Σε ένα πολύ δύσκολο καλοκαίρι, η Πειραιώς 260 σήκωσε στους ώμους της τον θεσμό. Πληρότητα 95-100%. Αντίθετα, η Επίδαυρος είχε πτώση 35%. Ο πρόεδρος του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου προετοιμάζει με κέφι το επόμενο
Της Βένας Γεωργακοπούλου
Μία εβδομάδα μετά τη λήξη του Φεστιβάλ Επιδαύρου με την «Ασκηση Επίδαυρος – Σύσσημον» του Σίμου Κακάλα, ο Γιώργος Λούκος βρίσκεται στη Λιόν. Εχει πρόβες για την πρώτη φετινή παραγωγή του Μπαλέτου της Οπεράς της με το «Limb’s Theorem» του Γουίλιαμ Φορσάιθ. Πρεμιέρα στις 13 Σεπτεμβρίου και μετά πίσω στην Αθήνα. Το επόμενο δικό μας φεστιβάλ τον διεκδικεί. Τέρμα οι περσινές έκτακτες καταστάσεις, που τον ανάγκασαν να στήσει πρόγραμμα σε χρόνο-ρεκόρ και με αβαρίες. Κι όμως, είναι ικανοποιημένος και έχει αφήσει πίσω του κάθε άσχημη σκέψη.
Εντάξει, αναγκάστηκα να ακυρώσω ή ακυρώθηκαν από μόνα τους λόγω της αργοπορίας κάποια πράγματα που είχα κυνηγήσει (ένα αφιέρωμα στα 100 χρόνια από την πρεμιέρα της “Ιεροτελεστίας της Ανοιξης”, δυο-τρεις παραστάσεις από Αγγλία…). Η μοναδική επιτυχία, όμως, της Πειραιώς με αποζημίωσε» λέει.
Στις περισσότερες παραστάσεις είχε πληρότητα 95-100%. Οι Peeping Tom, η Μαγκί Μάρεν, ο Οστερμάιερ. «Δεν περίμενα να δω 100 άτομα να περιμένουν μήπως ακυρωθεί κάποιο εισιτήριο για τους Τυνήσιους αδελφούς Ταμπέτ, που δεν τους λες και σταρ… Γιατί ο χαμός που έγινε στη Στέγη με Μπαρίσνικοφ και Ουίλσον ήταν αναμενόμενος».
Πώς εξηγεί τη μεγάλη επιτυχία της Πειραιώς σε καλοκαίρι κρίσης και με ένα πρόγραμμα που δεν είχε, όπως άλλες χρονιές, τόσο πολλά ονόματα-κράχτες; «Ακριβώς στην κρίση την αποδίδω. Δημιουργεί στους ανθρώπους την ανάγκη να βγουν, να δουν θέατρο. Και, ναι, δεν είχαμε τόσο πολλά μεγάλα ξένα ονόματα, αλλά οι Ελληνες κάλυψαν επάξια το κενό, η Πρωτόπαππα με την πρώτη της σκηνοθεσία, η παράσταση του Καραζήση και του Χατζόπουλου, όλες οι ελληνικές ομάδες πήγαν καλά. Και, φυσικά, η επιτυχία έχει να κάνει και με το γεγονός ότι η Πειραιώς είναι πια ένας χώρος που ο κόσμος υιοθέτησε. Σε άλλες χώρες θα ήξεραν να τον αξιοποιήσουν, αντί να σκέφτονται να τον κάνουν υπουργικά γραφεία».
Είναι αλήθεια ότι κάθε υπουργός Πολιτισμού πετάει το λογάκι του για μεταφορά του υπουργείου στην Πειραιώς, εγχείρημα που εκτός όλων των άλλων (μα, μπλέκεις στα πόδια του φεστιβάλ μια δημόσια υπηρεσία;) έχει τεράστιο κόστος. «Η Πειραιώς θα 'πρεπε να μείνει αποκλειστικά στη χρήση του φεστιβάλ» λέει ο Γιώργος Λούκος. «Δεν είναι καν χώρος για γραφεία. Η ομορφιά του είναι αυτό ακριβώς το βιομηχανικό στιλ και χρώμα, τα γκαράζ, οι αναξιοποίητοι χώροι, έτοιμοι να δεχτούν θεάματα και εκθέσεις, η φθορά από τον χρόνο».
Από τη νιόφερτη Πειραιώς στην ντίβα Επίδαυρο δεν μεσολαβούν μόνο κάμποσες δεκάδες χιλιόμετρα. Φέτος έβαλε μπλόκα η κρίση. «Τα έσοδα έπεσαν 35%» επιβεβαιώνει ο Γιώργος Λούκος. «Για πρώτη φορά συνειδητοποίησα πώς μπορεί να επηρεάσει η οικονομική κατάσταση τις επιλογές του κοινού. Γιατί, άλλο να δώσεις 15 ευρώ να πας στο θέατρο και άλλο να πληρώσεις βενζίνη, διόδια, σουβλάκια… Συνέχεια άκουγα “υπάρχει κανένα μέσο;” “θα πληρώσουμε τη βενζίνη μισή-μισή”… Παλιά είχαμε αυτοκίνητο, πηγαίναμε Επίδαυρο. Τόσο απλά».
