Οι τράπεζες ξορκίζουν την ιδέα, αλλά η κυβέρνηση, πιστή στις προσταγές της τρόικας, προχωρά σταδιακά στην άρση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών, γεγονός που θα οδηγήσει στην κατάρρευση της αγοράς. Ποιους άραγε εξυπηρετεί;

Της Κερασίνας Ραυτοπούλου*

Το μέτρο της προστασίας της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς ισχύει ήδη έξι χρόνια και, κατά γενική ομολογία, ήταν χρήσιμο για τις τράπεζες, αφού εμποδίστηκε η μεγαλύτερη αύξηση των ζημιών που θα προκαλούσε η μείωση της αξίας των υποθηκών τους. Επίσης, βοήθησε να μην ισχύσει το «ισπανικό πρόβλημα» με τα στεγαστικά και τις κατασχέσεις κατοικιών.

Σήμερα, κατόπιν εντολών της τρόικας, η κυβέρνηση, αντί να θεσμοθετήσει ρεαλιστικά προγράμματα ρυθμίσεων των καθυστερημένων δανείων, σχεδιάζει την άρση αυτής της προστασίας· και για να μην προκαλέσει κοινωνική έκρηξη, η εφαρμογή θα είναι σταδιακή. Αρχικά αναμένεται να τεθούν οικονομικά και άλλα κριτήρια για ειδικές κατηγορίες οφειλετών, όπως άνεργοι, ανάπηροι, πολύτεκνοι κ.ά., και στη συνέχεια, ύστερα από λίγο χρονικό διάστημα, θα γίνει σταδιακή επέκταση της άρσης προστασίας σε όλες τις περιπτώσεις.

Με την άρση της προστασίας θα προστεθούν στην αγορά ακινήτων πάνω από 150.000 κατοικίες, ενώ είναι ήδη αδιάθετες περίπου 200.000 κατοικίες. Είναι βέβαιο ότι θα προκληθεί εκρηκτική και άμεση κατάρρευση των τιμών στην αγορά των ακινήτων.

Οι τραπεζίτες δεν επιθυμούν την απελευθέρωση των πλειστηριασμών επειδή, αν καταρρεύσει η αγορά ακινήτων, θα υποχρεωθούν να μειώσουν την αξία των υποθηκών τους, γεγονός που θα αυξήσει τις επισφάλειες και τις προβλέψεις τους και κατά συνέπεια τις κεφαλαιακές απαιτήσεις τους για κάλυψη των επιπρόσθετων ζημιών. Η πλευρά των τραπεζών θεωρεί ότι τα ενυπόθηκα δάνεια σε πρώτη κατοικία είναι καλυμμένα από προβλέψεις και αξία υποθηκών και έτσι αποτελούν σημαντικό στοιχείο του ενεργητικού τους.

Με τα παραπάνω δεδομένα η ανακοίνωση του υπουργού Οικονομικών, ότι θα καταρρεύσουν οι τράπεζες αν δεν αρθεί η απαγόρευση των πλειστηριασμών, μόνον ως προκλητική αστειότητα μπορεί να σχολιαστεί. Ο ισχυρισμός του φαίνεται πως στηρίζεται στην υπόθεση ότι, αν αρθεί η προστασία της κατοικίας, οι τράπεζες θα μπορούν να ξεκινήσουν τη χορήγηση δανείων, που τώρα εμποδίζεται λόγω του ισχύοντος καθεστώτος της απαγόρευσης των πλειστηριασμών και έτσι δεν μπορεί να διοχετευθεί ρευστότητα στην αγορά. Το σκεπτικό είναι ότι η προστασία συντελεί στην αύξηση του πιστωτικού κινδύνου των στεγαστικών ή ενυπόθηκων δανείων. Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο υπουργός προσπαθεί να μας πείσει ότι ο μόνος λόγος που οι τράπεζες έχουν σταματήσει να χορηγούν δάνεια είναι το καθεστώς προστασίας των κατοικιών από τους πλειστηριασμούς(!).

Ακόμη προκαλεί ερωτήματα η αναφορά του για κατάρρευση των τραπεζών όταν λίγες μέρες πριν ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος αλλά και ο ίδιος ο υπουργός διαβεβαίωναν ότι μετά την ανακεφαλαιοποίηση το τραπεζικό σύστημα είναι σταθερό, με δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας πάνω από το ελάχιστο 9% και μπορεί να αντέξει στα νέα stress tests χωρίς προβλήματα.

Αξίζει επίσης να επισημανθεί ότι τα διάφορα υποδείγματα διαχείρισης παρόμοιων καταστάσεων, που εφαρμόστηκαν διεθνώς (Ιρλανδία, Αμερική κ.α.) περιλάμβαναν προγράμματα προστασίας κατοικίας με αποπληρωμή των δανείων ανάλογα με τις ανάγκες διαβίωσης των δανειοληπτών και διαγραφές οφειλών μέχρι περιορισμού του ποσού της οφειλής στο ύψος της πραγματικής αξίας της κατοικίας (με το δεδομένο της μεγάλης πτώσης των τιμών των ακινήτων).

Ολοι γνωρίζουν ότι για να υπάρξει έστω και ελάχιστη πιθανότητα να διοχετευθεί ρευστότητα στην αγορά πρέπει πρώτα να ανατραπούν οι πολιτικές λιτότητας, που οδηγούν σε βαθύτερη ύφεση, και όχι να αρθεί η απαγόρευση των πλειστηριασμών.

* Η Κερασίνα Ραυτοπούλου είναι υπεύθυνη της Επιτροπής Χρηματοπιστωτικού του ΣΥΡΙΖΑ