Μια μέρα πλησιάζει ο Διογένης ο Κύων ένα δωδεκάχρονο φόβητρο, νόθο γιο περίφημης εταίρας, που αποθρασυνόταν από την ανοχή με την οποία αντιμετώπιζαν για ευνόητους λόγους οι Αθηναίοι τις συχνές σκανδαλιές του. Εκείνο το πρωινό ο πιτσιρικάς πετροβολούσε αδιακρίτως τους πολίτες στην αγορά κι ο ιδιόρρυθμος Σινωπεύς, αψηφώντας τους λίθους που σφύριζαν δίπλα του, του κάνει: «Πρόσεχε μη τον πατέρα πλήξης». Ο Απειράνθιος Δημητράκης θα του 'λεγε: «Αξάνοιε μη λαβώσεις τον αφέντη σου». Δηλαδή, ξάνοιγε (κοίτα) μην πετύχεις τον μπαμπά σου.
Πνευματώδης υπενθύμιση και σκληρή. Αποκαλύπτει ωστόσο ένα σπάνιο κοίτασμα, που δυστυχώς εξαντλείται στις μέρες μας, αλλά διατηρήθηκε αυτούσιο επί αιώνες σε απομονωμένους πληθυσμούς των νησιών. Το 'χω συναντήσει στη Γαύδο, το ορεινό Ρέθυμνο, τη Σκιάθο, την Ικαριά, ακόμα και τη Μύκονο. Δεν μοιάζει με τα χοντρά αστεία του Καραγκιόζη, ούτε με το λεπτό βρετανικό φλέγμα που καθορίζει την αίσθηση του χιούμορ παγκοσμίως. Πρόκειται για ένα είδος ευθύβολης, καίριας και παιγνιώδους απάντησης που προϋποθέτει μια φιλοσοφική στάση απέναντι στη ζωή.
Εκφραστής της ανυπέρβλητος, τουλάχιστον στη λαογραφία της ορεινής Νάξου, είναι ο Δημητράκης, ο οποίος όμως δεν έπεσε απ’ τον ουρανό. Τα παλιά χρόνια υπήρχε στο χωριό ένας εσμός θυμοσόφων, ανδρών και γυναικών, που σαν αλατοπίπερο νοστίμιζε τις μέρες του. Της ιδίας κοπής ήταν και ο πάππος μου ο Μπεολοθέτης, αφέντης της μάνας μου, πρώτος εξάδελφος του Δημητράκη και αρκετά μεγαλύτερός του στην ηλικία. Οφείλει το ασυνήθιστο όνομά του στον συνδυασμό του οικογενειακού προσωνυμίου Μπέης και του βαπτιστικού Λο(γ)οθέτης. Το επίθετο Πολυκρέτης έμενε για ώρα ανάγκης στα χαρτιά.
Ηταν επίσης γνωστός και ως Βώλος ή Σβώλος, επειδή αποτελούσε τη μόνιμη συντροφιά του διακεκριμένου διανοούμενου την περίοδο της εξορίας του στο χωριό. Γεννήθηκε περί τα 1880 και πέθανε λίγες μέρες μετά την απελευθέρωση, το 1944 στ’ Απεράθου. Εγώ δεν τον πρόλαβα. Η παρουσία του ωστόσο ήταν ολοζώντανη στα παιδικά μου χρόνια, καθώς η μητέρα μου και τ’ αδέλφια της δεν έχαναν ευκαιρία να τον αναστήσουν. Τα καλοκαίρια οι τελευταίοι βρακάτοι γέροντες, συγκαιρινοί του, με φώναζαν στην Πλάτσα για να μου επαναλάβουν τις ιστορίες του.
Στήσανε καβγά δυο πρώτα του ξαδέλφια μια δόση κι ο ένας υπέβαλε μήνυση στον άλλο για ξυλοδαρμό. Ο πάππος μου κλητεύτηκε μάρτυρας κατηγορίας χωρίς να ερωτηθεί. Να σου τους λοιπόν και τους τρεις στη Σύρα. – «Μου 'δωσε μια με το ραβδί στα καλά καθούμενα και μου παλάβωσε το χέρι» διαβεβαίωσε την έδρα ο μηνυτής.- «Τι έχετε να πείτε μάρτυς;» ρωτάει ο δικαστής.- «Μην τον ακούτε, κύριε πρόεδρε, μα όλος είναι παλαβός», καταθέτει ο Μπεολοθέτης που προηγουμένως είχε ορκιστεί στο Ευαγγέλιο. Παλαβώνει κι ο καιρός σήμερα κι αύριο με βροχές στα ηπειρωτικά και εφτάρηδες βοριάδες στο νοτιοανατολικό Αιγαίο.
Μετέωρος ([email protected])