Και μπορεί ο κόσμος να προτίμησε τις μεγάλες καλλιτεχνικές υπογραφές (ο «Πλούτος» του Σαββόπουλου συγκέντρωσε τον περισσότερο), αλλά ο Γιώργος Λούκος καθόλου δεν μετανιώνει για δυο τολμηρές, προσωπικές του επιλογές: την «Γκόλφω» του Καραθάνου και την «Ασκηση Επίδαυρος» του Κακάλα.
«Η “Γκόλφω”, εκτός του ότι ο κόσμος πέρασε τόσο καλά, διέψευσε για ακόμα μια φορά την εθνικιστική προσέγγιση, που θέλει το θέατρο μόνο για αρχαίο δράμα. Ενα θέατρο είναι ένα θέατρο. Τελεία. Ο Κακάλας, από την άλλη, είναι πιο μεγάλη ιστορία. Ενώ μού αρέσει πολύ το “Σύσσημον” του Νίκου Παναγιωτόπουλου, παραδέχομαι ότι ήταν κάπως δύσκολο. Αναρωτιέται κανείς αν είναι θεατρικό κείμενο, μήπως είναι καλύτερα να το διαβάζει από το να το βλέπει στη σκηνή. Δείτε, όμως, την παράσταση του Κακάλα, που τόσο μεγάλο ενδιαφέρον προκάλεσε σε καλλιτεχνικό κοινό, σαν μια νέα πρόταση για την Επίδαυρο. Αλλωστε, ο Σίμος μπορεί να την ξαναδουλέψει, όπως έκανε και με την “Ερωφίλη” του».
Δεν νιώθει μια γενικότερη ανάγκη ανανέωσης του θεσμού; «Φέτος κάναμε κάποια πράγματα διακριτικά, που δεν πολυφάνηκαν. Δεκαοχτώ κωφάλαλα παιδιά από τη Σχολή Καλών Τεχνών ήρθαν και παρακολούθησαν παραστάσεις που μπορούσαν να καταλάβουν, τον Παπαϊωάννου και άλλες. Θα μπορούσαμε να έχουμε πιο οργανωμένη ανθρωπιστική πολιτική, παραστάσεις σε φυλακές, νοσοκομεία, εκεί που τα πράγματα ήταν ήδη άσχημα και πριν από την κρίση. Στο καλλιτεχνικό μέρος θέλω να δώσω έμφαση σε νέες δυνάμεις από Ευρώπη, κυρίως Πολωνία και Γερμανία, που κάνουν καταπληκτικά πράγματα, αλλά φυσικά και στους Ελληνες».
Εχει αρχίσει ήδη να σχεδιάζει το φεστιβάλ του 2014; «Φυσικά, έχω καμιά δεκαπενταριά προτάσεις στο μυαλό μου» λέει. «Ηδη προετοιμάζω και κάποιες ενδιαφέρουσες συνεργασίες για το 2015, γιατί θέλουν χρόνο. Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός θα ανεβάσει την 11η και 12η ραψωδία της Οδύσσειας με το θέατρο Νο, που είχα φέρει στο Ηρώδειο το 2010, αυτόν τον μεγάλο “δάσκαλο” Ροκούρο Ουμεγουάκα, 17η γενιά ηθοποιών του Νο, που πρώτος ο πατέρας του το είχε φέρει στην Ελλάδα το 1965. Υπάρχουν και καταπληκτικοί γιαπωνέζικοι θίασοι με μαριονέτες, όπως ο Μπούρακου, που κρατάνε παράδοση πέντε αιώνων. Θα ταίριαζε πολύ στη Μικρή Επίδαυρο».
Εκεί, πάντως, που ο Γιώργος Λούκος μάς εντυπωσιάζει είναι όταν αποκαλύπτει τα σχέδιά του για έναν ή και πολλούς ακόμα Κέιβιν Σπέισι στην Επίδαυρο. «Ο,τι και να μας είπαν διάφοροι, η παράσταση του Σαμ Μέντες έσπασε κάθε ρεκόρ εισιτηρίων. Ε, λοιπόν, έχω προσεγγίσει πολύ μεγάλα ονόματα που θα ήθελαν να παίξουν στην Επίδαυρο, όπως ο Τομ Χανκς».
Από χρήματα, πώς πάει το φεστιβάλ; «Βγάλαμε πολλά λεφτά από την Πειραιώς, μάς έδωσαν και την επιχορήγηση που μας χρωστούσαν από πέρυσι. Δεν έχουμε πρόβλημα. Από την άλλη ξέρω ότι αυτή η χρονιά θα είναι η πιο δύσκολη για τη χώρα και η κατάσταση είναι λίγο φλου. Δεν ξέρουμε, ας πούμε, τι θα γίνει τον Οκτώβριο με το Μέγαρο Μουσικής. Ακούω για συγχώνευσή του με το φεστιβάλ, τη στιγμή που είμαστε δυο εντελώς διαφορετικοί θεσμοί. Θα δούμε. Οσο κέφι και να έχω λόγω της επιτυχίας του φεστιβάλ, δεν παύω να κοιτάω γύρω μου. Ούτε στην Ευρώπη είναι πολύ καλύτερα τα πράγματα στον χώρο της τέχνης. Συνέχεια για περικοπές ακούω. Αλλά εκεί τουλάχιστον κόβουν με αντικειμενικά κριτήρια και συνυπολογισμό της προσφοράς ενός θεσμού. Εδώ φοβάμαι ότι παίζει ακόμα ρόλο ο τόπος καταγωγής των πολιτικών».
