προστατεύσει έφηβη Πακιστανή της γειτονιάς της από αναγκαστικό συνοικέσιο με ηλικιωμένο συμπατριώτη της, από αυτά που τα ήθη και έθιμα του λαού της συνηθίζουν. Εκανε «εφόδους» στο σπίτι της συμπαθούς οικογένειάς της, παρακολουθούσε αν η μικρή πήγαινε κανονικά στο σχολείο ή την είχαν στείλει πακέτο στο Πακιστάν για να δέσει ο υμέναιος… Οχι με αυταρχισμό και αστυνομικό τουπέ, αλλά από γνήσιο ενδιαφέρον.
Θα μου πείτε τώρα ότι για την πολυπολιτισμική Αγγλία, που ούτε καν έχει διανοηθεί, όπως η γείτων Γαλλία, να απαγορεύσει τα ποικίλα γυναικεία καλύμματα κεφαλής, προσώπου και σώματος που, υποτίθεται, έχει ευλογήσει ο Μωάμεθ, η αστυνομικός μου είναι μια κρυπτορατσίστρια ή έστω μια μανιακή της πολιτικής ορθότητας, από αυτές που βγάζει, να το παραδεχτώ, ο φεμινισμός. Διατηρώ, όμως, το δικαίωμα να ταυτίζομαι με τον αγώνα της να σώσει ένα κοριτσάκι από τις παραδόσεις, που, κοίτα κάτι συμπτώσεις, σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης εξαντλούν το ρεπερτόριο των βασανιστηρίων τους σε γυναίκες και γκέι. Οι άνδρες την περνάνε ζωή και κότα.
Εφαγα τον κόσμο και το Διαδίκτυο και βρήκα τελικά το fiction ίνδαλμά μου στις σελίδες του αστυνομικού μυθιστορήματος «Εμμονή» (The monster in the box) της Ρουθ Ρέντελ («Μεταίχμιο», 2011). Το συνιστώ ανεπιφύλακτα. Οπως και ακόμα ένα μυθιστόρημα, που με παρηγορούσε στην παραλία ενώ, τα είπαμε αυτά, δημοσιογράφοι και συγγραφείς δίναμε εξετάσεις αντιρατσισμού.
Δεν είναι γραμμένο από καμιά λευκή βαρόνη, όπως η Ρέντελ, αλλά από μια Βρετανίδα με σγουρά μαύρα μαλλιά και μελαψό πρόσωπο χάρη στην Τζαμαϊκανή μαμά της. Η Ζέιντι Σμιθ παλεύει με τα προβλήματα της καταγωγής και της φυλής της σε όλα τα βιβλία της, αλλά ποτέ δεν ωραιοποίησε καταστάσεις ή έχωσε τα σκουπίδια κάτω από το χαλί. Στο τελευταίο της βιβλίο, το «NW», που θα κυκλοφορήσει από το «Μεταίχμιο» με τίτλο «Στην καρδιά της πόλης», η σούπερ σταρ Ζέιντι επιστρέφει στις υποβαθμισμένες συνοικίες του βορειοδυτικού Λονδίνου, εκεί όπου μεγάλωσε κι αυτή και τώρα ζει η ηρωίδα της, μια φτωχιά Τζαμαϊκανή σπασίκλα στο σχολείο, που αλλάζει όνομα, από Κεΐσα γίνεται Νάταλι, κάνει φοβερές σπουδές και πλούσιο γάμο, ανέρχεται οικονομικά, αλλάζει τάξη και γειτονιά. Ούτε την ευτυχία βρίσκει ούτε τον εαυτό της. Το αντίθετο.
Δεν είναι εκεί το θέμα μου. Αλλωστε το «NW» θέλει χιλιάδες λέξεις για να αναλυθεί και πολλή σκέψη για να χωνευτεί (στόρι και λογοτεχνικό ύφος). Στο τέλος, όμως, του βιβλίου η Νάταλι παρέα με την παιδική της φίλη, την κοκκινομάλλα Ιρλανδέζα Λέα, καταγγέλλουν στην αστυνομία Τζαμαϊκανό συμμαθητή τους στο Γυμνάσιο και ερωτική εφηβική φαντασίωσή τους. Δεν είναι σίγουρες ότι αυτός δολοφόνησε χωρίς αιτία έναν συμπατριώτη του, που περπατούσε αμέριμνος στους δρόμους της συνοικίας (τόσα διαβάζουμε καθημερινά στις βρετανικές εφημερίδες). Θα μπορούσε, όμως. Πουλάει ναρκωτικά, είναι νταβατζής ανήλικων γυναικών και η παρέα του τρομοκρατεί τον κόσμο, μέχρι που σκοτώνει με κλοτσιές σκυλάκια.
Η Ζέιντι Σμιθ αφιερώνει στον Νέιθαν, έτσι τον λένε, μερικές από τις πιο δυνατές, συγκινητικές και πειστικές για το κοινωνικό αδιέξοδό του σελίδες της. Ομως, λίγο πριν από το φοβερό τηλεφώνημα στην αστυνομία βάζει τις δυο φίλες να αναρωτιούνται γιατί αυτές ζουν ακόμα, γιατί άλλες κάνουν πεζοδρόμιο και γιατί ο παιδικός τους φίλος μπορεί να είναι φονιάς για το τίποτα. Και η Νάταλι λέει: «Γιατί εμείς δουλέψαμε σκληρά. Γιατί είμαστε πιο έξυπνες και ξέραμε ότι δεν θέλαμε να καταλήξουμε ζητιάνες στα κατώφλια άλλων ανθρώπων. Γιατί θέλαμε να ξεφύγουμε».
